İstanbul 29 mayis üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ LİsansüSTÜ tez yazim kilavuzu istanbul 2014 LİsansüSTÜ tez yazim kilavuzunun

İntihal Nedir?

İntihal bir metnin veya sözün, basılı veya çevrimiçi bir kaynaktan, metnin veya sözün ait olduğu kişiye / kişilere gönderme yapılmaksızın aynen ya da çok az bir değişiklikle kopyalanmasıdır. İntihal hem akademik açıdan kabul edilemez bir suç hem de ahlâkî bir yanlıştır. Derslerde sunduğunuz ödevlerde veya yazacağınız tezlerde yer alan bilgi ve görüşler size ait değilse yararlandığınız kaynağa açık bir gönderimde bulunmanız beklenmektedir. Bunun aksine bir durumun belirlenmesi ilgili dersten veya tezden başarısız olmanıza ve/veya bir disiplin cezası almanıza yol açabilir. 

Tam olarak hangi durumların intihal kapsamında yer alabileceğini öğrenmek öğrenci olarak sorumluluklarınız arasında yer almaktadır. Bu sorumluluğu yerine getirmenizde size yardımcı olacak kaynaklar vardır. Aşağıda Bilkent Üniversitesi Edebiyat Bölümünün konuya ilişkin hazırladıkları doküman bulunmaktadır. Bu kaynakları lütfen dikkatlice okuyunuz. Açıklığa kavuşmayan noktalar olursa konuyu tez danışmanınızla veya bireysel danışmanınızla tartışınız.

Düşüncelerin Aidiyeti

Bilim insanının onuru, düşüncelerin aidiyeti konusunda gösterdiği titizlikle ölçülür. Bilimsel yazı, hangi düşüncenin kime ait olduğu açıklık ve kesinlikle belli olacak şekilde yazılır. Çalıntı, suçtur. Doğrudan çalıntı olmasa bile öyleymiş gibi algılanabilecek bütün yazış şekillerinden titizlikle kaçınılmalıdır. Akademik yazıda yalnızca doğrudan çalıntılara değil, belirsizliklere de müsamaha edilmez; belirsizlikler yazarın lehine değil, aleyhine değerlendirilir. Bazen (ya da sık sık), kötü niyetten olmasa da, özensizlikten kaynaklanan ciddi kusurlar görülmektedir. Sık rastlanan durumlardan bazıları şunlardır:

Yazar, yazısındaki bir düşünce için kaynak göstermekte, ancak aynı kaynaktan aldığı bir başka düşünce için kaynağa gönderme yapmamaktadır. Oysa, başkalarına ait bütün düşünceler kuşkuya yer bırakmayacak şekilde belirtilmelidir.

Yazar, uzunca bir paragrafın sonunda kaynak göstermekte, ancak paragrafın son cümlesinin mi, yoksa bütün paragraftaki düşüncelerin mi verilen kaynağa dayandığı açıkça anlaşılmamaktadır. Yazar, kaynağını, düşüncenin öne sürüldüğü ilk paragrafın başından itibaren belirtmeli ve bunu “…’a göre” şeklinde ifadelerle sık sık vurgulamalıdır. Metinde kaynağı konusunda kuşku uyanan hiçbir cümle yer almamalıdır.

Metnin yazarı, yorum, özet, aktarma ve alıntı cümleleri arasında geçişler yaparken başkasına ait düşüncelerle kendisine ait olanları karıştırmakta, başkalarının düşünceleri metin yazarınınmış gibi anlaşılabilmektedir. Bu uygulamaya “çalıntı” denir. Bazen de yazarın görüşleri, belirtilen kaynağa atfedilmekte, o kaynakta varmış gibi gösterilebilmektedir. Bu uygulamaya da “salıntı” denebilir. İkisi de eşit ölçüde sakıncalıdır. Her bir cümlede düşüncenin asıl sahibi açıkça anlaşılabilmelidir.

Yazar, kullandığı kaynağı belirtmeden önce oradan aldığı görüşlere yer vermekte, daha sonra da kaynağı belirtmektedir. Ya da yazar, kullandığı kaynağı yalnızca bir kez belirtmekte, daha sonra o kaynaktan uzun alıntılara, aktarmalara yer vermektedir. Her iki yöntem de hakkaniyet ölçüleriyle bağdaşmaz.

Yazarın alıntı ya da aktarma yapmak gereği görmediği bazı kaynaklardan esinlendiği anlaşılmaktadır. Oysa, alıntı ya da aktarma yapmak gerekmese de, esinlenilen kaynak, hem metinde belirtilmeli, hem de “Seçilmiş Bibliyografya”da yer almalıdır.

Yazar kaynak göstermekte, ancak kaynak bilgilerini özensizce aktarmakta, örneğin, adları, başlıkları yanlış kaydetmekte, dolayısıyla, kaynak göstermeyi mekanik bir zorunluluk saydığı izlenimi uyandırmaktadır. Oysa kaynak bilgileri konusunda özen, mekanik bir zorunluluk değil, ahlaki bir yükümlülüktür.

Kaynak: “Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Bölümü Lisansüstü Tez Kılavuzu” http://tebsite.bilkent.edu.tr/TEZKILAVUZU2006.doc

Beyan Nedir?

Beyan yazısı sizin tezin yazma aşamasında bilimsel ahlak kurallarına uyduğunuzu ve referanslarınızı itinalı bir şekilde verdiğinizi belirttiğiniz yazıdır ve Ek 5’te bir örneği sunulmuştur.

Anlatım ve Üslup Konusunda Nelere Dikkat Edilmelidir?

Türkçe yazılarda Türkçe imlâ kurallarına uyulmalıdır. Çalışmada, anlatılmak istenilen şey net ifade edilmeli, uzun ve karışık cümlelerden kaçınılmalı, cümleler imlâ bakımından düzgün olmalı ve kelimeler yerinde kullanılmalıdır. Cümleler gramer ve fikirce doğru, sade, açık ve uyumlu olmalı, sözcükler iyi seçilmelidir. Cümleler ve paragraflar arasında bağlantı iyi yapılmalı, konu dışı ifadelerle bu bağlantı koparılmamalı ve bölümden bölüme geçişlerde de gerekli bağlantıların kurulmasına özen gösterilmelidir. Türkçeye yerleşmemiş yabancı sözcüklere fazla yer verilmemelidir. Türkçeye farklı kelimelerle çevrilme olasılığı bulunan yabancı kelimeler için kullanılan Türkçe kelimenin yanında parantez içinde kendisine de yer verilmelidir. İyelik ifade eden sözcükler ( çalışmamızda, araştırmamızda, bilim dalımızda, vb.) kullanılmamalıdır. Bunların yerine üçüncü şahıs ve edilgenlik ifade eden sözcükler (yapıldı, çalışmada, bilim dalında vb.) tercih edilmelidir.

Tezlerde bir veya birden fazla kaynaktan yapılan aktarma veya alıntılar, birbiri ardı sıra bir sayfa veya daha fazla yer tutacak şekilde verilmemelidir. Bunun yerine ya alıntı/aktarmalar arasında tezi hazırlayanın eleştiri, yorum veya açıklamaları da yer almalı veya bu tür uzun aktarmalar tezin ekler kısmında gösterilmelidir.

Önsöz Kaleme Alırken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Bir tez metninin önsözü, giriş bölümünden farklı olarak tez metninin bir parçası olarak kabul edilmez. Tez konusunun ne olduğu ve neden seçildiği kısaca belirtildikten sonra tez yazım sürecinden bahsedilir. Söz konusu süreçte desteği alınan kişiler önsözün sonunda anılabilir ve kendilerine teşekkür edilebilir.

Giriş Bölümünde Hangi Konulara Yer Verilmelidir?

Giriş, tezin metin kısmının ilk öğesidir. Bu nedenle, tez metninin sayfaları, Giriş’ten başlayarak Normal rakamlarla numaralandırılır.

Giriş bölümünde, çalışmanın önemi vurgulanarak, aynı alanda yapılan diğer çalışmalardan farklı yönleri belirtilerek çalışmada çözümlenmesi amaçlanan bilimsel sorun ortaya konur; hipotez açıklanır ve kullanılan yöntemle araştırmanın sınırlandırılmasından söz edilir. Konu hangi çerçevede ele alınıp incelendiği, tezin amacının ne olduğu, çalışmanın kaç bölümden oluştuğu ve her bölümde hangi başlık altında nelerin incelendiği öz olarak belirtilir. Ayrıca araştırmada uygulanan yöntem ve teknikler; araştırmada kullanılan materyalin temin şekli, miktarı, nitelikleri ve temsil ettiği popülasyon hakkında kısaca bilgi verilir.

Giriş bölümünde fazla sayıda paragraf düzenlemekten mümkün olduğu kadar kaçınılır. Giriş bölümünde kesinlikle çalışmada elde edilen sonuçlara ait bilgilere yer verilmez.

Amaç: Tezin amacı, konunun neden araştırıldığı ve araştırma sonunda elde edilecek sonuçlarla neyin hedeflendiği ortaya konur.

Önem: Önem kısmında, toplanan bilgilerin hangi sorunların çözümünde ve nasıl kullanılacağı; neden bu konunun seçildiği; yapılacak olan araştırmanın, uygulama alanına katkılarının ne olacağı, gerekçeleri ile açıklanır.

Tez Konusuyla İlgili Daha Önceki Çalışmaların Değerlendirilmesi: Bu bölümde, araştırma konusuna ilişkin olarak daha önce yapılmış olan diğer araştırmalar hakkında bilgi verilir. Bu amaçla, araştırılmakta olan konunun, o ana kadar hangi yönleri ile ve nasıl incelendiği; bu incelemelerin ne zaman ve kimler tarafından yapıldığı; hangi yöntemlerin kullanıldığı; bu çalışmalardan elde edilen en önemli sonuçların neler olduğu gibi bilgiler, araştırmacının belirlediği çerçevede ve sistematik içinde verilir.

Yöntem: Araştırmada ihtiyaç duyulan veriler tezin konusu ve amacına uygun olarak çeşitli kaynaklardan, çeşitli araç ve tekniklerle elde edilebilir. Bunlardan hangisinin seçileceği, araştırmanın amacına, verilerin özelliğine, veri kaynağının durumuna ve araştırmacının imkânlarına bağlıdır. Veriler; anket, görüşme ve gözlem yapılarak ya da çeşitli ortamlarda korunan dosya kayıtları veya bilgisayar ortamında saklanan bilgilerin incelenmesiyle de elde edilebilir. Tezde kullanılan verilerin hangi kaynaklardan, hangi araç ve tekniklerle elde edildiği bu alt başlık altında ayrıntılı olarak açıklanır.