İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi

5-) Biometrik Sistemlerin En Eskisi Olan Parmak İzinin Osmanlı Bürokrasisinde Uygulanması

Biometrik sistemlerin en eskisi olan parmak izinin, bugünkü ceza yargılama hukukundaki adı “kimlik tespiti”dir. Tıpkı fotoğraf, saç teli, el yazısı gibi kimliğin bir parçası olan parmak izi, yüz yılı aşkın bir süredir kimlik tespitinde kullanılmaktadır. Her insanda farklı olan parmak izinin; a- değişmez, değiştirilemez, b- benzemez, benzetilemez, c- tasnif edilebilir olma gibi üç önemli özelliği vardır. Tasnif edilebilme özelliğinden dolayı da arşivlenebilmektedir.

Kimlik belirlemede değişmez, kesin delil özelliğinden dolayı günümüzde de farklı alanlarda yaygın olarak kullanılmakta olan parmak izi uygulaması Osmanlılar’da Avrupa ile aynı dönemde tatbik edilmeye başlanmıştır. 1898 yılının ortalarında II. Abdülhamid’in irâdesiyle “mücrimînin eşkâli usûlünün ta‘limi” için, Fransa Zabtiye Nezâreti memurlarından Mösyö Fouquet seçilmiştir⁵⁰². Bertillon’un “antropometri”si de 1899 yılında Zabtiye Nezâreti’nde kullanılmaya başlanmış, sonradan Viyana Parmak İzi Dairesi’nce kullanılan “Parmak İzi Yöntemi” uygulamaya konulmuştur⁵⁰³. Osmanlı polis dairelerinde tatbik edilmekte olan daktiloskopi muamelatının hızlı ve kolay yürütülebilmesi için Viyana polis dairelerinde kullanılan evraklar tercüme ettirilerek kullanılmıştır⁵⁰⁴.