Istanbul Üniversitesi Matbaası

KAYNAKÇA

- Albert S. Lyons, Md., F.A.C.S., Medicine, Abradale Press, Newyork, 1987.

- Ali Haydar Bayat., Tıp Tarihi, Sade Matbaa, İzmir, 2003.

- Ayşegül Demirhan Erdemir., Tıbbi Deontoloji ve Genel Tıp Tarihi, Güneş ve Nobel Yayınları, Bursa, 1996.

- Lyons A, L-R.J. Petrucelli: Çağlar Boyu Tıp. Çev. N.Güdücü. 1997.


İSLAM ÖNCESİ TÜRKLERDE TIP

Prof. Dr. Ayten Altıntaş

En eski Türk kavimlerinden bahseden tarihlere Mezopotamya ve Anadolu metinlerinde rastlıyoruz. Mezopotamya’da M.Ö. 2300 tarihlerinden itibaren İran yaylalarından inerek Akatları yıkıp devlet kuran Gutilerden bahsedilir (I. Oğuz Devleti). M.Ö. 1700’lerde Babil’de III. Babil hanedanlığını kuran ve aralıksız 600 yıl Babil tahtına güçlü kırallar yetiştiren Gaslardır (II. Oğuz Devleti ve Gutiler’in devamı). Anadolu’da ise M.Ö. 2000’lerden sonra Aral Gölünün batısından İran yaylalarını aştıktan sonra Tuz Gölü civarına kadar ilerlemiş olan Türk kavmi Guti, Gutu, Qutu’lerdir. B. Lansberger Gutiler’in bir Türk kavmi olduğunu ortaya koyar. E. Rossi’de Gut, Guz, Uzi’nin Oğuz olduğunu kaydeder.

Orta Asya’daki Türk kavimleri genellikle Baykal Gölü’ne dökülen Selenga ve Orhun nehirlerinin suladığı arazilerde ve Aral gölüne dökülen Seyhun ve Ceyhun nehirlerinin çevresinde görüyoruz. M.Ö. 1000 yıllarından itibaren İç Asya’da göçebe Türk kavimlerinin medeniyetlerinden haberdarız. Çin kaynaklarının Ting Ling dedikleri kağnılı boylar Türkler olup, evcilleştirdikleri atlara biniyorlar, büyük tekerlekli arabalar kullanıyorlar ve maden dökme sanatını biliyorlardı. Büyük Türk Devletleri ise; Hunlar MÖ 220 ile M.S.226 yılları arasında büyük bir imparatorluk kurarak Aral Gölü’nden Çin denizine kadar geniş topraklara hükmettiler. Göktürkler M.S. 545 ile M.S. 745 yılları arasında Orta Asya’da kurulan büyük Türk imparatorluğudur. Uygurlar M.S. 744-840 yılları arasında Orhun ve Selenga ırmakları arasında hükmeden üçüncü büyük Türk Devletidir.

Eski Türklerde ev ve çadır hayatları tabiat şartlarına çok uygundu. Temizliğe çok önem veriyorlardı. Günlük yaşayışları içinde temizliği esas alan yasak ve kaçınmalar önemli yer tutardı. Türklerin hayatlarında su çok önemli yer alırdı. Suya uzak yerleşim yerlerinde suyu kanallarla getiriyorlardı (Orta Asya’daki Tüto kanalının 10 kilometrelik kısmı bugüne kalmıştır). Moğolistan’a giden Göktürk elçilik heyeti o ülkenin pisliğini görünce “Biz hayvanların ülkesine gelmişiz” diyerek geri dönmüş olduğunu tarihler kaydeder. Türkler dengeli besleniyorlardı; mayalı ve fermantasyona tabi tutulmuş besinleri tercih ediyorlardı. Kurutma ve tuzlama ile gıdalarını koruyorlardı. Hastaların sağlamlarla teması kesiliyor, ayrı bir çadırda tedavi ediliyorlardı. Hastanın eşyaları ateşten geçiriliyordu (Ateşin temizleyici olduğu inancı), böylece bulaşıcı hastalıkların yayılmasına mani olunuyordu.