Istanbul Üniversitesi Matbaası

Hayatın Niteliği – Yaşam Kalitesi

Unutulmamalıdır ki, bir hastanın başkaları için değeri, örneği toplum içindeki saygınlığı bir ahlak ölçüsü değildir. Tedavi için karar ölçüsü, “hastanın en büyük yararıdır/menfaatidir”. Kararı, tıbbi kanıtların yanı sıra, hastanın/vekilinin rızası yönlendirir. Sadece hayatın niteliğine dayanan kararların alınması tehlikelidir. Örneği, rızasını veremeyecek durumda olanlara hayatının kalitesi düşük gerekçesiyle müdahaleye yol açıldığında bir takım risk gurupları zarar görebilir. Örneği, doğumu yakın riskli ceninler; yeni doğan sakat çocuklar; zihin melekelerini kaybetmiş yaşlılar vb. Bunun içindir ki, örneği, yeni doğan ağır sakatlarla ilgili tedavi etmeme kararları bir takım ölçülere dayandırılır; örneği, yeni doğanın bebeklikten öte yaşayamayacak olması; dayanılmaz ağrılar çekecek olması; en düşük seviyede bile insan tecrübesi edinemeyecek olması gerekir. Örneği, Tay-Sachs hastalığı; Lesch-Nyhan sendromu; ve meningomyelocel gibi vakalar etik kurullarda tartışıldıktan sonra neyin yapılıp, neyin yapılmayacağına karar verilir.

Yaşam kalitesi düşük ve hayatın sonunda olanlarla ilgili kararlar pek çok etik sorunu da beraberinde getirir. Örneği, tedaviye başlamaya ya da tedaviyi durdurmaya; olağan ya da olağandışı tedavileri kullanıp kullanmamaya kim karar verecektir? Riskler değerlendirilirken, hastanın hayatının, uzuvlarının ve işlevlerinin ne kadar değerli olduğuna kim karar verecektir? Hastanın yaşam kalitesinin düşük olması, örneği ağır spastik, felçli, zekâ özürlü vs. oluşu tedaviye başlamama ya da tedaviyi durdurma kararını nasıl etkiler? Tedavi kararı alınmadığında, beslenme de durdurulmalı mıdır? Damardan kataterle ve burundan tüple beslenmenin durdurulması hastayı açlıktan öldürmek anlamına gelmez mi? Böyle durumlar etik tartışmalara konu olmaktadır. Bu konu, hayatın sonunda karşılaşılan etik sorunların anlatıldığı bölümde ele alınacaktır.