Istanbul Üniversitesi Matbaası

İnsan üzerinde yapıldığı bilinen ilk araştırmalar

1685 yılında 14. Louis’nin rektumunda küçük bir kitle oluşmuştu. Saray doktor ve eczacıları Krala rahatsızlık veren bu kitleyi ortadan kaldırmayı başaramadılar. Sonunda bir cerrah olan Charles Francois Felix çağrıldı. Felix, Louis'ye önce cerrahi metodun nasıl rahatlık sağlayacağını açıkladı. Ardından yapacağı operasyonun tarihini altı ay sonraya verdi. Bu süre ona, bıçağı altında ölen daha aşağı kesimdeki hastalar üzerinde pratik yapma zamanı verecekti. Bu deney kurbanları, halk haberdar olmasın diye gece gömülüyorlardı. Felix, 18 Kasım 1686'da Versailles'da Madame de Maintenon ve Saray üst düzey sağlık mensuplarının huzurunda operasyonu gerçekleştirdi. Bütünüyle başarılı bir operasyondu.

İskenderiye Tıp Mektebi'ni kuran Herophilus ve Erasistratus'un insan kadavrası üzerinde ilk defa olarak halkın önünde diseksiyon yaptıkları söylenir. Hatta Ptolomeler'in izni ile, hapishaneden aldıkları canileri diri diri teşrih ederek tabiatın gizlediği sırları keşfetmeye çalıştıkları, deneysel amaçla kullandıkları rivayeti vardır³.

M.S. 2. yüzyılda İranlı bir prensin bir tıp öğrencisine üst sosyal kesim üzerinde olmaması kaydıyla insan üzerinde tecrübe yapması için tavsiyede bulunduğu söylenir. Bu hükme tarih boyunca uyulmuştur. Tecrübe denekleri, işler kötüye giderse, muhtemelen daha az şikayetçi olacak alt sosyal kesimden seçiliyordu. Bu uygulamanın yakın geçmişte de örneği vardır. İlk tüp bebeğin annesi bir fabrika işçisiydi ve bir tecrübede denek olduğu ona söylenmemişti. Ayrıca, bu sosyo ekonomik kesimdeki kadınların yeni ve pahalı üreme tekniklerinden faydalanması da başka şekilde mümkün değildi.

Modern tıbbın başlaması ve insan üzerinde araştırmalar

18. yüzyılda Paris'te modern tıbbın gelişimi için tecrübelere ihtiyaç vardı. Hastalığın sınıflandırılması sistemini (nosology) tespit etmek için sistematik denemelerde insan denekleri kullanıldı. Araştırıcılar 18. yüzyılın sonunda hastalığın vücutta varolduğu sayılan hıltların dengesizliğinden değil, organlardaki patolojik değişimler sonucu meydana geldiğini bu tecrübeler sonunda anladılar.

Denemeler bazen hastanede yatan hastalar ile sınırlı kalmıyordu. Dublinli bir hekim hastalığın bulaşıcı olduğunu kanıtlamak için sağlıklı denekleri sifilitik materyalle enfekte etti. Başka bir çalışmada, yenidoğanın gözleri gonokokla enfekte edildi. Etiğe aykırı bir diğer çalışmada tifolu hastanın kanı 17 sağlıklı askere enjekte edildi. Bir başkasında bir kadının açılan korteksi elektrotlarla tekrarlanan uyarılara maruz bırakıldı. Uygulama konvülzyon, paralizi ve koma ile sonuçlandı.