Istanbul Üniversitesi Matbaası

HASTANIN MUAYENESİ

İlk çağda günümüz tıp teknolojisinin var olmadığını düşündüğümüzde, hasta muayenesi için tek aracın hekimin beş duyusundan ibaret olabildiğini kavrayabiliriz. Örneği, Eski Mısır’da hekim, duyu organlarını kullanarak yaptığı muayene ile hastada organik bir bozukluğun olup olmadığını araştırır; hastayı gözüyle inceler, eliyle muayene eder, örneği, şiş ve urları el ile yoklar (palpasyon); nabzını tutar ve farklı nabız atımlarını yorumlar; ateşine bakardı. Hekimin kulağıyla hastayı dinlediğini ileri süren yazarlar da vardır.

İlk çağ hekimi hastasına bir takım sorular da yöneltir; kendi tecrübelerinden, ustasından öğrendiklerinden ve yazılı bilgi birikiminden yararlanarak hastanın cevaplarını değerlendirir ve sonuca varırdı. Örneği, hastayı çevresinin bir yansıması olarak gören Çinli hekim, her bir hastanın hastalanma sebebi farklı olduğu var sayımı ile hastasını sorgular ve onun Tao’yu nasıl bozduğunu öğrenmek isterdi. Bunun için hastanın sosyal ve iktisadi durumu, iştahı, rüyaları hakkında bilgiler edinirdi. Hastanın bozulan yin-yang dengesinin sağlanmasıyla tedavi olunacağı düşüncesiyle hastada yin ve yang özelliklerinden hangisinin hâkim olduğunu belirlemek de gerekirdi. Örneği, künt bir ağrı yin özelliğinin, şiddetli ani bir ağrı yang’ın hakim olduğunu gösterirdi. Hekim hastanın bedenini gözler, sesini dinler; nabzını, dilini, gerektiğinde hasta bölgelerini yoklayarak muayene ederdi. Fakat bir erkeğin bir kadını muayenesi kötü kabul edildiğinden, özel olarak yaptırılan seramik, kemik ve tahta bebekler üzerinde hastanın rahatsız olduğu bölgeye işaret edilirdi. Hasta muayenesinde, uzuvların enerji seviyesini tespit etmeye yarayan nabzın alınması/palpasyonu (sesshin) en önemli bir tanı yöntemiydi. İki yüz kadar nabız türü tanımlanmıştı. Nabzın sert, yumuşak, hızlı, yavaş, düzenli ve düzensiz atımı gibi yirmi yedi özelliği değerlendirilerek tanı konurdu.