Istanbul Üniversitesi Matbaası

Osmanı-Türk Tıbbının Bellibaşlı Simaları

Osmanlı-Türk tıbbında çalışmalarıyla önderlik etmiş bazı hekim ve bilim adamlarının faaliyetlerine kısaca bakalım.

Paris’te ünlü hekim ve araştırmacı Claude Bernard’ın asistanı olmuş Şakir Paşa (1849-1909), tıpta deneysel yöntemi Türkiye’ye getirmiş, bu alanda ders vermiş ve kitaplar yazmış bir akademisyen ve araştırmacı idi. Paris’teki uzmanlık döneminde parlak bir öğrenci olarak göze çarpmış, eğitiminin sonunda ülkesine dönerek, ömrünü bilimsel çalışmalara ve Tıbbiye’de öğrenci yetiştirmeye adamıştı.

Çok usta bir cerrah ve yetenekli bir hekim olan Operatör Dr. Cemil (Topuzlu) Paşa (1866-1958), Paris Tıp Fakültesi’nde aldığı ihtisasın ardından, Türkiye’ye dönerek, devrinin asepsi ve antisepsi yöntemlerini Tıbbiye’de uygulaması ile tanınmıştır. Gayet kritik ve zor ameliyatları, kendi geliştirdiği tekniklerden de yararlanarak başarıyla gerçekleştirmesi, çok sayıda cerrahi aletin tasarımını da yapması, yurt içinde ve dışında yayınladığı pek çok bilimsel makale ona dünya çapında ün kazandırmıştı. Örneğin Moskova’da bir meme karsinomu ameliyatında atardamarı başarıyla dikmesi dünya literatürüne girmişti.
Resim 2: Operatör Dr. Cemil (Topuzlu) Paşa (1866-1958)
Batıda X ışınlarının 1895 yılında keşfedilmesinden hemen sonra, röntgen tekniğini Fransızca bir tıp dergisinden öğrenen Dr. Esad Feyzi (1874-1902), ilk basit röntgen cihazını Tıbbiye’de mütevazi olanaklarla kurmuş ve ilk radyografileri almayı başarmıştır. O sırada Tesalya’da patlak veren Türk-Yunan savaşında (1897) cepheden getirilen yaralı askerler üzerinde röntgen tekniğini uygulama önerisinde bulunmuştur. Opr. Dr. Cemil Paşa’nın da desteğiyle, arkadaşı Dr. Rıfat Osman ile beraber, Yıldız Hastanesi’nde, bu tekniği yaralı erlerin vücutlarındaki kırık, çıkık ve mermi parçalarının radyografiyle tespit edilmesini sağlayan hekim grubu içinde yer almıştır.