Istanbul Üniversitesi Matbaası

SAĞLIK KURUMLARI

Mabetlerde, saray ve evlerde, dükkân şeklindeki muayenehanelerde ve pazarda hastaların bakılıp tedavi edilmeleri dışında amacı sadece hasta tedavisi olan ilk sağlık müessesesinin ne zaman kurulduğu konusu tartışmalıdır. Mısır’da M.Ö. 2000 yıllarında doğum evleri olduğu kaydedilir. Eski Hint uygarlığında Buda’nın hasta ve sakatlar için hastaneler açtığı; M.Ö. 226 yılında on yedi hastane olduğu; buralarda hastaların temiz tutulduğu; ilaç, taze meyve-sebze ve bakım verildiği; masaj yapıldığı anlatılmaktadır. Hintli kadınların doğum yapıp barınabileceği kurumlar da vardı.

Eski Yunan uygarlığında Asklepios adına yapılan ve Asklepion adı verilen tapınaklardan bir kısmında hasta tedavi edilirdi. Bunlardan Mora yarımadası (Epidauros), Datça (Knidos), İstanköy (Khos) ve Bergama’dakiler en ünlülerindendi. Buralarda Asklepiad adı verilen rahip-hekimler ağır olmayan hastaları telkin yoluyla ve ilaçla tedavi ederdi. Asklepion’larda uykuya dalma odaları (abaton), hamamlar, tiyatro ve kütüphane vardı. Hastalar böylece meşguliyetle de tedavi edilirdi.

Romalılar ise, ordunun gereksinimi dolayısıyla ordu hekimliğine önem verirdi. Askeri sağlık birlikleri vardı ve savaş alanında ilk yardımı asistan hekimler yapardı. Romalıların tıbba en önemli katkısı sağlık kurumlarıydı. Roma ordusunun yaralı ve hasta askerleri için yol kavşaklarındaki ordu menzillerinde geniş avlulu büyük hastaneler (valetidinaria) açıldı. Buralarda doktorlar (medici), cerrahlar (medicus chirurgus), klinikçiler (medicus clinicus) ve zehirli yılan ve akrep sokmalarına panzehir hazırlayanlar (marsus) görev yapardı. Zamanla askeri hastanelerde civar halk da tedavi edilmeye başlandı. Siviller için ilk hastane 4. yüzyılda Fabiola adında bir kadın tarafından Roma’da kuruldu. Roma’nın son döneminde, iş gücünden yararlanılan köleler için de sağlık kurumları oluşturulmuştu.