Resim 1: Ebubekir Razi (AH Bayat: Tıp tarihi. İzmir: 2003.)
Bu devrin ilk büyük hekimi Muhammed bin Zekeriya-el Razi (Rhazes) (865–925)’dir. Tahran yakınlarındaki Rey şehrinde doğan Razi gençliğinde kimya ile uğraştı daha sonra tamamıyla tıbba yöneldi. Razi’nin yazdığı 200’den fazla eserin yarısı tıbba aittir. Böbrek ve mesane taşları üzerine yazdığı eserleri vardır, ancak en ünlü eseri çiçek hastalığı ve kızamığa dair olan “Kitabü’l-cüderi ve’l hasbah” adlı kitabıdır. Razi bu kitabında tıp tarihinde ilk kez çiçek ve kızamık hastalıklarını tarif etti. Önce Latince’ye daha sonra İngilizce ve diğer dillere çevrilen bu eserin 1498 ile 1866 yılları arasında batı dillerinde 40’tan çok baskısı yapıldı. Razi’nin en büyük tıbbi eseri ise ansiklopedik bir tıp kitabı olan El-Havi’dir. Razi bu eserinde tüm yaşamı boyunca tıp üzerine okuduğu eserlerden seçtiği bilgileri toplayıp, bunlara kendi bireysel deneyimlerini de ekledi ve büyük bir eser oluşturdu. Razi bu önemli eserini yaşarken tamamlayamadı, ancak ölümünden sonra öğrencileri kitaba son şeklini verdiler. Razi’nin El-Havi’si de daha sonra Batı dillerine çevrilip birçok kez basıldı. Razi’nin diğer bir eseri olan El-Mansuri, El-Havi’nin 10 ciltlik bir özetidir ve önemli tıp konularını içerir. Razi iyi bir klinikçiydi. Ateşin bir hastalık olmayıp, vücudun hastalıkla mücadelesi sonucu oluşan bir semptom olduğunu söyledi, ateşli hastalıkların tedavisinde soğuk su uygulaması yaptı, baharda oluşan alerjik nezleden söz etti, mesane rahatsızlıklarında kanlı idrar (hematüri) olabileceğini belirtti, safra yollarının tıkanmasıyla oluşan sarılıkları (ikter) tarif etti, uyuza karşı ve gözkapağı hastalıklarında cıvalı merhemi ilaç olarak kullandı ve yaraların alkolle temizlenmesini söyledi.
