Istanbul Üniversitesi Matbaası
Yüklə 1,58 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Hastane Etik Kurulları
- Araştırma Etik Kurulları
- Yeni tedaVI YÖNTEMLERI VE ILAC GELISTIRMEK ICIN YAPILAN
- Hayvan Deneyleri Etik Kurulları
- N. Sarı: Tarih öncesi Resim alt yazıları: Resim No 1
ETİK KURULLAR Ph. D. İnci HOT Sağlık kurumlarında oluşturulan etik kurullar; insani değerlere ilişkin karşılaşılan etik bir sorunun çözümünde rol oynamak ve çözümü güç olan bir soruna çözüm önerisi geliştirmek düşüncesiyle oluşturulmuşlardır. Amaç; klinik kararlarda hata yapma riskini azaltmak, hekim, hasta ve hasta yakınlarına tavsiyelerde bulunmak, bunlar arasındaki iletişimi kolaylaştırmak, eğitim ve hastane politikasına katılmaktır. Günümüzde, dünyada kuruluş amacı ve işlevleri farklı kurullar vardır. Bu kurullar işlevlerine, üyelerine ve bağlı oldukları kurumlara göre sınıflandırılabilirler. Üyelerine göre sınıflandırılan kurullar etik kurullar; belli uğraş alanının sorunlarını çözmeye yöneliktir. İşlevselliği açısından etik kurullar:
Hayvanlar üzerindeki araştırmaların ele alındığı kurulları da “Hayvan Deneyleri Etik Kurulu” olarak niteleyebiliriz. Bağlı oldukları kurum ve kuruluşlara göre etik kurullar:
a.Genel Etik Kurullar b.Yerel Etik Kurullar 2. Üniversiteler Düzeyinde: a. Bilimsel Araştırma İnceleme Kurulları b. Klinik Araştırma Etik Kurulları c. Danışmanlık Etik Kurulları d. Hastane Etik Kurulları olarak adlandırılabilirler. Son yıllarda karşılaşılan olaylarda sorunlara bireysel olarak çözüm getirmenin yeterli olmadığı görülmüştür. Böylece Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa ülkelerinde de sağlık kurumlarında etik kurullar yaygınlaşarak işlevsel hale gelmeye başlamıştır
Hastane Etik Kurulları hastane veya sağlık kurumu içinde değişik konularda ortaya çıkan etik sorunların çözümünde rol oynayan, danışmanlık hizmeti veren kurullardır. Tıp alanında 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yaşanan büyük ilerlemeler, gelişen teknoloji, insan ve hasta haklarındaki yeni yaklaşımlar, yaşanan etik sorunların çözümünde ilaç araştırmaları kurulları ile kapsamlı ve iyi organize olmuş profesyonel hastane etik kurulların kurulması düşüncesini ortaya koymuştur. Hastane etik kurullarının kuruluş amaçlarını; - Danışmanlık vermek, - Hastane personelinin, hasta ve hasta yakınlarının eğitimi, - Sağlık kurumunun sağlık politikasını oluşturmak olarak ifade edebiliriz. Danışmanlık hizmeti; kurulun vazgeçilmez bir işlevidir ve varlık sebebidir. Tıbbi uygulama ve diğer nedenlerle ortaya çıkan durumun etik yönden incelenmesini ve bu durumlarda tutum ve yöntem belirlenmesini, hastane personeli, hasta ve ailesinin eğitimini amaçlamaktadır. Karar verilmesi zor durumlarda; sınırlı kaynakların kullanılması, yaşam desteğinin sonlandırılması, gerçeğin söylenmesi gibi günlük olgu analizleri ile hastane ve kliniklerde çalışan hekim ve sağlık personelinin etik konularda karar verme yeteneğinin geliştirilmesi ve çeşitli uzmanlık alanlarından gelen sorunun tüm boyutlarıyla tartışılması etik kurulun görevleri arasındadır. Günümüzde tıp uygulamalarındaki hızlı gelişmeler, özellikle de yasal ve etik açıdan sorun yaratan olgular karşısında hekimin yalnız başına karar vermesinden ziyade, en uygun kararı verecek olan bir ekibin üyelerinden biri olma konumunu alması şeklindeki yaklaşım da değer kazanmaktadır. Bu durum, hizmeti sunan kurumun bünyesindeki sağlık ekibine ve hastalarına gerekli etik danışmanlık ve eğitim hizmetlerini vermesi gerekliliğini de doğurmaktadır. Hastane etik kurulların yapılandırılması Kuzey Amerika ve Amerika Birleşik Devletleri`n de konu ile ilgili birkaç olgunun yaşanması ile ortaya çıkmış, Güney Amerika’ya ve Avrupa`ya da yayılmıştır. Hastane etik komitelerinin başlangıcı 1920`li yıllarda kısırlaştırma ve 1950`li yıllarda düşük vakalarını incelemek üzere yalnız hekimlerden oluşan komitelerin kurulmasıyla başlar. Modern anlamda hastanelerde etik kurulların kurulması ise; toplumda yaşanan ve yankı uyandıran vakaların sonucu olarak ortaya çıkmıştır. ABD`de hastane etik kurullarının kuruluşu, altmışlı yılların sonunda ve yetmişli yılların başında biyoetik alanındaki gelişmelerin, tıbbın özellikle yoğun bakım ve organ nakli dallarındaki hızlı gelişimin sonucudur. 1971 yılında Kanada`da hastanelerde etik kurulların kurulma düşüncesi ilk kez, piskoposların “Tıp Ahlak Kılavuzu”nda ortaya atılmıştır. Kılavuzun önsözünde her “Katolik Sağlık Merkezi”nde bir tıp ahlak kurulu kurulması önerilmiştir. Bu kılavuz; kurulun amaçları, kuruluşu, çalışma yöntemleri, üyelik ve karşılaşılabilecek zorluklar hakkında çözüm önerilerini kapsamaktadır. Bu kurul etkin sağlık bakımı için tüm hastane çalışanlarının tıp ahlaki değerleri eğitimini öngörerek “Katolik Sağlık Merkezleri” için ahlaki ve dini yönergelerin birleştirilmesini amaçlamıştır. Tıbbi ve hukuki olarak onaylanmayan ve ahlaki açıdan toplumu rahatsız eden vakalar sonucu etik kurullara olan gereksinim artmıştır. Karen Ann Quinlan vakası ile, konsültasyon yapılması ve yaşam destek ünitelerinin geri çekilmesine karar verebilmek için farklı dallardan hekimlerin yer aldığı etik kurulların kurulmasına karar verilmiştir. 1982 yılında ABD`de Indiana`da Down sendromlu ve yemek borusunda darlık bulunan bir bebek dünyaya gelmiştir. Defektin onarılması için izin vermeyen aile, bebeğin zeka özürlü olarak yaşamasındansa, ölmesini tercih etmiştir. 1983 yılında New York`da Bebek John Doe, merkezi sinir sistemi problemi ile doğduğunda; bebeğin babası cerrahi müdahalede bulunulmamasını istemiştir. Böylece aşırı özürlü bebeklerin tedavi edilmesinin etik ve hukuki yönü tartışılmıştır. Bu söz konusu vakalardan sonra sakat doğan bebeklerin tedavisine nasıl karar verileceği konusundaki tartışmalar artmıştır. 1985 yılında Amerika Birleşik Devletleri Sağlık ve İnsan Hizmetleri Departmanı bir yönetmelik yayımlamıştır. Bu gelişmeler sonucu yeni doğan bakım üniteleri olan hastanelerde etik kurulların oluşturulması önerilmiştir. Hastane Etik Kurullarının diğer bir işlevi eğitimdir. Kurul üyelerinin;
Kurulun eğitim işlevini yerine getirirken seminerler, konferanslar, disiplinlerarası çalışmalar yapması gerekmektedir. Sağlık kurumlarında ve hastanelerde görev yapanların etik yönden eğitimleri bu kurullar tarafından sağlanabilir. Bu kuruldaki üyelerin yeterli etik bilgi düzeyine sahip olması, eğitim görevi üstlenmelerinde önemli bir etkendir. Kurulların aynı zamanda hasta ve hasta yakınları ile hizmet sunulan tüm topluma etik duyarlılık kazandırmak, bunu geliştirmelerine yardımcı olmak, iletişim eğitimine yönelik hizmet vermek gibi sorumlulukları da vardır. Hastane etik kurullarının diğer bir işlevi ise sağlık kurumunun etik politikasını oluşturmaktır. Kurul hastaların bakımı çerçevesinde gelişen ve/veya tekrarlanan etik soru ve sorunlar ile ilgili olarak rehber kurallar geliştirmekle hastaneye ve tıbbı ekibe yardımcı olarak etik karar verme sürecini kolaylaştırabilir. Ancak bu kurallar ülkenin hukuk kuralları çerçevesinde hazırlanmalıdır. Hastane etik kurulları klinik uygulama ile ilgili moral sorunların çözümü için bir metodolojiye sahip olmalıdır. Etik problemin değerlendirilmesi, önerilen davranış biçiminin doğruluk ve yararlılık analizi, davranışın alternatif yönlerinin saptanması, farklı davranış biçiminin sonuçlarının analizi, var olan değerin belirlenmesi, analiz için temel davranış biçiminin belirlenmesi gerekir. Bununla birlikte üyeler; tıbbi etkenleri, hastanın tercihlerini, aile durumunu, dini inanışlar gibi dış etkenleri, hastanın karar verme kapasitesini, hastanın aydınlatılmış onamı ve tercihinde gönüllü olup olmadığı konularını dikkate almalıdırlar. Kurul üyeleri etik karar verme yetkinliklerini sürekli geliştirmelidirler. Karar verme sürecinde tıbbi, hukuki, toplumsal ve etik durumlar bir arada değerlendirilmelidir. İncelenen olguya ait tüm belgeler bir araya getirilmelidir. Gerçek etik sorunlar ile başka alanlara ait etik ile ilgili olmayan sorunlar birbirinden ayırt edilmelidir. Hastane etik kurulları, kararları tavsiye niteliğinde olan danışmanlık hizmeti verirler. İlaç araştırmaları etik kurullarından farklı olarak, yasal bir zorunluluğun sonucu değillerdir. Öneri seklinde verilen danışmanlık hizmeti sonunda; son kararı hekim, hasta ve hasta yakını verir. Hastane etik kurulları hekim hasta ilişkisinde hekimin yerine müdahale etmemelidir. Etik kurulların gönüllü nitelikte, eğitim ve öneri verme amacına yönelik olması hasta-hekim ilişkisine girmemesi ve hekim sorumluluğuna etki etmemesi gerekir. 1970’li yıllardan itibaren kurulmaya başlayan bu kurullar; hekim hasta ilişkisine müdahale ettiğinden, hekimlerin sorumluluğunu azalttığı ve kurulların yetersiz olduğu düşüncesinden, kurul üyelerinin yeterli etik deneyime sahip olmamasından ve kurulda etik uzmanı olmaması nedeniyle hastanelerde sınırlı sayıda kurulmuşlardır. Etik komite üyeleri 5 ile 20 arasında değişmekle birlikte ortalama 10 kişiden oluşur. Bu üyeler arasında; tıp alanından temsilci, hastane bakım personelinden temsilci, hastane idaresinden temsilci, din adamı, hukukçu, sosyal danışman, halk temsilcisi, tıbbi etik uzmanı bulunur. Ülkemizdeki 1928 tarih ve 1219 sayılı “Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun” ile mesleki kuralların denetlenmesine ilişkin ilk ayrıntılı düzenleme yapılmıştır. Bu yasa ile tabip odalarının onur kurulları ile yüksek onur kurulunun oluşumu ve işlevleri tanımlanarak ilk etik kurullar oluşturulmuştur. 1953 yılında yayımlanan 6023 sayılı Türk Tabipler Birliği Kanunu ile tabip odaları onur kurullarının kuruluş ve işleyişleri daha açık hale gelmiştir. 1960 yılında çıkarılan Tıbbi Deontoloji Tüzüğü ile mesleki kurallar daha açık hale getirilmiştir. Organ aktarımları, yapay döllenmeye ilişkin hekimlere yol gösteren yasal düzenlemeler olmasına rağmen hekimler bazı vakalarda karar vermekte zorlanabilirler. Ülkemizde sağlık hizmeti veren alan kişilerin eğitimi, tıbbi uygulamalarda yaşanan etik ikilemlerde çözüm bulunması için karar vermede hekimlerin danışabileceği işlevsel hizmet veren hastane etik kurullarının önemini ortaya koymaktadır. Türkiye`de üniversite hastanelerinde de etik kurulları vardır. Ancak bunlar şimdilik ilaç araştırmaları kurulundan öteye gidememişlerdir. Araştırma Etik Kurulları İnsanlar üzerindeki araştırmalarda katılımcıyı korumak için denetleme ve yönlendirme yapan Araştırma Etik Kurullarıdır. Hastane Etik Kurulları ile karşılaştırıldığında görev ve işleyişleri daha açık tanımlanabilir. Bu kurulların işleyişi bir protokol ile belirlenmiştir. 20. yüzyılın ilk yarısında insan üzerindeki araştırmalar Nazi Almanya’sında inanılmaz boyutlara ulaşmıştır. Bu duruma tepki olarak ortaya çıkan “Nürnberg Kuralları” insan üzerindeki araştırmaların etik boyutunda önemli bir aşamadır ve Nürnberg kuralları ile başlayan süreç kesintisiz olarak günümüze kadar gelmiştir. Yeni bir tedavi yöntemi veya yeni bir ilaç geliştirmek için, insan onurunu zedelemeyen, deneyin varlığını tehlikeye atmayacak şekilde yapılması için, önkoşul durumuna gelmiş bazı protokollerin yerine getirilmesi gerekmektedir. Buradaki öncelik, başka yaşamların kurtarılması için ilaç veya tıbbi tekniğin denenmesi sırasında deneğin yaşamını tehlikeye atmamak, onurunu zedelememek, haklarına saygı göstermektir. Bu nedenle öncelikle aydınlatılmış onam ilkesinin yerine getirilmesi gerekir. Bazı deneyler ise hastanın iyileştirilmesi amacını taşır. Bu durumda hastaya yararlı olma ve yararlı olma çabası içinde iken hastaya zarar vermemek, hastalığın tedavisi için bilinen, bilimsel olarak onaylanmış olan tedavi yöntemlerinin sonuç vermediğinden emin olmak gerekir.
Araştırma Etik Kurulları, insanlar üzerinde yapılacak araştırmanın başlayabilmesi için araştırmacıdan gelen araştırma dosyalarını inceleyerek karar verirler. Çalışmanın amacı, planı ve tüm tıbbi bilgileri içeren dokümanlar Helsinki Bildirgesi koşullarına uygun hazırlanarak etik kurul onayına sunulur. Helsinki Bildirgesi, Dünya Tıp Birliğinin 27 Ekim 1962’de taslak olarak yayınlayıp 1964 yılında kabul ettiği insan üzerindeki araştırmaların etik boyutunun çerçevesini çizen bir bildirgedir. Kurul araştırmaya katılanları korumak ve bu konuda etik ilke ve değerlerin yaşama geçirilmesinde önemli bir işleve sahiptir. Burada hastanın özgür iradesi ile araştırmaya katılmasının sağlanması önemlidir. Araştırma hakkında katılımcının gerektiği biçimde bilgilendirilmesi ve onayının alınması gerekir. Bilgilendirmeden katılımcılardan elde edilen onam etik yönden kabul edilmez. Bir araştırma da aydınlatılmış onam kapsamında; denek olacak kişiye araştırma hakkındaki bilgiler onun anlayabileceği bir dille, araştırmacı tarafından aktarılmalıdır. Bilgilendirme kapsamında; araştırmanın amacı, nasıl uygulanacağı, yöntemler, alternatif tedavi yöntemleri, yan etkiler, olası riskler, risklerin tedavi edilebilirliği, tıbbi-bilimsel katkılar, araştırma süresi ve katılımcı sayısı yer almalıdır. Araştırmaya katılan kişiye araştırma kapsamında koruyucu nitelikte olan önlemler, araştırmaya katılmakla parasal yük altına girip girmeyeceği ve tazminat alıp almayacağı belirtilmeli, göreceği olası bir zararın giderilmesi için gerekli her türlü tıbbi müdahalenin yapılacağı, araştırma ekibi hakkında bilgi verilmeli ve katılımcıya baskı yapıcı bir şekilde davranılmamalıdır. Katılımcıya aktarılan bu bilgileri, katılımcının kabul edip etmediği, araştırmacı tarafından sorulmalıdır. Hasta onayladığı takdirde; verilen aynı bilgilerin yer aldığı metin okutularak imzalatılmalıdır. Katılımcının okuma-yazma bilmediği durumda bunu bir başkası okuyabilir. Bu işlemler sırasında bir tanık bulunmalı ve formu da imzalamalıdır. Çocuk ve yeterliliği olmayan katılımcıların yerine veli ve vasiden aydınlatılmış onam alınır. Ülkemizde araştırma etik kurulları planlanan ve incelenmek üzere kendilerine sunulan araştırmaları, Sağlık Bakanlığı`nın 29 Ocak 1993 tarih ve 21480 sayılı Resmi Gazetede yayımladığı İlaç Araştırmaları Hakkında Yönetmelik doğrultusunda izin verir yada vermez. Yönetmeliğin temelinde; ilaçlarla yapılacak olan bilimsel araştırmaların şekli, yürütecek kişi, kurum ve kuruluşların belirlenmesi, araştırmaların kontrol altına alınması, araştırmalarda yer alacak gönüllülerin haklarının korunması, yasal bir zemine oturtulması yer alır. Araştırmanın kabul ya da ret seklinde sonuçlanan kararları, araştırmaların yasaklanması ya da durdurulması sonucunu doğurur. Alınan kararların bağlayıcı niteliği vardır. İlaç Araştırmaları Hakkında Yönetmelik’te ilaç ile yapılacak klinik araştırma isteğinin incelenebilmesi, klinik araştırma ve çalışmaların etik açıdan değerlendirilmesi ve kontrolü amacı ile Sağlık Bakanlığı merkezinde oluşturulan merkezi etik kurul, araştırmayı yapacak kurum veya kuruluşlarda oluşturulan ve bu yönetmelikte belirlenen görevleri yürüten kurullar ise yerel etik kurul olarak tanımlanır. Herhangi bir ilaç ile bilimsel amaçla klinik araştırma yapmak isteyen kişi, kurum ya da kuruluşlar, bu yönetmelik hükümlerine uygun olarak, yerel etik kurul aracılığı ile Sağlık Bakanlığı’na başvuruda bulunarak izin almak zorundadırlar. Araştırma ile ilgili olarak hazırlanacak araştırma protokolü ve diğer belgeler Bakanlığa sunulur. Etik kurulun gerekçe, amaç ve yöntemleri de dikkate alınarak etik yönden uygun gördüğü araştırmaların uygulamaya konulmasına Bakanlıkça izin verilir. Klinik araştırmaları yürütecek sorumlu araştırmacının tıp doktoru olması ve uzmanlık dalında ya da doktoradan sonra kendi uzmanlık dalında en az 5 yıl deneyimi olması koşulu aranmaktadır. İnsanlar üzerinde bilimsel amaçla ilaç kullanılarak yapılacak tıbbi araştırmaların yürütülmesinde ilgili yönetmeliğin 10. maddesinde I., II., III. Dönem denemeler gönüllüler üzerinde ve kişinin onamı ile yapılabilir. Kesin bir zorunluluk olmadıkça, 18 yaşını tamamlamamış olanlar, gebeler ve yeterli olmayanlar üzerinde I. ve II. Dönem ilaç denemeleri yapılamaz, III. Dönem denemeler ise velayet ya da vesayet altında bulunanlar için ancak veli ve vasilerinin yazılı onamı ile yapılabilir. Yönetmelikte, Sağlık Bakanlığı bünyesinde kurulan merkezi etik kurulunun ve araştırmanın yapılacağı eğitim hastanelerinde kurulan yerel etik kurullarının hangi üyelerden oluşacağı ve üyelerin özellikleri belirtilmiştir. Merkezi Etik kurul, klinik araştırmalar ile ilgili olarak yerel etik kurullar tarafından Bakanlığa sunulan araştırmaları inceler ve gerekçeli olarak kararını bildirir. Gerekli gördüğünde projelerin uzmanlara incelettirmesini önermek, yerel etik kurulların raporlarını incelemek, değerlendirmek ve ileri dönemlere geçiş için görüş bildirmek görevleri arasındadır. Yerel etik kurullardan gelen projeleri, alındığı tarihten itibaren en geç iki ay içersinde değerlendirmesi, zorunlu nedenlerle gecikirse, bu durumu aynı süre içersinde yazılı olarak bildirmesi gerekir. Yerel etik kurulların görevleri arasında , I. ve II. Dönem araştırmaları ile henüz ruhsat almamış ilaçlarla yapılacak III. Dönem araştırmaları için hazırlanan protokol ve belgeleri incelemek, değerlendirmek ve uygun gördüklerini en geç bir ay içinde Bakanlığa göndermek, ilgili yönetmeliğin (a) bendi dışında kalan III. ve IV. Dönem araştırma protokollerini incelemek, uygulanabilirliğine gerekçeli olarak karar vermek ve araştırma özeti ile birlikte kararını Bakanlığa bildirmek, gerek gördüğü durumlarda gerekçesini bildirerek araştırmaları durdurmak, yeni ve yerleşmemiş tıbbi teknolojilerin uygulandıklarını değerlendirmek ve denetlemek, yönetmeliğin 6. maddesinde belirtilen izne bağlı araştırmalar dışında kalan, ruhsatlı ilaçların bioyararlanım araştırmaları gibi rutin testlerle ilgili projeleri değerlendirmek ve karar vermek yer alır. İnsan üzerinde araştırma yapabilmek için etik kurulun onayının alınması yasal bir zorunluluktur. Araştırma etik kurulları bilimsel değerlendirme yaparken yürürlükteki yasa ve düzenlemeleri dikkate alırlar. Bu kurullar deneklerin güvenliğini sağlayarak, bilimin ve toplumun çıkarlarının hiçbir zaman deneğin sağlığı ile ilgili kaygıların üzerine çıkarılmamasını temin ederler. Araştırma etik kurulları araştırmaların etiğe ve bilime uygun olarak yürütülmesini sağlarlar.
Deneysel amaçla hayvanları kullanacak olan araştırıcıların projelerini etik açıdan inceleyen kurullardır. Bu kurullar yeni kurulmaya başlamışlardır. Etik Kurullar deney hayvanları ile yapılacak olan bilimsel araştırma, test, sağlık hizmetleri uygulamaları, eğitim- öğretim ve yayın gibi etkinliklerde kullanılan yöntem ve materyaller ile ilgili minimum etik standartları saptamak, etik ilkeler doğrultusunda görüş bildirmek ve araştırma önerilerini bu açıdan incelemek üzere kurulmuşlardır. Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik (6.07.2006) ile deney hayvanlarının kullanılma amaçları, Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu ve yerel etik kurulların kuruluş, görev süresi, çalışma yöntemi belirlenmiştir. Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu; yerel etik kurulların yönetmelik hükümlerine uygun olarak kurulup kurulmadığını ve çalışıp çalışmadığını denetler. Yerel etik kurulların hizmet verdiği kurum ve kuruluşlardaki deney koşullarını ve laboratuarların taşıması gereken etik standartları belirler ve denetler. Yerel etik kurul kararlarına yapılan itirazları değerlendirir. Yerel etik kurul olmayan ve gerekli koşul sağlamayan yerlerde deney hayvanı kullanılmasını engelleyici girişimde bulunur. Deney hayvanı kullananların sertifikalarının denkliğini değerlendirir ve ülke çapında deneylerde kullanılan hayvanların istatistik bilgilerini toplar. Hayvan deneyleri yerel etik kurulları; deney hayvanları ile yapılacak tüm işlemleri etik yönden değerlendirir, protokolleri onaylar veya gerekçeli olarak ret eder. Kurumda deney hayvanı kullanılma sürecinin etik kurallara uygun olarak sürdürülmesini denetler ve gerekli düzenlemeler yapar, deneyin protokole uygunluğunu denetler ve gerekli gördüğünde sonlandırılmasına karar verebilir. Deney hayvanları ile çalışacak personelin eğitim almasını sağlar, sertifika programları düzenler ve sertifikası olmayanlara deney yapma izni verilmez. Deney hayvanlarının üretim, yetiştirme, barındırma, nakil koşulları ile deneyin yapıldığı laboratuar koşullarının etik yönden uygunluğunu denetler, uygun görmediğinde deney hayvanı kullanılmasını engeller. Deney hayvanı kullanımı ile ilgili her türlü veriyi toplayarak Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kuruluna sunar. Deneysel çalışma sonunda ortaya çıkan atıkların ve ölü hayvanların bertarfını sağlar. Yerel etik kurulların çalışma ilkeleri arasında; daha önce ayrıntılı olarak yapılmış deneyleri tekrarlamamak, deneylerde mümkün olduğu kadar bilimsel sonucu verebilecek en az sayıda hayvanın kullanılmasının sağlanması, en az acıyı çektirerek ve strese sokmadan bilimsel açıdan güvenilir veri elde edilmesi, araştırma süresince deney hayvanlarının türüne uygun şartlar hazırlayarak ve en iyi fizyolojik, davranışsal ve çevresel koşulların teminini sağlamak, eğitimli personel tarafından uygun koşullarda deney hayvanı bakımını sağlamak, deney için uygun hayvanların seçiminin sağlanması, uygun acı, ağrı kesiciler ile anestezi yönteminin kullanılması, hayvanın uzun süreli ağrı ve acı yaşayabileceği bir deneye tabi tutulmasının önlenmesi, araştırmada kullanılan ve yaşamlarını sürdüren deney hayvanlarına deney sonunda sağlıklı yaşam koşullarını sağlamak yer almaktadır. Kaynakça - Altıntaş A.: Klinik Araştırmalarda Etik Kurallar. Medikal Etik, Ed.:H. Hatemi, 1999: 55-62. - Ataç A.: Etik Kurullar Nedir, Nasıl Olmalıdır? II. Ulusal Tıbbi Etik Kongresi Bildiri Kitabı, Ed:B.Arda-R.Akdur-E.Aydın, Türkiye Biyoetik Derneği, 2001: 255-263. - Atıcı E.: Etik Kurullar. Çağdaş Tıp Etiği, Nobel Tıp Kitapevleri, 2003: 409-436. - Aydın E.: Tıp Etiğine Giriş. Ankara, Pegem Yayıncılık, 2001. - Çobanoğlu N.: Hastane Yönetimi ve Hastane Etik Kurulları. II. Ulusal Tibbi Etik Kongresi Bildiri Kitabi. 2001, Ed:B.Arda-R.Akdur-E.Aydın, Türkiye Biyoetik Derneği., 264-274. - Doğan H.: Toplumun Güncel Sağlık Tartışmaları Etik Değerlendirmelerde Metodoloji ve Etik Kurullar. Medikal Etik, Ed: H . Hatemi, 1999: 84-96. - Eibach U.: Klinisches ethik Komite und ethisches Konsil im Krankenhaus. Zeitschrift für Medizinische Ethik, 2004; (50): 21-34. - Frost, N.-Cranford, R.E.: Hospital Medical Ethic Comitees:Aministrative Aspects. JAMA, 1985; 253 (18): 2687-2692 - Görkey, Ş.: İnsan Üzerindeki Klinik Araştırmaların Etik Boyutunda Günümüzde Gelinen Nokta. Uluslar arası Katılımlı 3. Ulusal Tıp Etiği Kongresi Kongre Kitabı , Bursa, 2003; (1): 235-243. - Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik.(6.07.2006, Sayı: 26220) - Karakaya H. : Hastane Etik Kurullarının Tarihçesi, Yapısı ve İşlevleri Üzerine. Türkiye Klinikleri Tıbbi Etik Dergisi. 1993; (1):12-2 - Karlıkaya E.: Hastane Etik Kurulları. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2001; 18 (4): 331-340. - Neitzke G.: Ethik im Krankenhaus: Funktion und Aufgaben eines Klinischen Ethik-Komitees. Arztebl Baden-Württemberg. 2003; (4): 175-178. - Rosner, F.: Hospital Medical Ethics Committees: A Review of Their Development. JAMA, 1985; 253, (18): 2693-2697. N. Sarı: Tarih öncesi Resim alt yazıları: Resim No 1 : Zararlı ruhları kovmak için yapılan törenlerde kullanılan maske (Moğolistan 1626) Resim No 2: Tarih öncesinden kalan delinmiş bir kafatası N. Sarı: İlk Çağ Resim alt yazıları: Yüklə 1,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|