İstənilən növ texnologiyaların tətbiqi nəticəsində əldə edilən, kifayət qədər universal ümumi səmərəlilik meyarı kimi sosial zamanın qənaəti istifadə oluna bilər

5.3. İnformasiya sistemlərinin həyat dövrü

İnformasiya sisteminin həyat dövrü ərzində baş verən proseslər

Həyat dövrü anlayışı informasiya sistemlərinin layihələndirilməsi metodologiyasının əsas anlayışlarından biridir. İnformasiya sisteminin həyat dövrü informasiya sisteminin yaradılması haqqında qərar qəbul olunduğu andan istismardan götürülməsi anına qədər davam edən fasiləsiz bir prosesdir.

İnformasiya sisteminin həyat dövrünü reqlamentləşdirən ISO/IES 12207 standartı mövcuddur. ISO(International Organization of Standardization)- Beynəlxalq standartlar təşkilatı və IEC(İnternational Electrotechnical Commission)- Elektrotexnika üzrə beynəlxalq komissiyadır.

ISO/IEC 12207 standartı informasiya sisteminin yaradılması zamanı yerinə yetirilməsi vacib olan proseslər, əməliyyatlar və məsələlərdən ibarət olan həyat dövrünün strukturunu təyin edir. Həmin standarta uyğun olaraq həyat dövrünün strukturu üç qrup proseslərə əsaslanır:

-həyat dövrünün əsas proseslri( əldə etmə, tədarük, işlənmə, istismar, müşayiət)

-əsas proseslərin icrasını təmin edən köməkçi proseslər ( sənədləşdirmə, konfiqurasiyanın idarə edilməsi, keyfiyyətin təmin edilməsi, verifikasiya, attestasiya, qiymətləndirmə, audit, problemlərin həlli)

-təşkilati proseslər(layihələrin idarə edilməsi, layihənin infrastrukturunun yaradılması, həyat dövrünün təyini)

Həyat dövrünün əsas prosesləri arasında vacib olanları işlənmə, istismar və müşayiətdir.

İnformasiya sisteminin işlənməsi proqram təminatının və tapşırılmış tələblərə uyğun onların komponentlərinin yaradılması ilə əlaqəli işləri daxil edilir. Proqram təminatının tərkibinə aşağıdakılar da daxildir:

-layihə və istismar sənədlərinin hazırlanması

-işlənmiş proqram məhsullarının testləşdirilməsinin keçirilməsi üçün tələb olunan materialların hazırlanması

-işçi heyətin öyrədilməsinin təşkili üçün tələb olunan materialların hazırlanması

İstismar işlərini hazırlıq və əsas işlərə ayırmaq olar. Hazırlıq işlərinə aşağıdakılar aiddir:

-verilənlər bazasının və istifadəçilərin işçi yerlərinin konfiqurasiya olunması

-istifadəçilərin istismaq sənədləri ilə təmin edilməsi

-heyətin öyrədilməsi

Əsas istismar işlərinə isə bunlar daxildir:

-istismar

-problemlərin məhdudlaşdırılması və onların yaranma səbəblərinin aradan qaldırılması

-proqram təminatının modifikasiyası

-sistemin təkmilləşdirilməsi ilə əlaqəli təkliflərin hazırlanması

-sistemin inkişafı və təkmilləşdirilməsi.

Texniki dəstək xidmətləri istənilən informasiya sisteminin fəaliyyətində vacib rol oynayır. İnformasiya sisteminin istismarı mərhələsində peşəkar texniki xidmətin olması qarşıya qoyulan məsələlərinn həlli üçün vacib şərtlərdən biridir.

İnformasiya sisteminin texniki xidmətinin təşkili üçün əsas işlər aşağıdakılardır:

-sistemin daha məsuliyyətli qovşaqlarının seçilməsi və onların boş dayanmaları ehtimalının təyin edilməsi

-texniki xidmətin vəzifələrinin daxili və xarici olaraq təyin edilməsi

-təsvir edilmiş tapşırıqlar çərçivəsində texniki xidmətin təşkil edilməsi üçün zəruri olan daxili və xarici resursların təhlilinin aparılması və səlahiyyətlərin bölünməsi.

-texniki xidmətin təşkil edilməsi planının hazırlanması.