İstənilən növ texnologiyaların tətbiqi nəticəsində əldə edilən, kifayət qədər universal ümumi səmərəlilik meyarı kimi sosial zamanın qənaəti istifadə oluna bilər

5.4.2.RAD metodologiyası

Komputer informasiya sistemlərinin mövcudluğunun ilkin mərhələsində onların işlənməsi ənənəvi proqramlaşdırma dillərində aparılırdı. Lakin işlənən sistemlərin mürəkkəbliyinin və istifadəçilərin tələblərinin artması nəticəsində işlənmə müddətinin azalmasını təmin edən yeni vasitələr tələb olundu.

Tətbiqların cəld işlənməsi vasitələrinin istifadəsinə əsaslanan informasiya sistemlərinin işlənməsi metodologiyası son zamanlar geniş yayılıb və tətbiqlərin cəld işlənməsi metodologiyası adı altında məlumdur.

RAD dedikdə tətbiqlərin ayrı-ayrı informasiya komponentlərini funksional olaraq əks etdirən, müəyyən qrafiki obyektlər dəsti ilə işləməyə imkan verən, tətbiqi informasiya sistemlərinin cəld işlənməsini təmin edən xüsusi alət vasitələri kompleksi başa düşülür.

Tətbiqlərin cəld işlənməsi metodologiyası adətən 3 əsas elementə əsaslanan informasiya sistemlərinin işlənməsi prosesini nəzərdə tutur:

-nisbətən kiçik olan proqramçılar dəsti(adətən 2-10 nəfər)

-nisbətən qısa vaxt müddəti(2-6 ay) üçün tərtib olunmuş görüləcək işlər cədvəli

RAD metodologiyasının əsas prinsiplərini aşağıdakı kimi vermək olar:

-layihənin iterasiya modelinin istifadəsi

-həyat dövrünün hər bir mərhələsində işlərin tam başa çatdırrılmasının vacib olmaması

-CASE vasitələrin və tətbiqlərin cəld işlənməsi vasitələrinin istifadəsi.

-son istifadəçilərin tələblərini tam həcmdə realizə və müəyyən etməyə imkan verən prototiplərin istifadəsi

-işlənmənin az sayda olan peşəkarlar tərəfindən aparılması

Tətbiqlərin cəld işlənməsi metodologiyasının istifadəsi zamanı informasiya sisteminin həyat dövrü dörd mərhələdən ibarətdir.

-tələblərin təhlili və planlaşdırılması mərhələsi

-layihələndirmə mərhələsi

-hazırlama mərhələsi

-tətbiq mərhələsi

Tələblərin təhlili və planlaşdırılması mərhələsində aşağıdakılar icra olunur:

-işlənən infromasiya sisteminin yerinə yetirəəcəyi funksiyalar

-ilk növbədə işlənməsi tələb olunan funksiyalar

-informasiya tələblərinin təsviri

-layihənin miqyasının məhdudaşdırılması.

Layihənin realizə olunması prinsip etibarı ilə mümkün olduqda, tələblərin təhlili və planlaşdırılması mərhələsinin nəticəsi kimi üstünlüklər göstərilməklə işlənən informasiya sisteminin funksiyalarının siyahısı, sistemin ilkin funksional və informasiya modelləri olacaqdır.

Layihələndirmə mərhələsində tətbiqlərin işlək prototiplərinin tez alınması üçün vacib alət kimi CASE vasitələr çıxış edir.

Sonra bu mərhələdə təhlil və ehtiyac yarandıqda sistemin funksional modelinin təhlili aparılır.

Proseslərə hərtərəfli baxıldıqdan sonra, işlənən sistemin funksional elementlərinin sayı təyin olunur. Bu informasiya sisteminin bir sıra altsistemlərə bölünməsini mümkün edir. Hər altsistem ayrıca layihəçilər qrupu tərəfindən RAD layihələr üçün münasib vaxt aərzində realizə olunur.

Bu mərhələdə tələb olunan sənədlər dəsti tərtib olunur.

Mərhələnin əsas nəticələrinə aşağıdakıları aid etmək olar:

-sistemin ümumi informasiya modeli

-sistemin bütövlükdə və ayrı-ayrı layihəçilər qrupları tərəfindən realizə olunan altsistemlərin funksional modelləri

-ekran formalarının, dialoq pəncərələrinin və hesabatların qurulmuş prototipləri.

Layihələndirmə mərhələsində RAD metodologiyasının istifadəsi xüsusiyyətlərindən biri yaradılan hər bir prototipin gələcək sistemin müəyyən hissəsinə nüfuz etməsidir.

Hazırlanma mərhələsində tətbiqin cəld işlənməsi yerinə yetirilir. Bu mərhələdə əvvəl alınmış modellər və qeyri-funksional xüsusiyyətli tələblər əsasında real sistemin iterativ hazırlanması yerinə yetirilir.

Hazırlanma mərhələsində də sistemin istifadəçilərinin iştirakı vacibdir. Belə ki, əgər işlənmə zamanı sistem əvvəl təyin olunmuş tələbləri ödəmirsə, onda istifadəçilər əldə edilmiş nəticələri qiymətləndirir.

Fiziki layihələndirmə aşağıdakılar ilə yekunlaşır:

-verilənlərin paylanması tələbi müəyyən olunur

-verilənlərin istifadəsinin təhlili aparılır

-aparat resurslarına tələblər müəyyən olunur

-layihənin sənədlərinin işlənməsi prosesi başa çatır

Tətbiq mərhələsi işlənmiş informasiya sistemin istifadəçilərinin öyrədilməsindən ibarətdir.

RAD metodologiyası xüsusi informasiya sistemlərinin yaradılması ilə yanaşı, mürəkkəb hesablama proqramlarının, əməliyyat sistemlərinin və ya mürəkkəb mühəndis-texniki obyektlərin idarə edilməsi proqramlarının yaradılması üçün də yararlı deyilş

RAD metodologiyası istifadəçi interfeysi ikinci dərəcəli olan( yeni sisteminin işinin məntiqinin əyaniliyi təyin olunmadıqda) tətbiqləridə istifadə oluna bilməz. Bu cür tətbiqlərə misal olaraq real vaxt tətbiqlərini, drayverləri və ya müxtəlif xidmətləri göstərmək olar.