İYAZ B. GANM 5
Bibliyografya : 5
İYAZ B. MUSA 6
İYÂZÎ, EBÛ NASR 6
Bibliyografya : 6
İYİLİK 6
İYİMSERLİK 6
Bibliyografya : 9
İYİSAN, İHSAN 9
Bibliyografya : 9
İYNE 9
Eserleri. 10
Bibliyografya: 10
İZAFET 11
el-İZAH 11
el-İZAH 11
Bibliyografya : 12
İZAHU'I-MEKNUN 12
İZBUDAK, VELED ÇELEBİ 12
Eserleri. 13
Bibliyografya : 13
İZDİN 14
Bibliyografya : 15
İZHAR 15
İZHAR 15
Bibliyografya : 15
İZHARÜ'L-ESRAR 15
Bibliyografya: 16
İZHÂRÜ'L-HAK 16
Bibliyografya : 17
ÎZİN 17
Bibliyografya : 19
Fıkıh. 19
Bibliyografya : 22
Tasavvuf. 22
Bibliyografya : 23
İZLADI 23
Bibliyografya : 25
İZMİR 26
Bibliyografya : 34
Bugünkü İzmir. 35
Bibliyografya : 36
Mimari. 37
Bibliyografya : 40
IZMIRI, MEVLÂNÂ MEHMED 41
Eserleri. 41
Bibliyografya : 41
İZMIRI, MUSTAFA 41
Eserleri. 42
Bibliyografya : 42
İZMİRLİ, İSMAİL HAKKI 42
Eserleri. 44
A) Kur'an İlimleri Ve Hadis. 44
B) Kelâm. 44
C) Fıluh. 45
D) Felsefe ve Mantık. 45
Bibliyografya : 46
İlmî Şahsiyeti ve Görüşleri. 46
Bibliyografya : 49
İZMİT 49
Bibliyografya : 54
Bugünkü İzmit. 55
Bibliyografya : 56
İZN-İ SEFİNE 56
Bibliyografya : 57
İZNİK 57
Bibliyografya : 59
Osmanlı Dönemi. 59
Bibliyografya : 61
Mimari. 62
Bibliyografya : 63
İZNİK KONSİLİ 64
Bibliyografya : 67
İZUTSU, TOSHİHİKO 67
Eserleri. 68
Bibliyografya : 69
İZVORNİK 69
Bibliyografya : 70
İZZEDDİN B. ABDÜSSELÂM 70
İZZEDDİN EFENDİ, EŞREFZADE 70
Bibliyografya : 71
İZZEDDİN el-KÂŞÎ 71
Eserleri. 71
Bibliyografya : 72
İZZEDDİN KEYKÂVUS 72
İZZET 72
Bibliyografya : 73
İZZET ALİ PAŞA 73
Eserleri. 74
Bibliyografya : 74
İZZET MEHMED PAŞA 75
Bibliyografya : 76
İZZET MEHMED PAŞA, DÂRENDELİ 76
Bibliyografya : 78
İZZET MEHMED PAŞA, SAFRANBOLULU 78
Bibliyografya : 79
İZZET MOLLA, KEÇECİZÂDE 79
Eserleri, 81
a) Manzum Eserleri. 81
b) Mensur Eserleri. 81
Bibliyografya : 82
İZZET PAŞA, AHMED 82
Bibliyografya : 83
İZZETİ MEHMED EFENDİ 84
Bibliyografya : 84
İZZİ SÜLEYMAN EFENDİ 85
Bibliyografya : 86
el-İZZÎ Fİ'T-TASRÎF 86
JACOB, GEORG 86
Eserleri, 87
Bibliyografya : 87
JAESCHKE, GOTTHARD 87
Eserleri. 88
Bibliyografya : 88
JAHN, KARİ 89
Eserleri, 89
Bibliyografya : 90
JANSKY, HERBERT 90
Eserleri. 90
Bibliyografya : 91
JAPONYA 91
I. Fizikî Ve Beşerî Coğrafya 91
Bibliyografya : 92
II. Tarih 92
Bibliyografya : 94
III. Japonya-Osmanlı İlişkileri 94
IV. Ülkede İslâm Ve Şarkiyat Çalışmaları 96
Bibliyografya : 98
JAUBERT, PİERRE-AMEDEE 98
Bibliyografya : 99
JAUNPÛR 99
Bibliyografya : 100
JAVA 100
JEFFERY, ARTHUR 100
Eserleri. 101
Bibliyografya : 101
JERPHANION, GUİLLAUME DE 101
Bibliyografya : 102
JOHNSTONE, H. A. MUNRO BUTLER 103
Bibliyografya : 104
JONES, SİR AVİLLİAM 104
Bibliyografa 105
JOURNAL ASIATIQUE 105
Bibliyografya : 106
JOURNAL OF THE ROYAL ASIATIC SOCIETY 107
Bibliyografya : 107
JON TÜRKLER 107
Bibliyografya : 111
JUYNBOLL, THEODORUS WİLLCM 112
Eserleri. 112
Bibliyografya : 112
JUYNBOLL 113
Bibliyografya : 113
KAADE 113
Bibliyografya : 114
İYAZ B. GANM
Ebû Sa'd (Saîd) İyâz b. Ganm b. Züheyr el-Fİhrî (ö. 20/641) Ünlü kumandan, sahâbî.
Muhtemelen milâdî 582'de doğdu. Müslüman olmadan önce adı Abdüganm idi. İsim ve künye benzerliği sebebiyle amcası İyâz b. Züheyr ve kendisinden hadis rivayet ettiği İyâz b. Amr el-Eş'arî ile karıştırılmaktadır. Hudeybiye Antlaşma-sı'ndan (ö/627) önce müslüman olduğu ve bu antlaşmada bulunduğu belirtilmektedir. İkinci Habeşistan hicretine katıldı; Bedir, Uhud ve Hendek başta olmak üzere Hz. Peygamber'in bütün gazvelerine iştirak etti.1 İslâmiyet'i kabul etmeyen kadınlarla evliliği sürdürmeyi yasaklayan âyet indiğinde 2 henüz müslüman olmayan karısı Ümmü'l-Hakem bint Ebû Süfyân'a ödediği mehri geri alarak ondan ayrıldı. Muhtemelen irtidad olaylarının bastırılmasın-daki başarısından dolayı Hz. Ebû Bekir tarafından kumandan olarak Irak'a gönderildi. Hâlid b. Velîd ile Hîre'de buluşup Dûmetülcendel'i ikinci defa ele geçirdiler; bunun üzerine İyâz buraya vali tayin edildi. Amcasının oğlu olduğu söylenen Ebû Ubeyde b. Cerrah onu Dımaşk'ın fethinde (14/635) süvari birliklerinin kumandanlığına getirdi. Yermük Savaşı'ndaki (15/ 636) beş kumandandan biri olan İyâz, bu muharebede hezimete uğrayan Bizans ordusundan kaçanları Malatya'ya kadar takip etti ve şehir halkı cizye Ödemeyi kabul edince anlaşma yaparak geri döndü. Bu sebeple Bizans topraklarına geçiş yolunu ilk defa onun açtığı kabul edilir. Kudüs'ün fethine de katılan İyâz (16/637), ertesi yıl Halep'in fethinde Ebû Ubeyde b. Cerrah yönetimindeki kuvvetlerin öncü birliklerini sevk ile görevlendirildi ve Halepliler'le antlaşmayı o yaptı. Bir müddet sonra Halepliler antlaşmayı bozunca başka bir kumandanla birlikte tekrar onların üzerine gönderilip eski şartlarla antlaşmayı yeniledi. Antakya seferine öncü kuvvetlerin kumandanı olarak katıldı, oradan Menbic'e geçti ve buranın halkıyla da bir antlaşma imzaladı. Ardından Ra'bân (Araban) ve Dülûk (Dülük) halkıyla antlaşmalar yaptı.
Ebû Ubeyde vefatından önce İyâz'i yerine vekil bıraktı. Hz. Ömer de onu Humus, Kınnesrîn ve el-Cezîre valiliğine getirerek bölgenin fethiyle görevlendirdi. İyâz, 18 yılının Şaban ayı ortalarında 5000 veya 8000 kişilik bir kuvvetle el-Cezîre'ye hareket etti; birkaç günlük bir kuşatmanın ardından Rakka'yı barış yoluyla teslim aldı. Yapılan antlaşmada savaşabilecek yaştaki erkeklerden yıllık 1 veya 4 dinar cizye alınması, yeni kilise inşa edilmemesi, alenî olarak dinî merasim yapılmaması, bu şartlara uyulması halinde can ve mal güvenliklerinin sağlanacağı, mevcut kiliselerine dokunulmayacağı gibi hükümler yer aldı. İyâz buradan Ruha'ya (Urfa) hareket etti. Bir müddet direndikten sonra barış isteyen Ruhalılar'la da antlaşma yapıldı (18/639 veya 19/640). Ardından İyâz, kumandanlarından Safvân b. Muattal ile Habîb b. Mesleme'yi Sü-meysât'a (Samsat) gönderdi; kendisi de Harran'a geçerek şehri barış yoluyla aldı. Daha sonra Aynülverde, Dârâ, Habur, Sümeysât, Serûc gibi yerleri fetheden İyâz b. Ganm Malatya ve Karkisiyâ'ya, ardından da Nusaybin (Nasîbîn) üzerine yürüdü. Kumandanlarından Umeyr b. Sa'd'ı Sincar, Eşter"i Âmid (Diyarbekir) ve Mey-yâfârikin'in (Silvan) fethiyle görevlendirdi. Bu iki yerin fethine bizzat katıldığı ve Hâlid b. Velîd'in yardımıyla başarıya ulaşıldığı da zikredilmektedir. Nusaybin'i de Ruha şartlarıyla teslim alan İyâz, bu sırada İrak'ta bulunan Sa'd b. Ebû Vakkâs'ın isteği üzerine ona bir yardımcı kuvvet gönderdi, kendisi de Mardin ve civarını alarak Musul'a yöneldi. Erzen, Derbe, Bitlis, Hilât (Ahlat) ve Besni'yi (Behisni) fethedip Rakka'ya döndü. 17-20 (638-641) yılları arasındaki seferlerle hemen hemen el-Cezîre bölgesinin tamamını İslâm topraklarına katan İyâz, Rakka'da iken Halife Ömer'den Şam'a dönmesini ve hasta olan Yezîd b. Ebû Süfyân'ın ölümü halinde idareyi ele almasını bildiren bir mektup aldı. Bunun üzerine Utbe b. Ferkad'ı yerine bırakıp yola çıktıysa da Humus'a ulaştığında vefat etti ve Hâlid b. Velîd'in kabri yanına defnedildi. Onun Medine'de öldüğünün söylenmesi amcasıyla karıştırılmasından kaynaklanmış olmalıdır.
İyâz'ın ailesinin Âmid'de kaldığı, bu şehirdeki Ebû Eyyûb ailesinin onun soyundan geldiği belirtilmektedir. İyâz b. Ganm'ın kendisinden devlet memuriyeti isteyen akrabalarını reddetmesi, ganimetlerden payına düşen her şeyi dağıttığı için geriye iki at ve bir deveden başka bir şey bırakmaması onun dürüst ve cömert bir kişiliğe sahip olduğunu göstermektedir. İyâz b. Ganm'ın rivayet ettiği bir hadis Ahmed b. Hanbel'in el-Müsned'inde yer almıştır.3
Bibliyografya :
Müsned,!, 49; III, 403-404; Vâkıdî, Fütûhu'ş-Şâm, Beyrut, ts. (Dârü'1-dl), 11, 97-117, 123-175, 182-183, 270-310; İbn Sa'd. ei-Tabakât, VII, 398; VIII, 13; Belâzürî. Fütûh (Fayda), s. 246-255; ayrıca bk. İndeks; Taberî. Târih (Ebfl'I-Fazl), ]V, 51, 53-56; İbnü'l-A'sem el-Kûff, el-Fütûh, Beyrut 1406/1986,1, 195, 244, 247-260; Ha-tîb. TârîhuBağdâd,], 183-184; İbn Abdülber, el-İsü'âb.m, 128-129;İbnü'l-Cevzî, Şıfatü'ş-şaf-oe, 1, 668-670; Yakut, Mu'cemü 'i-büldân, I, 56, J50, 269, 359; II, 135, 236, 285, 303, 380-381, 447; III, 14-15, 52, 59, 216, 262; IV, 237, 329, 403; V, 39, 238, 289; İbntJ'1-Esîr, ei-Kamil, II, 384, 395, 421, 429, 493, 495-496, 524-526, 531-535, 562, 569; a.mlf., Üsdü'l-ğâbe, IV, 323-324, 327-329; Zehebî. A'lâmü'n-nûbelâ', I], 354-355; İbn Hacer, el-işâbe, III, 50; Fikret Işıltan. ürfa Bölgesi Tarihi, İstanbul 1960, s. 49-58, 61-63,65-66, 69-71, 73, 75-82, 84, 86, 88-91, 93, 95, 100; T. H. Weir, "Harran", IA, V/l, s. 300; J. Schleifer, "İyâd", a.e.,V/2, s. 1235; E. Honigmann. "Nasîbîn", a.e., IX, 101; a.mlf.. "Hakka", a.e.,IX, 608;a.mIf., "Urfa", a.e.,XIII, 53.
Dostları ilə paylaş: |