İyun-2019 Mündəricat Giriş

2018 -ci ildə Aİ ölkələrinin Azərbaycanla əmtəə ticarətinin strukturu

(illik milyon avro)

	Ai-na Azərbaycanda idxal	Ai-dan Azərbaycana ixrac
Maşın və nəqliyyat avadanlığı	31	1106
Mineral yanacaqlar, sürtkü yağları və s	9690	20
Müxtəlif sənaye məhsulları	4	544
Əsasən təsnif edilən sənaye malları materialın növü	7	268
Qida məhsulları və canlı heyvanlar	17	95
Qeyri-ərzaq xammalları (yanacaq istisna olmaqla)	4	15
Kimya məhsulları və bənzəri digər məhsullara daxil edilməmiş məhsullar Kateqoriyalar	8	215
İçkilər və tütün	1	72
Heyvan və bitki yağları, yağlar	0	3

Mənbə:stat.qov.az

Hazırda Azərbaycanda istehsal olunan məhsullar dünya bazarında artmaqdadır və bu malları alan ölkələrin sayı artır. Xarici ticarətin strukturu dəyişdikdə ticarət tərəfdaşlarının məzmunu da dəyişir.

Azərbaycanın ilkin ticarət tərəfdaşları MDB ölkələri olduğu təqdirdə indi bu statistika Avropa İttifaqı ölkələrinin xeyrinə dəyişib. MDB ölkələri arasında Rusiya Azərbaycan ilə ən çox ticarət birliyinə malik ölkədir.

Bu ölkənin Azərbaycan ilə ticarəti MDB ölkələri ilə ticarətin 50% təşkil edir.Bunun ən böyük səbəbi isə Rusiyanın Azərbaycan kənd təsərüüfatı məhsulları üçün böyük bazar olmasıdır.Bu artimda Azərbaycan ilə Rusiya arasında mövcud olan ticarət əlaqələri də iştirak etmişdir.

Azərbaycan Respublikası Rusiya ilə azad ticarət sazişi bağlayıb,Qazaxıstan, Ukrayna, Moldova, Belarusiya, Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkmənistan, Tacikistan. Rusiya və Qazaxıstanla imzalanmış müqavilələrdə yalnız spirtli içkilər və tütün məmulatları azad ticarət rejimindən azad edilir.Azərbaycanın coğrafi mövqeyi çox əlverişlidir,Asiya və Avropa arasında ticarətin həyata keçirilməsində Azərbaycan transzit rolunu oynamaqdadır.2011-ci ildə idxal ixrac əməliyyatlarının 67,8% Avropa regionun reallaşıb,22,6% Asiya-sakit okenı sahili ölkələrində. İtaliya, Rusiya, Fransa, ABŞ, Almaniya, Türkiyə əsas xarici ticarət partnyorlarıdır. Beləliklə, 2011-ci ildə xarici ticarət dövriyyəsi 26,4% -i İtaliya, 12,8% -i İtaliya, 7,8% -i Rusiya, 6,7% -i ABŞ, 4% -i, Türkiyə, Ukrayna 4%, 3,8% Almaniya ilədir.

Azərbaycan ilə xarici ticarətdə İtaliya ixracda 35,2%,rusiya isə idxalda 16,8% göstərici ilə yer alır.

Ölkənin iqtisadiyyatı inkişaf etdikcə, idxal-ixrac strukturu da zənginləşir. Son illərdə xaricdə ixrac edilən əhəmiyyətli məhsulların siyahısı artmışdır. 2003-cü ildə 1218 adda Azərbaycandan mal ixrac edilərsə, bu rəqəm artmışdır 2011-ci ildə 2082 qədərdir. Xarici ölkələrə göndərilən malların çoxu mineral məhsullardır xam neft və neft emalı məhsullarıdır. Bundan əlavə, qeyri-neft məhsulları qida maddələrindən, aşağı qiymətli metallardan və bunlardan hazırlanmış məmulatlardan, plastik kütlələrdən, rezin, rezin və məmulatlardan, kimya sənayesi məhsullarından, incilərdən, qiymətli daşlardan və metallardan, onlardan hazırlanmış məmulatlardan, toxuculuq materialları ixrac edilmişdir. Eyni zamanda, Azərbaycandan ərzaq məhsullarının ixracında çay, yağ və marqarin, şəkər, makaron məhsulları, meyvə və tərəvəz məmulatları da xüsusi çəkiyə malikdilər.

Dövlətin əkinçilik məqsədləri üçün etdiyi sərmayələr indi öz nəticəsini verir . Yəni, ötən illərlə müqayisədə bəzi kənd təsərrüfatı məhsullarının ölkəmizə gətirilməsi azalmışdır. Belə ki, kənd təsərrüfatı və qida məhsullarının istehsalı ölkənin əhalisinin ehtiyaclarını ödəmək gücü artmışdır. Qeyd edək ki, 1995-ci ildə ölkəyə gətirilən ərzaq məhsullarının həcmi xarici ticarətdə 41,6% olub, 2010-cu ilin yekunlarına görə, bu göstərici 18,6% idi. Bu da təsadüfi deyil. Bu ölkədə bu sahədə xüsusi tədbirlər olduğu üçün əhəmiyyətli dövlət proqramları qəbul edilir. Bu baxımdan, 2008-ci il 25 avqust tarixdə təsdiq edilmiş 2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq məhsullarının təhlükəsiz şəkildə təmin edilməsi üzrə Dövlət Proqramı xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.

İdxal olunan mallar arasında nəqliyyat vasitələri və onların ehtiyat hissələri, elektron avadanlıqlar, quru nəqliyyat vasitələri, hava və su nəqliyyatı, ərzaq məhsulları, aşağı qiymətli metallar və onlardan hazırlanmış məmulatlar, kimya sənayesi məhsulları, mebel və hissələri, əczaçılıq məhsulları var.

2013-cü ildə qeyri-neft idxalı Avrozonada 21,4% təşkil edib. Qazaxıstan üçün qeyri-neftməhsullarının istehsalı 3%, Braziliya 4,1%, Çin 5,7%, Ukrayna 5,9%, İran 2,3%, Türkiyə 15,3%, Rusiya 15,2%. 2014-cü ildə Avrozonadan qeyri-neft idxalı azaldı. 2013-cü ilə nisbətən bu göstərici 18,5% təşkil edib. Digər ölkələrdə 2013-cü illə müqayisədə 2014-cü ildə idxalda artım və ya azalma müşahidə olunur.

2013 və 2018-ci illərdə qeyri-neft ixracat prosesinə baxdığımızda, bu illərdə Avrozonaya ixracın faizində dəyişmə olmadığını görürük. İxracın ən yüksək nisbəti Rusiya və Türkiyəyə məxsusdur.

2016-cı ildə Azərbaycanda idxal-ixracın həcmi aşağıdakı cədvəldə göstərilir.