İzahat vəRƏQİ

MÖVZU 12. 

ERQONOMİKADA EKOLOJİ TƏHLÜKISİZLİK 

TƏLƏBLƏRİ, PRİNSİPLƏRİ VƏ TEXNOLOJİ 

PROSESLƏRİN TƏHLÜKƏLİLİYİNİN MİQDARININ 

QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ. 

 

Ekoloji  təhlükələrin  mənbələri.  Sənaye  müəssisələrində    

reaksiya   proseslərinin təhlükəliliyi  və  qeyri–stabil   reaksiya   

məhsulları  ələ gəlməsi və yığılması. Reaksiya    proseslərinin    

partlayış        təhlükəliliyi    kimyəvi  çevrilmələrin  xüsusiyyətləri. 

Tipik  sənaye  proseslərinin  partlayış  təhlükəliliyinin  analitik 

qiymətləndirilməsi.  Oksidləşdirmə    proseslərinin  mahiyyəti. 

Tsiloheksanın maye fazalı  oksidləşdirilməsi  prosesinin səraiti. 

Polierləşdirmə  prosesləri  zamanı  baş  verən  sənaye qəzaları. 

---

18 

 

Ekoloji təhlükəsizlik sistemləri. İstehsal posesin partlayış    

təhlükəsizliyinin  təmin edilməsi xüsusiyyətləri. Reaksiya  pro-

seslərinin partlayışdan müdafiəsi tədbirlərinin işlənib hazırlan-

ması.  Yeni  konstruksiyalı  aparatlarının  daha  etibarlı  və  təhlü-

kəsiz istismarı qaydaları. Kimya və neft kimya müəssisələrində 

tənzimlənmə  sistemlərinin  qurulmasının  məqsədi.  Reaksiya   

proseslərinin  sənaye  təhlükəsizliyi  üçün  müdafiə  tədbirlərinin 

işlənməsinin əsaslandırılması.  

Ekolojiləşdirilmiş  texnologiyalar.  Sənayedə  fasiləli  pro-

seslər  və  istehsalat  əməliyyatlarının  təhlükəsizliyi.  Fasiləli          

proseslərin  parametrlərinin  stabil  olmaması  səbəbləri.  Ava-

danlıqların   hazırlanması və təhlükəsizlik tələbləri. İnert qazla 

aparatın  üfürülmə  vaxtıda  yoxlanılıb  müəyyən  edilməsi  və 

onun verilməsinin xətti sürətinin hesablanması. Fasiləli proses-

lərdə iri həcmli aparatlarda xammal və köməkçi materiallarının 

aparatlara  normaya  uygun  doldurulmasının  ölçü    göstəriciləri.  

Sənayedə  fasiləli  işləyən  aparatlarda  proseslərin  həyata  ke-

çirilməsi zamanı partlayış təhlükəsizliyi.  

Kimya  –  texnoloji  proseslərin  təhlükəliliyinin  miqdarı 

qiymətləndirilməsi  və  partlayışdan  müdafiə  metodları.  “Day 

Kemikl”  firmasının  metodikası  üzrə  istifadə  edilən  materi-

alların  və  avadanlıqların  təhlükəliliyinin  təyin  edilməsi.  Yan-

ğın-partlayış  xassələrindən,  halından  və  digər  xüsusiyyətlə-

rindən asılı olaraq materialların təhlükəlilik əmsalı. Proseslərin       

yanğın–partlayış      təhlükəliliyinin      ümumi  indeksi.  Müxtəlif 

hallar üçün materialın spesifik xüsusiyyətləri. Böyük miqdarda 

yanar  mayeləri  olan  proseslər  üçün  təhlükəlilik  əmsalı.  Tex-

noloji  proseslərin partlayış təhlükəliliyinin qiymətləndirilməsi. 

Texnoloji proseslərin təhlükəlilik qrupları) 

Sənayedə texnoloji proseslərin təhlükəlili faktorlarının tə-

yin  edilməsinin  indekslər  sistemi.  Mürəkkəb  texnoloji  sistem-

lərdə  (komplekslərdə)  yanar və  partlayış təhlükəli maddələrin   

miqdarının    texnoloji  bloklar  üzrə  təyin  olunması.  Təhlükə-

liliyin  miqdarı  göstəriciləri  üzrə  texnoloji  blokların  qrupları. 

---

19 

 

Texnoloji  sistemdə  işçi  vəziyyətdə  və  normal  atmosfer  təzyi-

qində  qazın  daxili  enerjisi.  Real  partlayış  təhlükəli  texnoloji 

proseslərin  qrupları.  Sistemin  partlayış  və  yanğın  təhlükəlili-

yinin   ümumi potensialı.