Izlov-qidiruv ishlarini loyihalashda geologo-iqtisodiy samaradorlikni iqtisodiy asoslash va baholash

Quduq qurilishining loyihaviy davomiyligini asoslash

Quduqlarni burg’ilash va mustahkamlashning davomiyligi me’yoriy xarita tuzish asosida aniqlanadi. Bu hisoblashlar uchun burg’ining me’yoriy ish ko’rsatkichlari alohida stratigrafik gorizontlar bo’yicha, neft va gaz hamda boshqa foydali qazilmalarga quqduqlar burg’ilashga yagona vaqt me’yorlaridan foydalanish tavsiya etiladi. Loyihalangan mexanik burg’ilash ma’lumotlari va alohida oraliqlarni burg’ilab o’tish bo’yicha amaldagi me’yorlar asosida quyidagilarning me’yoriy davomiyligi hisoblanadi:

• 
  mexanik burg’ilash;
  
• 
  burg’ilash instrumentini tushirish va ko’tarish;
  
• 
  burg’i va turboburni almashtirish; - tayyorgarlik-yakuniy va boshqa ishlar; - ta’mirlash ishlari.
  

Mexanik burg’ilash vaqti alohida oraliqlar bo’yicha bir metrni burg’ilashga loyihalangan vaqtni oraliqning qalinligiga ko’paytirish yo’li bilan aniqlanadi.
Ko’tarib-tushirish operatsiyalar vaqti har bir burg’ilash oralig’i uchun instrumentni reyslar soni, svechalarni ko’tarish va tushirishlar soni, instrumentni ko’tarish va tushirishning vaqt me’yorlari yo’riqnomadan olingan hisoblari asosida belgilanadi.
Tayyorgarlik-yordamchi ishlarning vaqti yagona va mahalliy vaqt me’yorlaridan kelib chiqib aniqlanadi.
Ta’mirlash ishlarining hajmi har bir oraliq uchun burg’ilashning unumdor (foydali) vaqtiga ma’lum bir foiz bo’yicha belgilanadi.
Ayrim hollarda quduqlarning chuqurligi katta bo’lgan konlarni burg’ilash yoki qidirishda ko’tarib-tushirish va tayyorgarlik-yordamchi ishlari vaqtini aniqlash uchun u yoki bu gorizontning yotish chuqurligiga bog’liq holda instrumentning bir reysiga mo’ljallangan yiriklashtirilgan (kompleks) me’yorlardan foydalanish mumkin.
Me’yoriy xaritani hisoblash natijasida quduqni burg’ilab o’tishning me’yoriy davomiyligi soatlarda (kunlarda) - T_bkⁿ aniqlanadi. Normativ davomiylikdan kelib chiqib burg’ilash va mustahkamlashning rejaviy vaqti belgilanadi:
T_bk^r =T_bkⁿ K
bu yerda, К - avariyalar, murakkabliklar va burg’ilash hamda mustahkamlash jarayonida tashkiliy-texnik to’xtalishlarni hisobga oluvchi loyihaviy koeffitsiyent.
K=K _f К_sam
bu yerda, К_f- burg’ilash va mustahkamlashning haqiqiy kalendar vaqtini avariyalar va to’xtalishlarni hisobga olmagan vaqtiga nisbatini aniqlovchi koeffitsiyent;
К_sam- tashkiliy-texnik tadbirlarni tadbiq qilish hisobiga kalendar vaqtdan loyihalangan samarali foydalanishni hisobga oluvchi koeffitsiyent:
К_sam =K_a K_п
bu yerda, К_а, К_n - muvofiq ravishda avariyalar va to’xtalishlar vaqtini
qisqartirish kattaligini hisobga oluvchi koeffitsiyent.
Ular quyidagicha aniqlanadi (masalan, avariya vaqti bo’yicha):
bu yerda, ΔТ_А- avariyalarni bartaraf qilishda vaqtni rejali qisqartirish.
Burg’ilash va mustahkamlashning haqiqiy kalendar vaqti oxirgi 3 yildagi kalendar vaqti balansi asosida belgilanadi. Bunda aniqlash uchun oxirgi yildagi yoki 3 yildagi o’rtacha ko’rsatkich ma’lumotlaridan foydalanish mumkin.
Quduqlarni burg’ilash davomiyligini aniqlash asosida muvofiq ravishda burg’ilashning me’yoriy va rejaviy tezligi hisoblanadi.


bu yerda, H- namunaviy quduqning loyihadagi chuqurligi, m.
Minora qurish va quduqlarni sinash davomiyligi bu ishlarni amalga oshirish uchun belgilangan vaqt me’yorlari (minora qurish ishlariga yagona vaqt me’yorlari va qidiruv va ishlatish quduqlarini sinashga yagona vaqt me’yorlari) dan foydalanib tuzilgan naryadlar asosida qabul qilinadi.
Quduqlarni burg’ilash va mustahkamlashning rejali davomiyligi geologiktexnik naryadda aks etadi va smeta tuzish jarayonida foydalaniladi.