Jahon qishloq xo’jaligi



Yüklə 0,5 Mb.
səhifə6/10
tarix07.06.2022
ölçüsü0,5 Mb.
#116700
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Jahon qishloq xo’jaligi

O’z navbatida MDH, Yevropa, Shimoliy Amerikada o’rmonli yerlar maydonining salmog’i o’tloq va yaylovlarga nisbatan ancha salmoqli, Janubiy Amerikada esa maydonining yarmidan ko’pini egallaydi. Dunyo bo’yicha ham, shuningdek aksariyat mintaqalar bo’yicha ham aholi punktlari, sanoati va transport tizimlari joylashgan yerlarni kengayishi 1-2%ni tashkil qiladi va faqatgina Yevropa va Shimoliy Amerikada bundan biroz yuqoriroq. Kam hosildor yerlar bo’yicha o’rtacha ko’rsatkich asosan MDH, Osiyo, Afrika, Shimoliy Amerikaga to’g’ri keladi.


Qit’alar, materiklar

Umumiy maydon

Qishloq xo’jaligi yerlari

Yer fondining tarkibi

% larda

Mln km2

Jon boshiga (ga)

Ishlov beril-gani, %

Tabiiy o’tloq va yaylov-lar, %

O’rmonli yerlar, %

Aholi punktlari
sanoati va transport yerlari, %

Kamxosil-dor va xosil ber maydigan yerlar, %

MDH

22,4

8,1

10

17

36

1

36

Yevropa

5,1

1,0

29

18

32

5

16

Osiyo

27,7

1,1

17

20

20

2

39

Afrika

30,3

6,4

11

26

23

1

39

Shim. Amerika

22,5

6,1

12

16

31

3

38

Jan. Amerika

17,8

7,3

7

20

52

1

20

Avstraliya va Okeaniya

8,5

37,0

5

54

18

1

22

Butun dunyo

134,0

3,0

11

23

30

2

34

11-jadval.
Dunyo yer fondi

Dunyo yer fondining asosiy muammolari deb olimlar quyidagilarni tushunadilar: tuproq hosildorligini yo’qolishi, tuproq erroziyasi, uning ifloslanishi, tabiiy o’tloqlarning biologik hosildorligini yo’qolishi, sug’oriladigan maydonlarning sho’rlanishi va botqoqlanishi. Turar joy va sanoat korxonalari va transport tizimlari qurishga yerlarni ketishi va hokazolar. Ba’zi hisob-kitoblarga qaraganda insoniyat hozirga kelib 2 mlrd. gektar hosildor yerlarni yo’qotib bo’ldi. Birgina erroziya natijasida dunyo bo’yicha har yili qishloq xo’jalikda foydalaniladigan yerlardan 6-7 mln gektari qishloq xo’jalik oborotidan chiqib ketadi. Sho’rlanish va botqoqlanish natijasida 1,5 mln gektar yer ishdan chiqadi. Bu noxush ko’rinishlarning yaqqol natijasi aholi jon boshiga to’g’ri keladigan ishlov, berilgan yerlarning keskin kamayib ketganligidir. Masalan sobiq Ittifoqda bu ko’rsatkich 1,03 ga.dan (1960 y), 0,81 ga (1998 y) ga kamaydi. Dunyo bo’yicha u yuqoriligicha qolgan (12-jadval), ammo ba’zi mamlakatlarning haydalgan yerlar bilan ta’minlanganlik darajasi juda kamayib ketgan (Xitoy - 0,09ga, Misr - 0,05ga).


Yüklə 0,5 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin