Jahon tarixi

1. 6 –7 –sunflarda o’qituvchining o’quvch
o’zlashtirishga tayyorlash

O’quvchilarni yangi o’quv –materialdarsdava darsdan keyin uyga berilgan topshiriqni bajarish vaqtida ularning diqqat –

e’tiborini va bilim olishdagi faol o’rganishlari lozim bo’lgan masalal yetadigan o’quv vazifalarini qo’yish o’quvchilarniberiladigantopshiriquygaorqali ham tayyorlash mumkin.

O’qituvchi yangi materialni o’rgat material bilan bog’laydi, o’quvchil ko’rishlari va shu yo’llaribilanuchunumumiyzar mavjud bilimlarini ishga soladi.

Umumiy o’rta ta’lim–7– sinflaridamaktablarinino’ “Jahon tarixi” darsliklarida har bir bu savollar o’quvchilarningyaxshiroqyangi mao’ uchun kerakli eski materilani esga tushirishlariga yordam beradi hamda ularni ilgari o’rganilgan dalillar bilan bog’lanishlarni bilib –olishga,birigataqqoslash vakeyi umumlashtirishga yo’llaydi.


Masalan, VI sinf “Jahon tarixi” da mavzusidan oldin) berilgan “Qadim z oralig’ida qanday ilmiy bilimlar vu vujudga kelganligini eslang” degan topshiriq o’quvchilar oldiga o’tilgan material ularni qadimgi zamonda ilmiy bilim umumlashtirib borishga tayyorlaydi. Bu xildagi savollar VII –VIII –IX –sinf


“Jahon tarixi” darsliklarida ham bor “Reformatsiyaning Yevropaga yoyili qarshi kurashi” mavzusidan–XIIIasrlardaoldinpapalar o’q

7

8
hokimiyati qanday topshiriqbo’lganiniberilgan.Darsboshidaeslang,bu material takrorlansa, o’quvchilara,papalar k hokimiyatiga va feodal tartiblarga putur yetkazgan erkin fikrlashga qarshi olib




borilgan siyosatni yaxshiroq tushunib oladilar.
O’quvchilarniliyadagimanufakturaAngbilan tanishtirish oldidan ularga o’rta asr shaharlaridagi hunarmandc olishlari taklif qilinadi. Bu top chiqarishning har ikkala turini bir –biri bilan taqqoslab, manufakturaning



muhim belgilarini aniqlashga yordam beradi.
O’quvchilarni yangi bilimlarni fa boshqa bir samarali vositasi yangi o’quv–bilish vazifalariniadabiyotlardaqo’yishdirbu. M mantiqiy topshiriqlar deb ataladi, chunki ular tarixiy material ustida mantiqiy ish olib borish yo’li bilan bajariladi–bilish. vazifalari jumlasiga: o’rganiladiganbablarini vahodisaningahamiyatini aniqlash, tarixiy hodisalarning umum hodisaning rivojlanishidagi asosiy bosqichlarni belgilash, voqeaga yoki tarixiy shaxsga baho berish, o’quvchilarning bayon qilishlari va boshqalar–bilish kiradivazifasi. o’rganiladigan materialning rejasini qilish, chiqarilgan xulosalarni asos

O’quvchilarningo’quv–bilishvazifalarini bajarishlari ularning yangi materilani o’zlashtirishlari uchun z o’qituvchi bunday vazifalarni ilgari vaqtida beriladigan vazifalar ilgari o’rganilgan mater bog’langan yangi materialni tahlil q Fransiyada markazlashgan davlatning bolalardan so’rab chiqishchilarnivaqtidaularg bo’lgan jarayon bilan ular o’rganis o’xshash jarayon o’rtasidagi umumiyl

8

9
Fransiya tarixi materialiga doir yakunlovchi umumlashtirishi, markazlashgan davlatning tashkil topish sabablarini va bu jarayonning qanday borganini
ta’kidlab o’tishi ham o’quvchilarni ko’rinishi hisoblanadi. Shu jarayon

bog’lab, A.Temurninguzishmarkazlashgansiyosatini

aytib o’tish lozim.
O’zbekiston Respublikasida ta’lim ilg’or o’qituvchilar o’z faoliyatlar bilish faoliyatini faollashtirish va ularning mustaqil fikrlash qobiliyatlarini kuchaytirish maqsadida dars jarayonida muammoli vaziyatlarni yaratish usulini

tez –tez qo’llab turadilar. Muammoli–dars v

mavzusini muammoli qilib qo’yishdir.
Yangi materialano’rganiliso’qituvchi o’rganldid
hodisalarning sabablari va oqibatlarini mustaqil suratda aniqlash, ularning mohiyatini ochib berish, ular o’rtas izohlab berish kerak, deganar navbatdagimuammoni
ish davomida bu muammoni hal qilib boradilar.
O’quvchilar oldiga muammolar qo’ o’quvchilarda mustaqil ravishda iz tug’diradigan qilib tanlash va guruh

Yangi materilani o’rganish oldidan bir misol keltirib o’tamiz. O’qituvc mavzusini boshlar ekan, o’quvchilar

400 000 kishiga yetar - yetmas) kichkinagina bir maml ustiga Ispaniyaga qaram holda yashagan Niderlandiyaning XVI asrda




Yevropadagi eng boy va ilg’or mamlak mustaqil davlat bo’lgan Angliyanaqqiyotii o jihatidan orqada qoldirib ketganligi Niderlandiyada – deganinqilobmuammonbo’ldi? qo’ya e’tiborini bu masaladagi ravshan ko’

9

10
O’qituvchi bu muammonizlariga ma’lumilgari boo’ o’qituvchi aytib beradigan hamda dar vaqtida bilib olinadigan dalillarni



O’quvchilarning feodal Ispaniytalistika zu munosabatlarning tez rivojlanish sabalarini bilishga qiziqishlari ularni
Angliyada kapitalizmning qanday rivo eslashga undaydi. O’quvchilar o’sha mamlakatningikvaijtimoiyxo’jal–iqtisodiy taraqqiyotini bir – biriga taqqoslaydilar, natijada bu ish ularni zarur xulosaga yaqinlashtiradi, ularning xulosalari dalil –isbotlarga ko’proq asoslanga xulosa tusini oladi, yangi bilimlari esa chuqur va puxta bo’ladi