3. Sharq mutafakkirlarining konfliktlar haqida ilk qarashlari
Konfliktlar haqida ilk tushunchalar
Qadimgi yunon faylasufi Geraklid (er.avv. 530-470 y.y) konfliktlar haqidagi fikrlarni umumiy tizim bilan bog‘lashga uringan. Uning fikricha “koinotda hukm suruvchi yagona umumiy qonun –bu urushdir, u hamma narsaning otasi va shohidir. U kimlarnidir hudolar, kimlarnidir insonlar qilib yaratadi, insonlarining muloqoti normalariham abadiy aylanma harakat va bir-biriga aylanish to‘g‘ risida bo‘ladi. Dunyodagi barcha narsa adovat va nifoq orqali tug‘uladi.” Geraklit konfliktlar va kurash barcha narsaning asosi sifatida hisoblanishi haqidagi g‘oyalar boshqa faylasuflardan ishonchliroq bo‘lgan.
Konfliktlar haqida ilk tushunchalar
XVIII asr inliz mutafakkiri Jan Jak Russso (1712-1778) qurollo konfliklatni, bosqinchilik va zo‘rliklarni keskin tanqid qilib chiqdi. U qurollo konfliktlatga “yovvoyi davr” qoldig‘i deb qaragan va feodal tuzum asoslarni tugatish “abadiy tinchlik”ka olib keladi deb o‘ylagan.
G‘arb mutafakkirlarining konfliktlar haqida ilk qarashlari
Nemis sotsiologi Georg Zemmel (1858-1918) birinchi bo‘lib ilmiy muammolarga “konflikt sotsiologiyasi” atamasini kiritgan.
Konfliktlarning siyosiy kontsepsiyasini bir muncha boshqa tipi germaniyalik Frants Oppengeymer (1864-1943) tomonida ishlab chiqilgan.
Sharq mutafakkirlarining konfliktlar haqida ilk qarashlari
Alisher Navoiy ustozlar mehnatini xolisona baholab , bola tarbiyasini tarbiyalashda bir kishi bitta bolaga tarbiya berishda ojizlik qiladi. Ustoz bir guruh shogirdlariga o‘zida o‘zlashtirgan bilim, ko‘nikma, malaka larini , ilmu-odobni o‘rgatadi. Bu jarayonda ustoz ko‘p aziyat chekadi va mashaqqatlarni boshidan o‘tkazadi.Shuning uchun shogirdla ustozlari oldida umrbod qarzdordirlar.
Mahmud Qoshg‘ariy o‘z asarida quyidagi fikrlarni bildiradi “Men kishilarning tana a’zolari kasalliklari kasallanganida yuzlarcha, minglarcha kishi halok bo‘ishini, ruhiy bilimsizlik o‘quvsizlik yuzminglarcha, o‘nminglarcha shaxslar halok bo‘lishini aytadi va men o‘qituvchilik kasbi orqali erishdim”.
