Joqarı bilimlendiriw, pán hám innovaciyalar ministrligi NÓkis innovaciyaliq instituti «Tastıyıqlayman» Oqıw isleri boyınsha prorektor

4-tema. Ana tiliniń vokalizmi hám konsonantizmi.
Joba :
1. Dawıslı sesler hám olardıń qásiyetleri.
2. Dawıssız sesler hám olardıń qásiyetleri. Payda bolıw ornına kóre dawıssız sesler klassifikaciyası. Payda bolıw usılına kóre dawıssız sesler klassifikaciyası. Dawıs hám waǵırlınıń qatnasıwına kóre dawıssız sesler klassifikaciyası
Tayansh sózler: dawıslar klassifikaciyası, dawıslı sesler, konsonantizm, fokus, labial, bilabial, til dawıssızı, shıńǵırili, shıńǵırsız, partlawshı , sırgalıwshı , sonor.



Fonemalar tómendegi qásiyetlerine kóre eki gruppaǵa bólinedi

№	Dawisli fonemalar	Dawıssiz fonemalar
1.	Dawıslı fonemalar payda bolishida ókpeden shıǵıp atırǵan hawa awız boslig'ida hesh qanday tosıqqa uchramasdan ótedi.	Dawıssız fonemalarni payda etiwde ókpeden shıǵıp atırǵan hawa awız boslig'ida túrli tosıqlarǵa ushraydı hám bunıń nátiyjesinde shawqım payda boladı.
2.	Dawsli fonemalardi sozıp aytiwga boladi	Dawissız fonemalardı aytiwda sozıp aytıwǵa bolmaydı
3.	Dawislı fonemalardi aytqanda dawis tuyinleri tebreledi.	Dawissizlardı aytqanda dais tuyinleri tebrelmewi mumkin
4.	Dawisli fonemalar buwńn payda ete aladı. Mis a-ta a-na	dawissiz fonemalar buwın payda etpeydi.