Journal of azerbauani studies

III. DST-nin məqsədləri və məzmunu

• 
  diplomdansonrakı tohsil sisteminin foaliyyoti aşağıdakı osas məq-sədlərin yerinə yetirilməsino yönoldilmişdir:
  
• 
  dövlət (özol) təhsil müossisolori tərofındən inkişaf etmiş təhsil xidmətləri (imkanları) sistemi vo şəxsi təhsil yolu ilə hər bir mütə-xəssisin təhsilə olan tolobatının müntəzom olaraq formalaşdırılma-sı vo tomin edilməsi;
  
• 
  əmok bazarının yeniloşmokdə olan cəmiyyətin innovasion (yeniləşmiş) proseslərinin subyekti olmağa qadir ümumi mədəniyyot və peşə komponentlorinin yüksək səviyyəsinə malik olan mütəxəssis və rəhbər işçilərlo təmin edilməsi;
  
• 
  mütəxəssislərin sosial müdafıəsi və sosial reabilitasiyasının təmi-natı, işçilərin yenidən ixtisasının artırılması vo yenidən hazırlan-ması yolu ilə hər cür funksional savadsızlığın ləğv edilməsi;
  
• 
  təhsilin digor pillələri ilə birlikdə comiyyətin intellektual və mə-novi potensialının yüksəldilməsi;
  
• 
  yerinə yetirilən peşə funksiyalan ilo birbaşa əlaqosi olmayan, lakin insanın yaradıcı potensialını zənginloşdirən "şəxsiyyət" üçün toh­sil almaq imkanlarının yaradılması, tohsillə bağlı vətəndaşların ko-nstitusiya hüquqlarının qorunması;
  
• 
  ölkənin elmi-pedaqoji və rohbər kadr potensialının gücləndirilmə-si.
  

Göstərilən ümumiİGşdirilrniş məqsədlər DST-nin özünəmüvafıq məzmununu irəli sürür. Bu zaman təlimin məzmunu ilə təhsilin məz-mununu bir-birindən fərqləndirmək lazımdır. Təlimin məzmunu mü-təxəssisin tədris proqramlarında öz əksini tapmış bilik vo bacarıqların formalaşdırılması alqoritmlərindən, tədris məlumatlarından ibarətdir. İxtisasartırma təhsilinin məzmununu sırf məlumat materialları, peşə tocrübəsi ehtiyacları ilə az əlaqəsi olan mücərrəd məlumatlarla çoxal-tmaq olmaz. Eyni zamanda professionalizm və ümumi mədəniyyətin torkib hissosi olan tətbiqi, fundamental və metodoloji biliklorin üzvi vahidliyi, yeni problem və vəzifələrin qoyuluşuna geniş yönüm təmin edilməlidir.

Elmdə, texnikada, texnologiyada, təbiət, cəmiyyət və idrak haq-qında elmlərin inkişafında əldə edilmiş nailiyyətlərlə olaqədar təlimin məzmunu daim yeniləşmoli, tədris planı və proqramlarımn variant-lılığı və çevikliyi təmin edilməli, ümumi inkişaf tələblərino operativ

40

Rəhim AĞAMALIYEV

şəkildə cavab verməlidir. Təklif olunan proqramlar birmənalı şəkildə sifarişçinin, o cümlədən DST təhsilinə cəlb olunanın tələbatını - ehti-yacını tamlıqla ödəməlidir. Proqram hazırlığının ilkin mərholəsində -tələbatın öyrənilməsi prosedurası həyata keçirilməlidir.

Təhsilin məzmunu təlimin məzmununa gətirilmir və o, dinləyici-lərin təlim prosesində mütəxəssis şəxsiyyətinin inkişafı səviyyəsinə nail olduğu ümumi və peşə mədəniyyətinə yaxınlaşma dərəcəsini xa-rakterizə edir. Bu səviyyənin artımı yalnız təlimin məzmunundan, yə-ni ancaq nəyin tədris edildiyindən deyil, həm də necə, kim tərəfındən, hansı maddi-texniki şəraitdə, hansı dinləyici kontingentinə, qrupuna tədris edilməsindən asılıdır. Təhsilin məzmunu həmçinin də mənim-sənilmiş təlim informasiyası həcminin məzmununa gətirilmir. O həm müəllimin şəxsiyyətindən, onun tətbiq etdiyi təlim texnologiyaların-dan, təlim şəraitindən və həm də dinləyicinin şəxsiyyətindən, dinləyi-ci qrupunun potensialından asılıdır.

Təlimin məzmununa yalnız tədris proqramı deyil, həm də dinləyi-cinin iş təcrübəsində illər boyu qazandığı intellektual səviyyəsi, dün-yagörüşü, mənəvi potensialı daxildir. Qismən də olsa, məhz kollek-tivdə, birgə kollektiv təlim formalannda dinləyiciləri bir-birilə qar-şılıqlı surətdə zənginləşdirən bu potensial imkanlar əsas məzmunu əmələ gətirir. Dinləyicilər məlumatı yalnız müəllimdən almır, həm də özləri müstəqil olaraq düşünür, müqayisə, təhlil əsasında yenilərini yaradırlar. Onlar əlavə olaraq yeni məqsədlər irəli sürür, şəxsi müha-kimələr və sosial dəyərlər yaradır, qarşılıqlı təsir və ünsiyyət vərdiş-lərino, birgə qərar qəbul etməyə, təlim qrupu və mütəxəssislər kol-lektivində sosial münasibətlər təcrübəsinə yiyələnir, ümumi halda in-novasion fəaliyyət təcrübəsi qazanırlar.

Əsas məqsədlər dəqiq müəyyən olunduğu halda, məzmun faktoru tələbat faktoru ilə üst-üstə düşür, bütün ehtiyacların ödənilməsi əsas şərt kimi qəbul edilir.

İXTİSASARTIRMA Vü YENİDƏNHAZIRLANMA TƏHSİLİ, İSLAHATLAR.