13
MÖVZU 6.
Söz, mətbuat azadlığı və jurnalist məsuliyyəti
Milli mətbuatımız tarixində yalnız 1918-ci
ildə Azərbaycan Xalq
Cümhuriyyətinin qurulmasından sonra mətbuat azadlığına dövlət
tərəfindən təminat yaradılmış və
bu hüquq praktiki surətdə
reallaşmışdır. Cümhuriyyət hökumətinin hazırladığı və parlamentinin
geniş, gərgin müzakirələrdən sonra təsdiq etdiyi “Mətbuat haqqında
nizamnamə” dünyanın o vaxtkı qabaqcıl təcrübəsi əsasında azad
sözə və demokratik nəşrlərə “yaşıl işıq” yandırmışdı. İlk dəfə
vətəndaşların söz azadlığı hüququ tanınmış, mətbuat azadlığına
təminat yaradılmışdı. Nizamnaməyə görə,
mətbu nəşr və mətbəə
yaratmaq, çap məhsullarını yaymaq üçün hökumətin icazəsinə
ehtiyac qalmırdı, bu barədə mətbuat üzrə baş müfəttişə ərizə vermək
kifayət idi. Bu sənəddə mətbuat azadlığı ilə yanaşı, azad yayılan sözə
görə məsuliyyət də nəzərdə tutulurdu.
Avropadakı mətbuata nəzər salsaq
orada əhəmiyyətli fərqləri
müşahidə edə bilərik. Bəzi ölkələrdə güclü mətbuat var, bəzilərində
qəzet bazarı zəifdir, bununla belə, regional mətbuat güclüdür. Son
onilliklərdə Qərbi Avropada mətbu media bazarları sabitdir, Mərkəzi
və Şərqi Avropada isə nəhəng dəyişikliklər var. Gündəlik qəzetlərin
çoxusu ya qapanmış, ya da kursunu dəyişmişdi.
Söz azadlığı ölkə konstitusiyalarında
və beynəlxalq müqavilələrdə
öz əksini tapır. Bütün ölkələrdə fərdin hüququnu qorumaq və söz
azadlığından sui istifadənin qarşısını almaq üçün qanunvericilik vardır.
Söz və mətbuаt аzаdlığının bаşlıcа kеyfiyyətləri və xüsusiyyətləri.
Jurnalistin başlıca vəzifələri. Azərbaycan Jurnalistlərinin Peşə Etikası
Kodeksi, ABŞ Konstitusiyasına edilmiş birinci düzəliş. “Uotergeyt”
əhvalatı, Pentaqon sənədləri, Bill haqqında Qanunlar, Con Miltonun
“Aeropagetika” məqaləsi.
