Juviviscens



Yüklə 2,44 Mb.
səhifə4/20
tarix14.08.2018
ölçüsü2,44 Mb.
#70986
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20

meteor, de anim. de resp. Aeris ab eo

iion sit mentio , tanquam de elemento

proprie dicto : imo I. de Resp. facit aerem

aliarum atomorumreceptaculum,

acproindead illas eritomninoindiffeiens.

Vidt Galen, de ther. ad Pi/on . c. 1 1,

nAristJ.i.degen.t.i,&lib.i-atan.t.%Ot

& Lucres. L6.

IV. Negare videtur aeri gravitatem,'&

levitatem, 4. cæli.t. 43 imo aerem

, & vacuum seu inane Democriti

superiusstatuimus idem esse, ex Arist.

Galen. Virgiliique authoritate.

V. ©mnia. ex atomis componi vo-

Iuit.


VI. Atomis insinitas esse siguras U

1 . de anim, t, 20. /. 3, phyf t. 29. 1. 1.

degen.t. 1,

VII. Atomis mutabiles esse sigu

ras : probaturL %.pbys. t. 29. ubi corpus

commune nihil aliud est , quam elementorum

compages , 8t /. • . de an. t,

ao. vocatur omniseminarium sigurarum,

radixque sigurarum,

VIII. Igneas atomos voluit esse(

sehæricas,l. i.dean. t.2o. 44.10. & alibi.

IX.


43

IX. Atomi in Democriti sententia

/ndrviiibilessunt, modo com muni, &

nonproprio, ex Avtrroe I, phyf. cnmn!

ent.$f. Idestatomus unanon potest

secari realirer , ita ut una riant duæ ,

sed tamenest divisibiiis modo Mathc

matirisproprio , sive per designationem

utperintellectum, extrinsece. Vocat

autem modum communem , divisionemrealenr,

quiaitavulgus intelligit?

divisionem autem mathematicam > vo

cat propriam , quod atomis ea propria

sit : Unde , 8c continuum vocavit insinitum

, quod mathematice posset in insinitumdividi,

quamvisphysiceefletsinitum.

His quatuor verbii tanta inest

vis ; ut totam atomorum doctrinam fustineat.

X. Congregatione atomorum sieri

generationem , segregatione corruptionem,

voluit. 1. i.deortu,t.f.

XI. Ex paucis mutatis tottfm mutari,

imo, ex eisdem aliter dispositis,

sieri diversum quid , ut ex eisdem lite.-

ris sit tragoedia , & comoedia. 1. u de

ortu, & inter, t. f- exquaetiamcomplicatione

varios emergere colores cen

sus. /. dejms.

XII. Alterationem sieri per meatus

pronuntiavit, corpusculis sive ato

mis

44

mis proporrionatos sibi poros subeun.



tibus I, I it gen. t. 5-6.^7. quam sententiam

scquiturDemocriti lingua Lucre

tius./. z.erZ. 6,

' XIII. Intensionem , & remissionem

qualitatum per ordinationem , &

positionem seriatim atomorom exflieuit,!,

i. it ofs u-.tif.' _,

XIV. Motumomnemimpetu sieri,:

dixie,/. 4. cceli,t. 42. 43.

HæsuntlegitimxDemocriti opiniones,

de quibus nulli dubiumerit,quin ad

eum spectent, cum necessaria ratiocihationis

colligatione cohæreant , & si qua

dubium cuipiam esset,num rta censuerit

Democritus , legatdiligenter Aristotelem,

Galenum, Diogenem Laertium,

& maxime Lucretium: plarrumqueerit,

quam seduloejus sensa perquisiverim ,

quamque sincere exponam. Annotayi

'præterea de alia Democriti sciehtia

complures opiniones , quas brevi curiositati

public* dabo, veteraque nova

videbuntur.

De

45



Dem ocr itus

RE V I V I S C E N. S,

She

D E ATOMIS.



PRÆF^TJO AD

L E C T OR E M.

TR i p l e x philosophantium ge

nus in lucem nostra ætas effudit,

alii enim certo cuidam autori

sunt add icti , cujus verbis veluti

catena quadam adamantina alligantur,

unde totum suum' penunt studium ,

ut sensus principi suo fa'vorabiles inveniant

, excogitent ill i tuendo fubterfugia

, & si apeno Marte propugnare

non liceat , stratagematis utantur.

Ita sunt nunc Peripatetici , qui

uni vacantes Aristoteli , non intelligunt

, quid intersit autorem explanare,

vel ejus adhærereplacitis. Ingeniosum

estsacramentum philosophicum dicere,

& in verba magistri conceptis verbis

adigi, &quantus sit Aristoteles,vixul-

1us favorabilius , quam ego,judicavit.

Ad hanc philosophorum sectam reduciraus

omnes eos,quialicujus insistentes

46

tes vestigiis , scriptis alienis explanandis



incumbunt ,qualesjuntqui Scotumadorant,

qui Raimundum Lulliumcolunt

i qui Paracelsi portentosa mirantur

deliria.


Aliisunt libertatis philosophies vindices,

quinulltusautoritatem, 8c om

nium rationes ponderant , seque veluti

naturæ,&Lycæi, vel arbitros faciunt,

vel restitutores : Isti novis sectis principium

faciunt, siveveram habeantsapientiam

, sive ambitioso errorc sutt

præcipites. Ita Sebastianus Basso , qui

novaadversus Aristotelem invexit. Ita

Paracelsus Hippocrati , Galeno , & Avicennæ

iniurlosissimus ebrius. Sic Tho

mas Campenclla propriam sibiphysiologiam

vulgavit, artemque medicinalem

ex propriis principiis descripsit. Sic

Fluddus , Crollius , innumerabilesquc

chymici. Hosque optime in varias clas

ses distinxeris: quidam enim novorum

curiosi sunt,conscii,quam parum in vulgata

philosophia certitudinia sit : alii factionum

capita dici ambiunt; pauci nul-

Iius retinentes sententiæ, imo nesux

quidam ,soli veritati locum dant , veterum

imitatores , inventoribus conditoribusque

scientiarum annumerandi, qui ,

positaexperientia philosophanturi qualet

47

les fuerunt nostto feculo Tychones,



Kcpleri, Galilæi, Seheineri, quiimmix-'

tasphiicfiphiæ mathematicas illustrarunt,

& nullo pene plagiatu sunt usi.

Istisesse semper debuit pro emblemate

puralux, proanima vero; »imieusPla.

to , amicas Ar'tjiotths , magit amica Veritas.

Tertiumphilosophorum genus adolescentioribus

placitis vel sprctis, vel

jamdelibatis , ad philosophiam anura

vetulamque regressi , quærunt , ecquidnamdecoris

sirmitatisque suotempore

habuerit, quxnunc collapsa ni cineribusfaxell.

SicSamii Aristarchi Astrologiam

dcduxit Copemicus , Platonis

doctrinamcelebravit cum suis Florentinis

Marsilius Ficinus, & a multissæculis

obsoletam pene Empedoclis phi

losophiam ex parte cecinitcultissimus

Lucretius, restituereque in hocopere

tentamus Democriti.

De tribushiscesectis, si judicium a

mequæris, dicam, omnibus suumhonorem

deberi, potissimamque esse , qua!

unum veritatis solem adorat : At pro

juventutisinstitutione, satius estAristotelem

prælegerd , quod ejus methodus

, & senla , otti rii lint exceptione majorai

tumetiam , quiamelioriPhilosopho

48

pha. caremus ^absumpt^, vsteriiro ji-i



btis , Platoneque .quj: sojufi. eupjuAfM

stotele supervixity in scientia natural*

valde parco nee ordinato. Unde grayillimo

omnium pene.populorum cont

sensu, sancta ,..& iRv.iolabaljs. e(^ ift

Academiis Peripatet^cofuili P.riijc,ip«s

maiestas, ut niajori diligentia itli studeaf

juventus,..quem a: ytreraiii^ quibulque.

vident lctupidotsssimeiColi,'

Quarecum Democriti philosophiam a

me rcstitui debere censui , -id primp veritatis,

desiderio ingeniique exercendi

causasusceptuma meest opus,, deinde

c'um in j philosophkU.tnulia pqllif ejSj

præscriptio , non abs refors-duxi, inia-i

tegrum restituere sententias, quæ pri

mo vigueruat. Si verum attigimu.s;!

optatis potimur; sin minus , a nostris de-.

viationibus alteri fadfcioni non parum;

accedit autoritatis. Hæc.tamen privato

studio continebuntur placita, neque

alius mecum e philosophis cathedram

aseendet regiam , præterquam Aristoteles

, in publicis enim prælectionibusjuyentutis.

inst.itutioqi, non autemgenio

novitativeestindulgendum. ;

Unum infuper moneo , brevitati*

consilio , multas e meis ratiocinationibus

emergences dissicuitatcs , ,?el ;omisr '

fas,


49

fas, vel abscissas, cum doctis apertum

fit, inaccuratascntentiæ explicatione,

omnium objectionum solutiones, tanquam

in feminario quodam contineri.

/t'iquis fortasse expectabit pro Democriroargumenta,

quæadversarium vel

mutum , vel desperatum reddant. EIuduntur

omnia philosophorum tela i

prisertim in scientia natural!, in qua

omnes ccecutimus, & promittere ratiocinationes

demonstrativas in physicis

, vel temerarii est, vel ignari: lubrica

esse sophistarum ingenia, &nullo pactovinciri

posse scio. Id tamen sancte

servaturum me spondeo, nullas dissicultates

a me in aciem maligne deducendas

, sedpotius omni ratione nitar,

ut robur fuum habeant. Interea, mi

Lector, si Democritum pro duce dedignaris,

necipsecurabit, &tibi benignus

arridebit.

50

DEDemocri.



tus

REVIv'lSCEN S,

Sit*

D E A T O M I S.



lundamentum tothu opetis, ejus

desirihtio,&methdus.

QUæstioni, de compositione continui,

omnibusque annexis,hoc

est, totipoene philosophiæ naturah

, totincubanttenebræ, utfatendum

sit , nos aliquod latere principium,

a quo toti disputationi lumen esses mutuandum:

maximæque siunt a veritate

preregrinationes, dum prætermissis quibusdam

necessariis , falsisve subsumptis,

errores in conscquentibus multiplicari

contingit; error enim in principio levis,

maximusest in sine. Ab hoc ergo vel

male prasupposito,aut omiflb principio',

motus, tempus, alteratio, intensio,temperamentum

, rarefactio , condensiitio ,

mixtio,augmentatio, nutritio , propagatio

rerum , alique innumera sic involvuntur,

ut diligentissimum quemque

confundant.

Sus•


51

FuNDAMENTUM. J I

Suspkor in tribus esse posse nostram

circa illud principium ignorationem

^nwoquidem, in distinctione vera ma

terials, &fpiritualis , quam a divisibilitatealii,

aliialiundepetunt; secundo in

essentia quantifatis assignanda , quam

non pauci materia! primæ divisibilttarem

dixerunt afferre. Sed ttrtium mihi

potius omnium dissicultatum origo videtur,

ignoratio veræ materiæ prims?.

Ratio meat conjecturæhæc est : forma

præsupponit materiam, utabaliisetiam

accidentibus præsupponitur subjectum;

ergo ut erit materia , ita & continuitas

: forma enim, & accidentia,

quæeducuntur, debent sequi naturam

materiæ , cum , quidquid recipitur,per

xnodum recipientis,recipiatur. : ergoaccidentia

nihil ad continuitatis rationem

possunt afferre : materia .enim

prius est continua , quam frigida , quantavei

hoc principium dissimularunt ii,

quiinhæcabsurda impegerunt, clarissimi

cæteroqui scriptores ; Materia sfoliataquantitate

est tota in toto , & tota

in quahbet parte, & tetiut mundi mate

ria in punftiem mathemxticum confluent,

si quantitatesfeliaretur ; ita Vasquez,&

alii.

Primum. itaque investigandam mibi



52

esseduximateriamprimam, quamdeindeatomis

constare contendo, sicque

duatant primæ hujus libri partes .• ?nswademateriaprima,

altera deatomis,

quibus tertia subnecti debuit , consequentiarum,

cum necatomos sine motu

stabilite , nee opus absque rarefactionis

dissicultate explanata corriplere potuerim.

Ecce itaque libri tripartitam divisionem.

Quoad methodum ; tentavi nobilisfimam

Euclides consuetudinem , majoris

claritatis causa , a Geometrico pulvere

in lycæum invehere , desinitiones,

axiomata , 8c postulata, præstruens propositionibus

; deinde cum millies in re-

'bus Mathematicis , scientiæque naturalis.

competerim societatem , data

occasione , demonstrationes Geometricas

, & Arithmeticas admiscui : multum

itaque interest mathematicis , de

mentis saltem Euclidis , esse initiatum :

nihil enim magni in philosophia faciet,

qui mathesim ignorat , atomorum

certe subtilissimam scientiam nul'o

modo percipiet, nedumad illussuprema

rcysteria devehetur.

Dispu*


53

DlSPUTATlO. I.

%An detur materta prima di versa ab

element::.

TRibus capitibus hanc dissertationem

expediam , ostensurus/nwo,

juxtaDemocritum, nullamdari

materiam primam diversam ab elementis.

Secundo,de corum natura,numero,&

proprietatibus , lecundum atomorum

doctrinam tractabo. 2Vm'»,objectionei

diluam. Quædifputationeceslariopræniitti

debuit , ut primas atomorum spe

cies possemusdistinguere. Sedutmeam

sidem liberem, methodica Euclidis con»

suetudine,ordiaradesinitionibus, tum

.verbomm , tum etiam rerum , ne ulia

subsit *quivocatio.

Definitions s.'

I. Element! nomine, intelligoeor*

pus simplex , ad mixtorum compositionemconcurrens,

quodque sit pure homogeneum.

I I. Subjectum frimttrium est illud,

quod qualitatum a se immediate pro- .

» manantium sedei est , & ptincipium

raateriale, aut essiciens: sic ignis caloris

c »• **-

54

isediffit/tfubjeSiumeJiprmiarium.



III. Subiectum fecundarium est lllud,

quod recipit accidens ab extrinseco agentetransmissum:

ut aer estsubjeHuM

lecundariumcaloris ignis. ,

IV. Subjectum denomvat'mt* illud

est, quod denominative tantum tale est,

a potiori scilicet parte denominatione

sumpta. Hujus distmBionis fundamentum

sumitur a natura mixtionis , quAsic partes

inter ft mifientur , ut nulla adsensumfit

ampliusdisiinguibilis ab alia, aeproinde totum

denominate abeo, quid magispercipitur,

cateris qualitatibus latentibus , &Juh

imperio oppre/Jis.

V. Subjectum mhjesioms est ilhid, gu»

stricte, & formaliter accidens inest. It*

terra est formaliter subjeBum inbasionis

frigoris , homo autem fubjefium denominatioms

, neque enim animus algore vexari

fotesi.


VI. Elementum/jtf»WKOT est, quod

una qualitate cum alio conscntit ; ut

aer, & ignis ex Anstotele, qui unique cahremajjignat.

VII. Elementarf^wW

in nulla qualitate conveniunt, ut aqua,

& ignis,ex Aristot.

Principi a, -

I. Ex nihilo nihil sit : hoc est , age*-

tin

55

tut natumlia exigunt suhjeBum, ut ttgcme,



& taateriam circa quam 'versentur,

II. Mundus destrui non potest,

per caufas naturales , vi propria , & na

turalites applicatas : secus , si virtutedivinaapplicentur

paslb. Stceniminjactdi

confummatione ignis omnia vaftabit ,

&mtc*lutn, terraque nova : jlpocal.c.

ii.ii.i:


III. Agentium naturalium actio,

juvaturabextensionei dummodositea

absquedispersionevirtutis: pariter, &

resistentia passi juvatur ab extensione

virtu ti fuæ activæ proportionata. Ita.

magmts ignis plus agit , quamparvus , &

centum libra glaciei , diutius rejiftetit *stui,

quamfelibra.

I V. Sublata parte essentiali , perit

totum , five pars ilia se habeatexparte

materiæ,essicientis,formæ, sinisve : nihil

enim absque hisce causis esse pctest

innatura.

V. gttinque suntmundipartesprincipes,&

e&nt\a\es,terra,aqua ,aer, ignis,

se habentes ex parte materiæ, & calum

ftrmæ.

VI. Ubi contrarietas datur inter



agens, &passum, ibi necessario est alteratio

succesliva , præcedens passi de.

structionem substantialem.

C 4 VII'


56

VII. Natura semper intendit, quod

persectissimum est.

VIII. Nonpotest introduci forma,

sineprætriisdispositionibus , & ubisunt

dfspositiones omnes,ibi est forma.

IX. Causa principals debet continere

efsectum suum,vel formaliter, vel

eminenter.

X. Idem est sinis actionum,&esTentiæ,

nam esse,est propter operari.

XI. Iniis, quæiub senfum cadunt,

positaexperientia,oportet philosophari:

sensibilia enim per sensus judicanda

sunt.

XII. Existervjtia rei dignosci potest



a tribus : primo, ex caufæ necessariæ ,

aut efftctus neceflarii existentia , ut ignis

eJ},ergo etiam calor ; dies est, ergo sol luces.

Secundo, ex proportione , & reciprocationeactionum,

8tconnexionecum alio

extemo existente : rcrum enim non existentium

nullaestactio. Tertio,cum est

ad rotius universibomim.

XIII. Magis, & minus non faciunt

dirferreessentialiter.

POSTULATA,

I. Concedatur dari materiam primam,

quæcunque tandem sit , & formas

iubflantiak-s.

II.

57

It Concedatur dari elementa , de



corumautem natura,numere, proprietatibufque

njhtl postulo.

'H Consideremus elementa in

sua puritate , non autem quatenus mixtafunt,

autalterata.

C A P U T I.

ELEMENTA ESSE

MATERIAM PRIMAM;

MIrabile utique Aristotelis in*

genium in quatuor potisiimum

rebus enituit : primo,

in formis syllogisticis. Deinde , moralium

lib. præsertim polit. 1. 5. .Tertio

, in mechanicis quæstionibus. 4. In

methodo, qua ufusestad autorandani

nobilem materiæ primæ fabulam, quan>

ab Ægyptiis ad Græcos esse derivitam,

testatur Laertius , 1. 1. Utque in-primo

excultissimæ ratiocinationis se fuisse

ostendit, inseoundo, ciyile animal re

bus hmnanisaptissimum,intertio, subtilitatis

mathematicæ scientissimum, in

quarto certe , -dum antiquisparum trif

buit , hominem se 1 quifalli pouet , patesecit:

utque in primo excolit intel-

C $• lectum,

58

lectum,in secundo voluntatem , & nio>



res , in tertio imaginationem , cujus

palmarium opus est mechanica ; ita in

quarto suo partu non satis avertit se ab

ilia facultate animi , quam Platonici

quickm eleganti nomine Erraticam ap

pellant. Materiam certe primam daii ,

negabit nullus » at , an sit inanis ilia potentia,

de qua certant inter se Peri patetiei

, nunc est inquitendum : eruenda

a fundamentis veritas , neque adversariorum

desectus dissimulandi , vel tantum

tribuendum autoritatiiUt ipsi ratio,

j& experientia cedant.

P&OPOSITIO I.

Sluatuor suns materia Trlma propriety

- tes, ah ipsa inseparables : prima , ut

fit primum umu/cujusque corporis subjeBum

: secunda , ut in 'omnibus corptrilttt

naturalibus eadem reperiatur in.

e£e : tertia,ut/tt ingenerabilis , & incorruptibilis

: quarta t ut in ipsam cor

pora omnia per disolutionem ultimam

resohiantur.

PRima proprietas est veluti conceptui

materiæ primæessentialis, &assentittir

Aristoteles in primo phys. Se

cunda

59

cunda sequitur necessario ex prima,



cum enim sit primum omnium rerum

subjectum , debet etiam intelligi inefle.

Ratio a priori est , quia modus agendi

materia; est per sui communicationem,

ut etiam formæ : aliarum verocausarum,

est, velper influxum, vel per intentionem

, aut directionem , ut patet

in essiciente, sinali , Sc idæali : cum ergo

materia agat tantum per sui commu

nicationem . quæ propria est agendi ra

tio causarum intemarum, sequitur ejus

absent iam , cum sui effectus seu compositi

subsistentia, nullo modo posse

intelligi, ergo in omnibus eademreperietur

inefle.

Tertia proprietas probatur ab Aristotele,



primo phys. c, f. & sequitur evidenterex

præmissis : si enim esset ge»

nerabilis , vel sieret ex subjecto , vel sine

subjecto : si primum ,non esset materia

prima, quandoquidem assignatur prior:

si secundum, neque' pariter erit necessaria

ad generationem , cum sine subje

cto siat: deinde daretur creatio natureliter,

contra princip. i.

Quarta conditio , ut in ipsam omnia

resolvantur, est etiam Aristotelis , qui

ait, siquidem cerrumpitur in eam ult'vm*

rtsolvitur, & probatur ratione, quia, ut

est


60

est compositio, ita & resolutio in opposita

ratione , sed in conipositione

corporis , materia est primum , quod

supponitur : ergo in resolutione , erit

ultimum : vis enim resolutioni? i ncipit

ab eo , quod primum in compositione

suit. Convenit ergo cum Democrita

Aristotelesin eo , quatuor efle materiæ

primæ characteres essentiales , quod

erat ostendendum.

Propositis II.

Lhmenta sunt primum uniufeujsqut coy

por'u subjeBum, in omnibus corporibut

nataralibus eadem rep'erianturinejse,su?>t

ingenerabilia , & incorruptibilia , .juod-

Xibet corpHt i n ipsaper diffolutionem ulti-

•mam refolvitur.

HÆc propositio est minor lyllogisini,

cujus, præcedens majoris locum

obtinet , quam si probavero , acta

resest. Etprimo quidem nullusdubitat

de secunda nostræ propositionis

parte, quod scilicet omnibus mixtis ea

dem i'nsint elementa : id enim eorum

resolutione patet. •Totiusrei cardo vertitur

inasserenda prima materiæ primæ

proprietate, qua est primum uniuscujusquecorporis

subjectum , nani ex ilk

depenC


61

dependent tertia, & quarta.' Et quanivis

id probaredissicillimumsit, neque

a Peripateticfs hactenus satis probatum

sit, dari illam potentiam puram,

seu materiæprimæinanitatem, tamen

in arduis ausum suam Iaudem meretur.

Probatfir itaquc prima proprietas

per tertiam. Elementa sunt ingenerabilia

, ergo sunt primum uniuscujusque

corporis subjectum . Cousequentia eft

evidens, nam si daretur aliud subje

ctum, daretur- illorum generafio , &

corruptio : si autem suntingenerabilia,

& incorruptibilia, sequiturin ipsoper

dissoluttonem ultimamcunctaresolvi,

neque enim in incorruptibili ulterior

datur resolutio: Ex tertia itaque pro

prietary , sive ab antecedents posito , omnes

aliæ asseruntur : probatur ergo

antecedens.

Primo a priori : Elementorum sinis,

est , certis quibusdam præsinitisquegenerationibusinnaturapræsidere

; si au


tem generabiliaessent, & corruptibilia,

nequaquam idsieret, quia ex mutatis

principiis consequents mutari necessc

est, atque utdectissimuscecinitLu-,

cretius, 1. i. circa medium. *

Jt pr'mirdia rerum

Cimmutari aliqua pofens ratione rtvinfta.

^ I» -


62

Incertum quoquejam cmfiet , quidsof

fit oriri.

Quid nequeat '.

tfte toties pofsent generatim siech re

ferve.


Naturam, motus , viBum, moresquc

farcntum. .

Quia scilicet, imminutaparteessentiali

, natura non potest amplius suis insistere


Yüklə 2,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin