Juviviscens
Yüklə 2,44 Mb.
|
Crtdert pojse antmi , viBm fateart necejjeejl, EJse ea quoe tiullis'jam praditapartibus extant.
Non est itaque vera opinio , quæ dicitt numeros finitos poffibiles,& cont'muum in rationc numeri part rationt fe fe habtrt : quod erat ostendendum. G A P V T II. QUOD OMNIA EX ATOMIS CONSTENT. POtuiflem quadraginta duas de compositione continui reserre sententias , in quibus nova inventa novis , & inextricabilibus fruticant dissicultatibus , sic ut hydroe videantur , quibus dissecta capita ex proprio interitu exitiali feenore nascendi , 8C multiplicand! se se jus habent. Nunc/epultam in puteo veritatem DemocritiAuspirits bauriamui. H y Pr(v
Propos it io. XIX. Continuum componitur ex atomis ,Jive cerfufeulis finitis numero , adequate inter fe distinctis , cert a & determinate *• re aliquid ordine methodico de no mine <«»wipræmisero. Primo A tomos vocabulum , est Græcum , a radice temno, &verbali Tomh, id est, sectio: quare tttomns idem est , atque indivfibi- U. Sumiturdiversimode, nam Isidorus, 1. i j . etymoleg. c. i. agnoscit atomos in corf ore , tempore , numero , & littera. Deinde vulgus minutio're'm pulverem, volantesque in ae're sestucarum laciniolas atomos vocat, cum tamen roixta sint. Secunde ,quamvis nominis Ato mos derivatio oriatur a radice temno; ut ait Isidorus , Plutarchus, Scapula, Budæus , & alii ; tamen dici posset cum Hesichio generari a radice At m o s, quodsignisicat flatum , halitum , vaporem , fumum , præcipuorum naturæ corporum , aeris , terra , aqua , &ignir corollaria , & a mixtione ad dissolutionem , vel ab interitu ad generationem pergentium fymptomata,ut scilicet hac 175 etymologiahabeamus veluti ansam dubitandi, andivini illiNomenclatores, qnosapprimelaudavit Plato in Cratylo, omnia ex atomis componi crediderint , comhujuscemodi vocabulum cumelementorumdispersione, quæ per corpusculasieret, nonnihil habeat similitudinis; quapropter<« , quod nobis vaperum aut funi particu\* : nomen certe atmos etiam apud
Plutarchum in eo sensu sumitur non semel. Tertit proprie , & clare nihil est
aliud , quam corpusculum rantæpravitatis, elusque genii, ut nullatenusdividi
possit , differtque a puncto Mathematico, quod hujus nulla sit pars, ncque
intrinseca, neque per designationem, eademquesui virtualitate, qua spectat
orientera, occidenti adlpirat, neque ullomodo concipi potest, quacunque dimensionedonatum
; atemus autem suai habet dimensiones, suas virtnalitates,
correspondentes spatio,sedcum persecta indivisibilitate , & quamvis sigura
coerceat u r, non ideo tamm phyficam divifanempattunquam poterit. His irapræexplicatis,
adduci possunt 0B0 funda mental, quibus hæc Democriti princeps
cpmio propugnari posset. Vrimtim fundamentum. Naturals* frincip.6. omnem refugit insinitatem,
ergo ejusprincipium materiale non est insinitas : sed si continuum haberet
pastes insinitas, vel categorematice,rt/ indeterminate , e;us principium mate
riale essetvagum. & indeterminatum; ergo pastes continui non sunt insinitæ,
nequenumeriindeterminati: »tgodatur pnma, Sc ultima, quod admitti nonpotest,
quin atomi consequenter admittantur, quandoquidem evidentes sunt
contrapuncta Mathematica, presertim sinira , demonstrationes. Ordo qui ita
naturæ, &fapienti rerum omnium architecto Deo cordi est, sine numeroservari
non potest , qui quidem numerus sinitus est absolute, sicutsuis mensuris
contineatur, Sicumdum fundamentum. Avicenna
in i.Fen.doctrina ix.i.sicdesinittemperamentum , ut sit, qualitas quoe critur
txmutua aBiotiei (ypaisione contraria' rum qualitatum elemcnerum , quorum
panes ita ad minima sunt redaBa , ut cuiufque tarum plurimum contingat , plurimum
alteriusproveniet,cum mim ita mum tuopatiuntur, & agunt (sfc Undesic
argumentor. Elementa constant ex miiumis, ergo constant ex indivisibilibus,
sed
fed elementa, præmissis, sunt materia
prima, ergo materia pri ma constat ex puris indivisibilibus, hoc est atomis,
Vcob. antecedent. Conditiones intrinsecæ , ad agendum neceflariæ, annumerantur
inter dispositionis , ad formæ introductionem , aut rei conservationem:
ratio ejl , qufa, cum esse sit propter operari, neque sine illisconditionibus
possitesse agensin actu primo ad operandum, sequiter etiam neque ullo modo
sic esse posse connaturaliter. Condi tiones autem illæ , ad agendum neces
sarian dicunturintrinsecæ, cum se tenent ex parte agentis ; extrinsecæ , cum ex
parte medii vel passi : atqui , inter con ditiones intrinsecas ad agendum necessarias
est extensio certa, & determina te, infra quatti si restringatur agens;
jam omnino actionem parere poterit: trgo neque ut sic , poterit existere : quare
philosophi communi sere consensu etiam in dementis admisere minima,
quæ ab ali is termini parvitatis, abaliis termini extensivi , ab aliis mini ma quod
sie, abaliis diminutæ entitates, aVirgilio in physica sua allegorica , hoc est,
in Sileni Ecloga , semina rcrum, a Democritonostro rum npminantur : bis ita Jlaiilitfi. Prbbatur cons, prima argument!, minimascilicetilla esseatomos Democriticas
, hoc est corpuscuk divisionis omnis incapacia. Primo quidem contra
eos , qui negant materiam primam peripateticam posse esse sine forma, cum
tamenminimadariconsiteantur, sit mi nimum ignis. A,peto ut dividatur: debent
ipli ex suis principiis admittere hypothesim , & concedere ignemdestruendum,
quod scilicet nulla deinceps forma subitura sit , tum quod non sint
dispositiones, tum quod omnium formarum simplicissima sit elementataris,
quæcumibisubsisterenonpossit, multo minus de alia concedi debet. Erg*
tiel materia erit destituta omni forma, reldabitur annihilatio naturalis, quod
adversarius negaveratantea: restat trgo hujuscemodi minima elementalia esse
iodivisibilia. Probatur secundo , etiam ad hominem
; materia est propter formas , sed formæ non possunt esse in minori extensione,
quam habent minima: ergo neque materia potest in minorem particulam
dividii quod si supponatur divisa, illi nonconvenietdesinitiomateriæ
primæ: erit enimut sic, formæotnni inepta, ergo ex rninimorum do
ctrina
ctrina redditur probabile dari atomosi
2>rria»iFundamentumsumitura ratione creationis : Tot sunt creationes
inmateriaprima,quot sunt individua; ied nullum individuum est indeterminatum
i.erge nulfa creatio parker erit indeterminata: sequitur itaque, quod
omnes partes continui sunt adequate distinctæ a quibuslibet aliis: ergo sunt
indivisibiles ; & ratio a priori est, quia nihilponitur extra causas, nisi in individuo
: quidquidautem est in individuo, distinguitur adæquate a quovis alio fer
frincip. j. Qgartum Fundamentum sumitur a
Datura unionis , ad cujus intelligentiam, suppono, ens modale ejus esse natu
ræ utjungatur semper absoluto , neque sine ipso possit subsistere. Sic, exempli
gratia, intellectio sine intellectu non potest este, quamvis intellectus esse poslit
sine intellectioneiunio non potest esse sine partibus , quamvis partes esse pot
iint sine unione. Unde sic argumen ts. I
Illud rantum , quod sit independenterafubjecto, sed unio non sit independenter a subjecto, ergo unio non est terminus crea tionis ; Cum eigo terminus creationis 180 inmateria prima careat omni unione, sequiturquodestexindivilibilibus, divisibilitas enira oritur ab unionis solutione. Consirmaturex princip.7. subjectuni unde elicitur aliud ,pri us est naturaillo, quod elicitur , sed partes materiæ pri ms: sunt subjectum, unde elicitur unio, trgo sunt prius natuia omni unione : trgo in illo priori naturæ debent intelligi sine ulla unione , ac proinde indi visibles, Dices , non posse i ntelligi sine unione aliqua implicita. Sed contra. Illud , quod non est de essentia rei , non ingredkur conceptum rei , sed unio non est de essentia partium materiæ primavrgfl non ingreditur earum conceptum ; Ma jor est certa exprincip. 1. probatur mi nor, nullus modus actualis estdeessentiarei, sed unio est modus actualis par tium, ergo non est de essentia ; nequede illarum conceptu : si ergo partes concipiuntur sine ilia unione, intelliguntur indi visibiles : dixi modum aBualem, quia modus , quatenus abstrahit ab existentia, estde essentia aliquarum potentiarum .quæ ab illospecisicantur: sic in» tellectus dicit essentiakm ordinem ad inteilsctionem > actualitas tamen iutellectionii 181 Iectionis non estdeejus essentia, alioqui necessario semper intelligeretactu. Cum ergo in illo priori naturæ vel temporis partes materiæ primæ intelli* gantur, sineulla unione, scquetuream etiamintelligiconstareexatomis;neque dicas posse carere hac vel ilia unionei non tamen omni , quia cum unio frvt distributive , five collective , five deter minate,^* indeterminate intelligatur,. educatur e partitas , sequit-ur partes esse prioresnatura, acproinde in illo priori intelliguntur sine ulla unione, ergo indivisibles. Hoc certe fundamentum satis est pro Democrito validum, Quintum Fundamentum sumitur ab impossibilitate partium insinitarum in continue Tot sunt extensiones quan titative, quot sunt physicæpartes, sed nemine cogitante , sunt insinite syncategorematice, erunt ergo totidem er. tensiones : atqui impossibileest , ut insi nite actu existentes extensiones faciant tantum unam sinitam : ergo etiam est impossibile sinitam exteniionem constare ex insinitis actu existentibus. Dices prime , esse tantum syncategorematiee insinitas- Sed contra, nihi est hie in potentia, ergo
ergo omnes sunt actu ; sed insinitum syncategorematicum dicit aliquid actu, aliud in potentia , ergo hie non sunt insinitæ syncategorematice ; cum enim nulla sit qua: nonaugeat continuum, /»j'M^aresseincrementaactuinsinita. Dices secundo , argumentum transire v a partibus indeterminatis ad determinatas. Sed contra. Nulla est quæ non existat , ergo nulla est indeterminata: quidquid enim existit, existit in individuo: omne autem individuum est determinatum. Dices ttrth , a distributive ad colle ct! vum non valere, Sed contra, si hoc argumentum noo condudat,/»»* extensions aBu infinite, ergo totum refuhans est infinitum in extensiine : quomodo probabunt insinitis cubitis sieri insinitum categorematicum in extensione. Sextum Fundamentum. Rationibus istis accedunt experient'ue Chymicorum, quas videbis apud Danielem Sennertum in hyponeumate3,c. i. xtbide ato mic illo unico capite tractat, quodillibatum tibi relinquo in fonte videndum. Curiosiorem habeo experientiam, & naturali miraculo propiorem , ex Jacobo D
cobo Gaserello in suis curiositatibus inauditis. Iliam paucis expono , quod scilicet ineatanquam in speculo, Democritacæ philosophiæ myfienum omnerefulgeat. Narratille, oculatosque testes appellat suo nomine, viros gra ves, & suæ domui satis notos , qui in Poloni Medici mu&o phialas complures viderunt , in quarum fundo pulveres ex arte præparati florum animas in cineribus conservabant, vivebantque vuluti suis in umis. Spectaculum hospitibus gratum exhibiturus doctissimus ille chymicus , accensam candelamdetentx in aere phialæ , qua rosæ cineres præpa rati asseryabantur , certa distantia fupponit, vix calor sese in vitruminsinuaverat, cumeccetibi moveri corpusculorum pulverisquepopulos , cinerem il ium leniter agitari, dum tandem post horæ sere intervallumtotus ille pulvis collecto calore in media phialæ area suspenses , variis deinceps confusisque motibus undiquaqne cieri cepit ; sicut dum apes alveavia mutantes in aeris medioin nubem coactæ confuso volatu hinc , & inde, per sua castra volitant: tandem variisagitationibus, quasi se se atomiadunionem'quæritarent , paulatirainrosam perfectissimam corpuscuh 184 D I S P V T A T. A. la ilia coaluerunt, cui neque in soli is ordo, neque color, neque meditullium croceum deesse videbatur. Sed JpcEia* cultim remota cunddn statimdesiit , recidentibusadphiafcefundumatoOTVi qua:
caloris vi inaere detinebantur , . utquotidie radiorum solarium benesicio sestucis pulverique contingit ; & unaquæquequem inrosa nondum distpluta locum occupaverat, eundem inhujuscemodi artisiciosa restitutioneobtinebat ; non secus ac subtiliffim us hujus seculi philosophus Cabæus post Gilber. 1. r.c.18. in philosophia magnetics rcsert , quod si avellererur a suo locp terræglobus, non modo in eundem recideret, verum etiam pars septentrioni respondens , se se ad ilium converteret, servarentque cceteræ partes , eosdem quoshabent cum Sole aipectus : ita 8c minimum unum , quod meditullium in rosaria cfrbrmabat, inphiala suum repetit locum, neque foliorum texturam fubit, &omnem motus rationem experi u ndo sua in sede consistit , ut ait Lucret. 1. 1. Omm gmurmotus , 12 cat us expert • undo Tendon dtvmmt in salts dijposit* raft Sew
Scio, Freytagium in noctibus medicis bane de rosa fabulam appellare, verum Qnercctanus magni nominis Gallorum Regis Consiliarius, &medicus, eam a se visam resers in desens. contra Anonymum , c. 13. adducitquealiostestes oculatos , idem Gafarellus. Democritusautem chymiæ mysteriis, &Ægyptiorum doctrina eo argumento astruebat mortuorum reserrectionem , ex Plin.l. 7.c.ff.utquænaturæ magisfaveret , conservari suum in melle corpus jussit , Lacedæmoniorum consuetudine, quibus ita in usu fuisse positum, ait Comelius Nepos , & Xenophon. Illudque institutum a Democrito manasse>, testis est Varro, apud Nonium Marccllum , quart Heradides Pontius phis sipit , qui proecepit ut comiurerent ( corpora ) quam Democritw , qui ut in mile ft rvarent , quem fi vulgus fe cut us ejfet : peream , sicertumdenariiscalicem mulfi tmert posfimus Consirmatur autoritate Plinii. 1. 7. 3. qui ait, visuma se Hippo-centaurum in melle. Columella, 1. 1i. c 45-. Cumenim lnortuorum resurrectionem ab Ægyptiis didicisset , videretque balsamo condiri, & asservari in Ægypto cadavera antt. quissimo more , ut patet ex Gencsi , c, J-.V.2.
5. ». ». desiciente in Thracia balsamo, meladhiberijussit. Hoc autem reformationis rose exemflum Democritisensum in totius mundi ortu sub oculos ponit , quæfusius exfliabimus propose, jt. Septimum Fundamentum fumitur a. Lucretio, qui itaargumentatur,l' 1. Prat erea nisi ertt minimum , parvijjima ' qu/eque. Corpora conjlahunt ex partibus infnitit. grippe uhi drmidia parlU , parssemper habebtt.
Demidiam partem , ntc res proefinitt , uUa.
Quod absurdissimum est;& si processus in insinitum passim damnant , quare in continuoadmittunt ? Probat insuper itideml, i.Lucretdari minima corpo ra, quoefintirrvifibilia, inductione venti, odorum, dispersi humoris, attritionis, & consumptionis annulorum, metallorum &ccum autem omne mixtum resoh'atur in sua principia ,fequitur omnia corpora ex minutissimis , & indiviflbilibuscorpuseulisconstare. OBavum Fundamentum. Experien tial & rationi subvenit autoritas præclarissimorum philosophoruoe,& facili tai
tas omniaexplicandi. mdivisibiliattaque agnovic Empedocles, cujus ingenium Lucretius tanti facit; Secutusest Leucippus, Zeno, Anaxagoras, Epi curus , Protagoras, Plato, Hippocra tes , ut patet in 1. de camibus : si tamen apocryphus non est , subscripsit inter Latinos Lucretius , Isidorus , Seriner* tus, & alii ; inter Arabes, Avicenna, & Mesue , & innumeri alii , quos recenscre, minoris utilitatisest, quamlaboris, suffragta mim pmderamets ,non ntimeramus. Quam autem facile omnia explicentur, admissis atomis, aliorum esto judicium. Ego quidem arbitror, re diuperpensa, nulliusunquamscientiam naturalem fore abfolutam , quin Empedoclem , Democritum , Aristote- 1em , Platonem , & Anaxagoram jungat recentioribus, 8cab unoquoq»e, quod verum est, rejeSlisfalfis,eligaf. his enim principibus peculiar! ratione cæleste lumen affulsit , & quamvis corporis imbecillitate multa corruperint, plurima tamen, quæ sideilumine discemimus, scripsere verissima. Probavimus trgo 0B0 raitonilas omnia tx atomis conjlarcquod irat defignationis noflr*. Pioi
pROPOSITIO XX. Atami definttknem dart, f\ Bservo primo , dari Entia quædam, qua; nullo modo , ne quidem per intellectual, dividi possunt,utpunctum Mathematicum , si tame n inter possibilia accenseri debet. Observo /ecundo, dari Entia quædam intrinseceindivisibilia, extrinsece vero penes dcsignationem , vej commensurationem , quam habent ad aliquid aliud, esse divisibilia: sic Jlngelus, qui commensuraturspatiodivisibili,rfmwM, qua* adæquatur corpori , Dei atcmitai, cuitempus correspondet , quæ quidem divifibilitas vocaturame Mathemaiica, ad d'&n&ionem physic* , quæ partium unionem reipsasolvit. Observo tertio, rationem materialitatis nonessesitam inipsadivisibilitate, ita ut omne indivisible censeatur esse spirituale ; quod nqvum videri non debet , cum multi philosophi existimarint brutorum persectorum indivisibiles , totasque simul perire, & ipse Vasquex censuit ma-mam pr'imamfinequantitttte esse tot am in toto , & totam in qualibet parte ; sussicit igitur ad
ad conceptum materialitatis, ut dicat, vsl dcpendentiama subjecto , vel ordinem ad quantitatem, -e/etiam appe* tentiam unionis cum alii?, ejusdem secum naturæ , quorum interventu possit sieri totius ab illis compositi divifiophysicA: his poiitis, Atomus desiniri potest, Materials physic aaut exten fionts radix , (3- initium, Utenimquantitatis discrete unitas est radix, lineæ Mathematicæ principium estpunctum; sicetiamphysicæ,'&sensibilis continuitatis origo est atomus: dixi materialis extensions , ut desinitio atomis omnibus convenerit, tumsubstantialibus , tum accidentalibus ; cum enim ex princip. 7. Quidquid recipitur, per modum recipienris recipiatur, sequiturex una atomoignis , educi unam atomum quantitatis, & aliorum : accideniia enim , tum in intensione , tum in extensione, atomis confiant: dixiphyjt' ea, quia atomus una, etsi habcat suas dimensiones , non tamcn facit conti nuum physicum , sed tantum Mathematicum : neque enim subsensumcadit. Verum,wt melius hæc doctrinapercipiatur : subdo atomorum categoriam, ut singulas specisics desioiamus. Ato mus dividitur in substantialem & acci dents
dentalisunt absolute, & modales. Sub titulo subltantialium repono elementares , non elemenlares. Sub illis pono igneas ,aqueas , terreas, & sub istis ac rMJ,nequeenim inixta corpuscula sunt atomi , quamvis de illis sub atomorum nomine egerit Sennertus loco citato. Atom us fca.c\ue fubjtimtialis ; est Entitas corporea , substantialis simplex , 8c purissime homogenea , indivisibilis ex naturasua , per se primo exigitiva quantitatis, cujusbenesiciosit impenetrabilis, & ad continuum physicum componendumordinata. Atomus'ignea , est entitas corporea, substantialis simplex , &pure homoge nea, indivisibilis ex natura sua, calida, gulucida. fecundum qnid, ordinata a na tura ad mixtum cum aliis elementorumatomis faciendum : dixi, lucida se cundum quid, nam atomi igneæ nonk. cent, nisi certss conditionibus , dequibus suo loco , cap. ultimo, disp 3., Atomus aquea , est entitas corporea, substantialis, pure homogenea, indivL sibilis ex naturasua, humida, &diaphana, ordinata a natura ad mixtum cum aliis elementorum atomis facien dum.
Atomus terrea, est entitas corporea, sub.
substantialis simplex , & pure homogenea, indivisibilisex naturasua, frigida, & adiaphana , secundum quid , ordinata anaturaad mixtum cum aliis elementorum atomis faciendum. Dixi, adiaphanam secundum quid , quia certis conditionibus policis , funt diaphan* , illissublatissunt terminate, de quibus disp. 3. cap. ult, Atom us aerea , est entitas corpnrea , substantialis simplex , & pure homogenea , indivisibilis ex naturasua, nullis qualitatibus primis , secundisve sensibilibus prædita , omnium tamen fere capax, ordinata a natura, ut agent mm activitatem sinceram, & puram , ad passum transmittat, poros subeat , vapores diluat , vacuum impediat, 8c c, Atomi vnentium , vel mixtorum , quas multomelius minima naturali vocaremus, suntexiguæquædamparticu- Iæ,heterogeneæ,indivisibiles secundum quid, hoc eft , eaconditione, ut eadem forma in ipsis maneat, divisibiles vero in atomos simplices, sed de his sermo non est , cum proprie loquendohujusmodisint mixta. Vnum annoto. In viventibus , v g. in Yüklə 2,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|