Gərət əz dəst bərayəd dəhəni şirin kun
Mərdi an nist ke moşti bezəni bər dəhəni.
Yə᾽ni: Əgər əlindən bir iş gəlirsə birinin ağzını şirin et, kişilik kiminsə ağzına yumruq vurmaqda deyil.
Kişilik güc və qüdrət, yumruğunu düyünləyib birinin ağzına vurması deyil. Qüdrət budur ki, insan nəfsani istəklərinə baxmayaraq, öz yerinə başqalarının ağzını şirin etsin!
Mövlana deyir:
Vəqte xəşmo vəqte şəhvət mərd ku?
Talebe mərdi çeninəm kube ku.
Yə᾽ni: Kişilik qəzəb və şəhvət hissləri baş qaldıranda zahir olur? Mən küçə-küçə gəzib belə bir kişi axtarıram.
Mövlana burada kişiliyi qiymətləndirərək deyir ki, qəzəb və şəhvət hissləri baş qaldıranda kişilik harada olur? Kişi odur ki, qəzəbi alovlanaraq aşıb-daşanda güclü iradəyə malik olmuş olsun və qəzəb adlı bu alovun müqabilində dayansın. Həmçinin şəhvət hissi oyanaraq insanın ixtiyarını əlindən almaq istəyəndə o, bu qüvvə müqabilində qiyam etsin. Bunları güc və qüdrət adlandırırlar. Əgər əxlaq alimlərinin əxlaqi gözəllik, Niçenin isə zəiflik adlandıraraq rədd etdiyi sifətləri düzgün mülahizə etsək, onların hamısının qüdrət olduğunu görərik. Əlbəttə mən, əslində qüdrət deyil, zəiflik olan bir sıra xüsusiyyətlərin bə᾽zən qüdrətlə səhv salınmasını e᾽tiraf edirəm. Buna görə də əxlaq alimləri həmişə deyirlər ki, qayğıkeşlik hissləri həmişə əql və imanla birgə olmalıdır, yə᾽ni insanın atifi hisslərinin hardasa oyanması kifayət etmir, onu əqli me᾽yarlarla ölçmək və məntiqi olub-olmamasını müəyyənləşdirmək lazımdır.
Dostları ilə paylaş: |
