Kamran NƏZİRLİ
Yüklə 0,93 Mb.
|
8. Qapının bərkdən döyülməsi və cingiltili bir səs Frənki dərin yuxudan oyatdı.
Frənk dik yerindən qalxdı. O, hardaydı? – Ahhh!.. Aşağı düşəndə gördü ki, hamı mürəbbəli çörəklərini yeyib qurtarıb. Onun üçün Səbinə ilə Stellanın arasında yer saxlamışdılar. Səbinə gözünün ucuyla ona nəzər yetirirdi; qızcığaz tələm-tələsik dilləndi:
“Necə? Getmək? Yox, bu mümkün deyil! Mən hələ alış-veriş edib geri dönməliyəm...” Frənk düşündü. O, Stellaya göz qoydu; qız dərhal dilləndi:
“Bircə günlüyə... - yalnız bircə günlüyə...- artıq yox... Gərək götür-qoy edəm... yalnız bircə günlüyə...” Frənk bir anlıq düşündü, sonra hökmlə bildirdi:
Frənk stansiyadan fermaya ikinci bir teleqram göndərmək istədi, sonra fikrindən vaz keçib onu cırdı; heç özü də bilmədi nə üçün cırdı. Briksamdan çıxanda onlar çox dar bir vaqonda getdilər. Səbinə ilə Fridanın arasında oturan Frənkin dizləri hərdənbir Stellanın dizlərinə dəyirdi. Qızlar oyun oynayırdılar və bu ümumi gülüş, səs-küy və zarafatlar içinə düşən Frənkin əhvalı tamam dəyişdi; o, özünü rahat və ovqatlı hiss etməyə başladı. Həmin gün demək olar ki, heç nə barədə düşünmədi, hətta düşünmək belə istəmədi. Onlar bir-birlərini qova-qova qaçışır, suya baş vurur, lakin dünənki hadisədən sonra heç kəs üzmək istəmirdi; gah birlikdə xorla mahnı oxuyur, gah da müxtəlif oyunlar oynayırdılar. Onlar özləriylə gətirdikləri yeməkləri tamam yeyib qurtardılar. Qayıdan baş balaca qızlar başlarını Frənkin çiyninə söykəyərək yuxuladılar. Oğlanın dizləri isə yenə Stellanınkıyla toqquşurdu. Hər şey Frənkə yuxu kimi gəlirdi; cəmi otuz saat bundan əvvəl o, bu sarışın qızların heç birini tanımırdı. Frənk qatarda Stella ilə poeziyadan danışdı, onun sevimli şairləri barədə məlumat aldı, sonra öz sevimli müəllifləri haqqında məmnunluqla danışdı. Birdən Stella yavaşca dedi:
Frənk qızın nazik, zərif qaşlarının çatıldığını gördü.
“Bax indi mən onun əməlli-başlı xətrinə dəyəcəm!” Frənk düşündü.
Frənk başını yellətdi, qız pəncərəyə sarı dönəndə Frənk Meqanın dualarını xatırladı, bunu ona Nik çatdırmışdı: ”İlahi, bizim hamımızı və Mister Əşürstü hifz elə!” İndi onun üçün kim belə dua edəcək, kim? Meqandan - yəqin onun yolunu hələ də gözləyir- savayı kim dua edəcək, hə? Mən necə də əclafam! –düşündü. O, bu ifadəni bütün gecə ərzində bir neçə dəfə təkrar etdi, nəhayət, özü də bu fikrə alışdı ki, o, həqiqətən əclaf adamdır (adətən insanda belə hallar olur). Və çox qəribəydi ki, o, nə üçün əclaf olduğunu izah edə bilmirdi: Meqanın yanına qayıtmaqdan vaz keçmək istədiyinə görəmi, ya da elə onun yanına dönmək istədiyi üçün? Axşamçağı kart oynadılar; sonra uşaqlar yatmağa getdi. Stella royalın arxasına keçdi, Frənk pəncərə qabağında əyləşib qızın şam işığında görünən dümdüz boynuna və başına, daha sonra onun pianonun dillərində gəzişən barmaqlarının hərəkətinə göz qoydu. Stella çevik çalırdı, lakin onun çalğısı çox da təsirli deyildi. Əntiqə bir mənzərə yaranmışdı; füsunkar! Qızın başını qızılı sarışın saçları örtmüşdü – lap əsl məlakəydi! Bu serafimə-mələyə bənzəyən işıqlı qızın əhatəsində dəli, ehtiraslı istək və fikirlərdən kim yanıb kül olmaz ki? Stella Şumannın “Nə üçün?” romansını çalırdı; sonra Həllidey fleyta gətirdi və füsunkarlıq pozuldu. Onlar Frənki Şumanın mahnılarından oxumağa məcbur etdilər; Stella onu pianoda müşaiyyət etdi və o, oxumağa başlayanda qapı ağzında mavi xalatda iki balaca kölgə göründü; onlar royala yaxınlaşmağa çalışırdılar. Gecənin musiqili hissəsi qəhqəhə, qaçdı-tutdu ilə başa çatdı və Səbinənin dediyi kimi “möhtəşəm bir gecə” keçdi. Həmin gecə Frənk demək olar ki, yatmadı; o, gah böyrü üstə çevrilir, gah düşünür, gah da durub yerində oturur, beynindəki fikirləri tez-tez dəyişir, beləliklə də, özünə yer tapa bilmirdi. Son iki gündə o, rahat ev şəraitində yaşamışdı, üstəlik ev sahiblərinin mehriban və lətif əhatəsi onu tamam ovsunlamışdı. Fermadakı həyat, ordakı adamlar, hətta Meqan da ona yuixu kimi görünürdü. Nə olsun ki, o, Meqana ürəyini açıb, onu sevdiyini deyib? Nə olsun ki, onu fermadan aparacağını, onunla yaşayacağını demişdi? Görünür, onun beynini həmin bahar gecəsi dumanlamışdı və həmin o alma ağacının çiçəkləri yoldan çıxartmışdı... Lakin bu May çılğınlığı onların hər ikisini məhv edə bilərdi! Bu sadə və gözəgəlimli, demək olar ki, uşaq məsumluğunu itirməmiş bir qızı özünə məşuqə etməsi fikri onu indi dəhşətə gətirmişdi. Amma onun haqqında düşünəndə bədənindəki qan belə qaynayır, çoşurdu. “Mən neylədim, aman allah, necə dəhşətli iş gördüm?!” deyə dodaqucu mızıldadı. Sonra nədənsə həmin o Şumannın melodiyasından fraqmentlər yadına düşdü, gözləri önünə yenə işıqlı siması olan sarışın saçlı Stella, onun ağ donda olan zərif bədəni, mələk gözləri və dümdüz boynuna sallanan qızılı saçları gəldi. “Yox, deyəsən, mən həqiqətən dəli olmuşam.... vallah mən dəliyəm...” deyə düşündü. “Yazıq Meqan - balaca qızcığaz!” “İlahi, bizi və cənab Əşürstü hifz elə!” “Mən yalnız sizinlə olmaq istəyirəm, həmişə təkcə sizinlə...”. Üzünü yastığa qoyan Frənk birdən-birəcə göz yaşlarını saxlaya bilmədi. Onun yanına qayıtmasam- dəhşət olacaq! Qayıtsam – ondan da pis olacaq!.. Gəncliyə xas olan xüsusiyyətdir – emosiyalarını üzə çıxartdınsa, onlar sənin iztirablarına yavaş-yavaş son qoyur, daha əzab çəkmirsən. Frənk yatmaq istəyəndə bir fikir də beyninə girdi: “Əslində axı Meqanla onun arasında nə baş verib ki? Bir neçə dəfə öpüşüblər... vəssalam. Bir aydan sonra bunlar da yaddan çıxıb gedəcək!” Növbəti gün səhər Frənk pul çeki aldı və heç pal-paltar mağazası tərəfə də baxmadı. Bunun əvəzində o, özünə lazım olan bir neçə vacib şeylər aldı. Bütün günü ovqatı yaxşı olmadı, elə bil özünə acığı tuturdu, öz-özünə əsəbiləşirdi. Son iki günün ehtiraslı yorğunluğundan sonra nəsə bir boşluq hiss etdi, sanki bütün intizar və həsrət göz yaşlarında boğulmuşdu. Çay süfrəsindən sonra Stella ona yaxınlaşdı, hansısa kitabı ona uzadıb ürkək bir səslə soruşdu:
Bu, Farrarın “İsanın həyatı” kitabıydı. Frənk gülümsədi və qızın onun qəlbinin qeydinə qalması ona gülünc göründü. Lakin bu, həm həssaslıq, həm də sirayətedici bir şey idi; bir halda ki, qızı öz inancından döndərmək olmur, Frənk istəyirdi ki, heç olmasa özünə bəraət qazandırsın. Axşam balaca qızcığazlar qardaşlarıyla birgə tilov ləvazimatlarını düzəldərkən Frənk dedi:
Frənk yenə istədi ki, öz üstünlüyünü göstərsin.
Qız düşüncəli-düşüncəli qaşlarını çatdı.
Frənk inadkarlıqla davam etdi:
Bu dəqiqələrdə Stella necə də gözəl idi! Bəli, onun kimi gözəlçənin yanında olmaqla yaxşı adam olmaq asandı. Frənk başını razılıqla tərpətdi və söhbətin mövzusunu dəyişdi.
Qızın zərif barmaqlarına toxunarkən Frənk nəsə içində bir rahtlıq hiss etdi, hətta fərəhləndi də; və yatmamışdan qabaq da o, yalnız bu qız haqqında düşünürdü; elə bil bununla da özünü hər şeydən qoruyurdu. O, qızın sakit, nəvazişli bacı diqqətində özünə bir sığınacaq axtarırdı. Növbəti gün Frənk öyrəndi ki, onlar qatarla Totnesə gedirlər və Berri Pomeroy Qəsrinin yanında piknik düzəldəcəklər. Frənkin içində hələ də ötən günlərin nigarançılığı vardı və çalışırdı ki, onu unutsun; faytonda arxası atlara tərəf Həllideylə yanaşı oturdu; birdən sahildə, təxminən vağzal döngəsində az qala ürəyi yerindən qopdu: o, Meqanı gördü, hə, özüydü, Meqan idi, həminki nimdaş yubka, bluz, göy beret... Meqan yolla gedir, ötüb-keçənlərin üzünə baxırdı. Frənk qeyri-ixtiyari əlini qaldırıb üzünü örtmək istədi. Özünü elə göstərmək istədi ki, guya gözünə nəsə düşüb, onu çıxarır. Lakin barmaqları arasından Meqanı görürdü, onun inamsız addımlarını seyr edirdi; bu addımlar heç ona, onun yüngül adi yerişinə yaraşmırdı. Qızın üzündə narazı, üzücü bir ifadə vardı; sanki küçük sahibini itirmişdi, bilmirdi, arxaya, ya qabağa qaçsın, hara atsın özünü... Meqan bura necə gəlib çıxmışdı? O, nəyə ümid bəsləmişdi? Fayton hər dəfə dönəndə və hər dəfə Frənki Meqandan uzaqlaşdıranda oğlanın qəlbi daha möhkəm sıxılırdı; onun içində bir təlatüm qaynadı, faytonu saxlatdırmaq, sonra düşüb qızın dalınca qaçmaq istədi. Fayton döngəyə çatıb vağzala tərəf burulanda Frənk qəfil dik atıldı və qapını açıb nəsə kəkələyə-kəkələyə dedi:
O, faytondan tullandı, ayağı ilişdi, az qala yıxılacaqdı, lakin özünü saxlaya bildi və yola çıxmağa tələsdi. Fayton özünü itirən və təəccüb içində qalan Həllideyləri apardı. Frənk döngəni burulub tində Meqanı gördü; qız artıq xeyli uzaqlaşmışdı. Frənk əvvəlcə qaçdı, sonra dayandı və öz adi yerişiylə addımladı. Meqana yaxınlaşdıqca Həllideylərdən uzaqlaşırdı və o, addımlarını daha da yavaşıtdı. Məgər Meqanı görəndən sonra bir şey dəyişəcəkmi? Necə edim ki, bizim görüşümüz və mənim sonrakı izahatım ağrısız olsun? Axı gizlətməyə də bir şey yoxdu – Həllideylərlə görüşəndən bəri o, hiss edirdi ki, Meqanla heç vaxt evlənməyəcək. Sadəcə şiddətli ehtiras, həyəcan dolu, ağır vicdan əzabı çəkəcək... sonra da... sonra da qızın qurban olması onu təngə gətirəcək, qızın sübh şehi kimi təmiz olan sadəlövhlüyü və məsumluğu... onu bezdirəcək. Vəssalam. Axı şeh də quruyur! Qabaqda Meqanın bereti işıldayırdı; qız yoldan ötüb-keçənlərə baxa-baxa gedirdi, hərdənbir gözlərini qaldırıb pəncərələrə də baxırdı. Görəsən bu sarsıntılı dəqiqələri yaşayanlar olubmu? Frənk düşünürdü ki, o, necə hərəkət edir-etsin, yaramazdır. Frənk qəflətən zarıdı və elə zarıdı ki, qabağında gedən bir qadın dönüb təəccüblə ona baxdı. Gördü ki, sahilin məhəccəri önündə Meqan da dayandı və dənizə baxmağa başladı. Frənk də dayandı. Bəlkə elə Meqan heç vaxt dəniz görməyib, hətta indi dərdini uda-uda bu nəhəng su gölməçəsinə baxıb heyrət edir. “Hə, hə, Meqan heç nə görməyib...” deyə düşündü. “Hələ onun bütün həyatı qabaqdadır; və mən bir neçə həftəlik ötəri əyləncə xatirinə bu qızın həyatını məhv etmək istəyirəm! Yox, özümü asaram, bunu etmərəm!” Birdən Stellanın sakit gözlərini xatırladı, onun küləyin yellətdiyi açıq, yumşaq saçları yadına düşdü. Yox, bu, lap axmaqlıq olardı! Bu o deməkdir ki, o, dəyər verdiyi bütün hər şeydən imtina etməlidir, özünə hörmətsizlik etməlidir! Birdən Frənk dayandı və cəld hərəkətlərlə geriyə, vağzala doğru addımladı; lakin o balaca vücud barədə, ötüb-keçənlərə qorxu və intizar dolu gözləriylə baxan o narahat qız barədə düşüncələr beynini deşirdi; Frənk yenə sahilə, geriyə qayıtdı. Meqanın bereti daha görünmürdü. Frənkin bütün canını əzab və həsrət hissi bürüdü; o, doğma, əziz adamını itirəcəyindən qorxan adamlar kimi izdihamın içinə cumdu: qız yox idi, onu tapa bilmədi. Düz yarım saat Meqanı axtardı, sonra sahilə tərəf getdi, üzüqoylu isti qumun üstünə uzandı. O bilirdi ki, Meqanı tapmaq asandı - vağzala gedib gözləsə, qız harda olsa, gəlib çıxacaq. Ya da özü qatara oturub fermaya getsin, qoy elə qız qayıdanda onu fermada görsün. Lakin Frənk qumun üstündə hərəkətsiz uzanmışdı; ətrafında uşaqlar xırda vedrə və bellə qumda eşələnirdilər. Frənkin içi od tutub yanırdı; nigaran-nigaran axtarışlar aparan balaca varlığa – Meqana olan rəhmi bir andaca onun canını bürüyən vəhşi, qarşısıalınmaz istəkləri içində boğuldu; qıza qarşı bütün alicənab münasibətləri yox oldu. Frənk yenidən qızı ağuşunda görmək üçün ehtiraslandı, onun zərif bədənini hiss etmək üçün yandı, qızın öpüşləri, çılğın və ibtidai itaətkarlığını arzuladı. O, yenə müqayisəolunmaz hissləri yaşamaq istədi; bu hissləri alma ağacının çiçəkləri altında, ay işığının düşdüyü o tumurcuqlar altında yaşamaışdı. Və bu ehtiraslı istək elə şiddətləndi ki, elə çoşub-daşdı ki, deyirdin bəs, favna nimfanı qovub tutmaq, altına basmaq istəyir. Çayın şəffaf sularının iti şırıltısı, qaymaqçiçəklərinin qızıl ləçəkləri, qorxunc qaraçıların gizləndiyi qayalar, ququ quşlarının quqqultusu, ağacdələnin taqqıltıları, bayquşun ulartısı, lətif gecənin qaranlığından boylanan qırmızı ay, çiçəklərin canlı oyanışı və məsum bəyazlıq... daha sonra Meqanın pəncərədən görünən üzü, sevimli, utancaq gözləri, dodaqları, öpüşləri, ürək döyüntüləri, iri alma ağaçının altındakı o görüşlər... bütün bu xatirələr onu sanki mühasirəyə almışdı, lakin Frənk tərpənmirdi. Onun içində nələr baş verirdi, hansı mübarizələr gedirdi? İçindəki mərhəmət və qızğın istəklərini nə boğurdu, onu bu isti qumun üstündə yıxılıb qalmağa nə məcbur edirdi?.. Üç sarışın qızın mehriban, məsum çöhrələri, ala, mavi qarışıq gözləri, onun əlini tutan zərif əllər, nəhayət, ondan amiranə soruşan bir səs: “ Deməli, siz “yaxşı adam olmaq lazımdır” ideyasına inanırsınız, hə?”. Bəli, bütün bunlar və həmin mühit – o hündür hasarlı qədim ingilis bağının içindəki mühit, qərənfillər, qızılgüllər, göy rəngli çöl çiçəkləri, ətirli yasəmənlərin, səliqə-səhman, rahatlıq, təmizlik və sakitliyin hökm sürdüyü o ingilis bağının içindəki mühit yadına düşdü. O bu mühitə öyrəşmişdi və uşaqlıqdan onu işıqlı və yaxşı bir mühit kimi qəbul etməyə öyrənmişdi. “Birdən qayıdıb məni burda görər!” deyə düşündü, yerindən dik qalxdı və sahil boyu uzaq qayaya sarı addımladı. O, lap suyun qırağında, ləpədöyəndə oturdu, sahilə çırpılan xırda ləpələrin qoynu daha sakit yer idi; hər halda, burda daha rahat oturmaq olar. Fermaya qayıtmaq, Meqanı sevmək, qayaların içində, meşədə yaşamaq – Frənk bilirdi ki, bütün bunlar onun üçün deyil, qətiyyən mümkünsüzdü! Meqanı böyük şəhərə gətirmək və bu təbii, vəhşi gülü hansısa balaca bir evdə, yaxud mebelli otaqlarda saxlamaq isə.... yox... bu, mümkün deyil! Onun bütün poetik qəlbi hiddətlə döyünürdü. Ehtirasları tezliklə sönəcək, necə ki, bütün ötəri hisslər ötüb gedir. Londonda qızın sadəliyi və ibtidai ağlı Meqanı oğlan üçün xəlvəti kef məşuqəsi edə bilərdi, başqa heç nə! O, uzun müddət qayanın yanında əyləşib dənizin onun ayaqlarını döyəcləyən yaşılımtıl ləpələrini seyr etdi; suları seyr etdikcə onun fikirləri də durulurdu. Ona elə gəlirdi ki, Meqanın əlləri və bədəni yavaş-yavaş ondan ayrılır, sürüşüb dənizə qovuşur və ləpələr onu qoynuna alıb harasa, dərinliklərə aparıb atır. Və qızın yazıq siması, təşviş dolu sifəti, yalvarışlı gözləri, islanmış qara hörükləri ona əzab verdi, onu təqib etdi, onu təngə gətirdi. Frənk ayağa durub arasında xırda məsafələr olan daşların üstüylə tullanıb bir qədər də aşağılara, balaca bir buxtaya sarı getdi. Bəlkə də dəniz ona özünə gəlmək üçün kömək elədi; bəlkə də onun çoşmuş sayıqlamalarını sərinlətdi! Paltarını soyunub suya tullandı, üzdü. İstəyirdi ki. yorulanadək, lap huşunu itirənədək üzsün. Təki heç nə barədə düşünməsin, təki heç nə hiss eləməsin. O, xeyli üzdü, geriyə baxmadan üzdü, iti sürətlə üzdü, sonra birdən vahimələndi. Birdən sahilə qayıda bilmədi, birdən onu axın alıb apardı lap dərinə, ya da Həllidey kimi qıc oldu, neyləyəcək? Frənk geri üzməyə başladı. Qırmızı qayalıqlar uzaqdan dəhşət kimi göründü. Əgər o, boğulsa, sahildə onun paltarlarını taparlar. Həllideylər biləcəklər, amma Meqan heç vaxt bilməyəcək! Fermada qəzet oxumurlar. O Fil Həllideyin sözlərini artıq yüzüncü dəfə yadına saldı:”Kembricdən olan qız... sevinirəm ki, ona qarşı münasibətdə mənim vicdanım təmizdir...” Və bu anda, bu dəhşətli ixtiyarsız vahimənin təsiri altında Frənk and içdi. And içdi ki, Meqanın həyatına görə, o, vicdan əzabı çəkməyəcək. Və dərhal da yüngülləşdi, özünü yaxşı hiss elədi. Frənk üzüb qayalara çatdı. Günün altında qalıb qurulandı, sonra geyindi. Ürəyindəki kəskin ağrılar qarışıq, dumanlı bir qüssəylə əvəz olundu; daha sonra sərin bir gümrahlıq duydu. İnsan gənc olanda onun içindəki kədər və təəssüf hissi uzunömürlü olmur, tez də sovuşub gedir. Frənk hotelə qayıdanda acgözlüklə çay içdi, elə bil uzun sürən xəstəlikdən təzəcə sağalıb ayağa durmuşdu. Bu saat onun üçün hər şey təptəzə və cəlbedici görünürdü; çay, yağ-çörək, mürəbbə heç vaxt belə dadlı olmamışdı, heç vaxt! Hələ tütün! - heç vaxt belə ləzzət verməmişdi ona! Frənk otaqda gəzişdi, şeylərə əl vurdu, ətrafa göz gəzdirdi. O, Stellanın iş səbətini götürdü, yumşaq ipək saplarının toxucu çarxlarını fırlatdı, quru otlar yığılmış balaca torbanı iylədi, sonra royala yaxınlaşdı və bir barmağı ilə hansısa musiqini çaldı. “Bu gecə Stella çalacaq, mən də ona baxacam. Ona baxanda qəlbim dincəlir!” Frənk qızın onun üçün qoyduğu kitabı əlinə aldı, çalışdı ki, oxusun, lakin Meqanın qəmli çöhrəsi yenə gəlib durdu onun gözləri qarşısında. Frənk durub pəncərə qabağına gəldi. Parkda qaratoyuqlar oxuyurdular, ağacların yarpaqları bir-birinə dəyirdi; o tərəfdə isə yuxulu mavi dəniz görünürdü. Hotel xidmətçisi içəri girdi və stolun üstünü yığışdırdı. Frənk isə hələ də pəncərə önündəydi; axşam çağının havasını udur, heç nə barədə düşünməməyə çalışırdı. O, darvazadan içəri girən Həllideyləri gördü. Stella qabaqda, Fil və balaca bacıları isə əllərində səbət arxadan gəlirdilər. Frənk ixtiyarsız olaraq cəld pəncərədən aralandı. O bərk dilxor olmuşdu; dostlarıyla görüşdən həm qorxurdu, həm də bu görüşü səbirsizliklə arzulayırdı. Hətta onlara qarşı bir qədər də hiddətlənmişdi, buna baxmayaraq, Frənk onları görmək istəyirdi, onların məsum dincliyi, fərəhi onu özünə çəkirdi; o, Stellanın gözlərinin içinə məmnuniyyətlə baxmaq istəyirdi. Stella içəri girəndə Frənk royalın yanında durmuşdu. Qız çaşqın-çaşqın boylanıb baxdı; bir qədər pərt görünürdü. Frənki görüb gülümsədi; onun təbəssümü canlıydı, təbii və istiydi, lakin hər halda, bu, Frənki hirsləndirdi.
Stella bənövşə buketini Frənkə uzatdı; oğlan onu burnuna apardı, onun içində dumanlı bir istək baş qaldırdı; elə bil birdən-birə bədəninə sopsoyuq su çilədilər və o, Meqanın adamlar arasında axtaran intizar dolu gözlərini xatırladı. Frənk:
Frənk pilləkənlərlə çıxan balaca bacıların gözünə görünməmək üçün öz otağına qalxdı və yatağına sərələndi, üzünü əlləri ilə örtdü. İndi o, daha qətiyyətlə hiss edirdi ki, Meqanı birdəfəlik itirib; buna görə özünə nifrət edirdi və təxminən Həllideylərə də ona təsir göstərdikləri üçün eyni dərəcədə nifrət edirdi; bu sağlam, dinc, xoşbəxt və xalis ingilis ev mühitinə görə nifrət edirdi onlara. Axı onlar nə üçün bura gəldilər, nə üçün onun ilk məhəbbətini alt-üst etdilər, nə üçün? Onlar özləri də dərk etmədən ona göstərdilər ki, o, Frənk, özünü şit bir arvadbaz kimi aparır. Stellanın nə ixtiyarı var ki, öz təmiz, ürkək gözəlliyi ilə onu inandırsın ki, Meqana evlənmək olmaz?! Onun axı nə ixtiyarı çatır ki, Frənkin hisslərini öldürsün? Onun içində acı qüssə, təəssüf və peşimançılıq oyatsın? İndi Meqan artıq evdədir. Yazıq qız nəticəsiz axtarışlarından əzab çəkir! Bəlkə də ümid edibmiş ki, Frənki fermada görəcək? Frənk dişlərini qıcırtdı, sonra bir-birinə elə möhkəm sıxdı ki, səsi çıxmasın; onun vicdan əzabı və qəm çəkdiyini heç kəs duymasın. Nahara gələndə kədərliydi, dinib-danışmırdı. Hətta balaca qızlar da sakitcə durmuşdular, bir qədər də pərişan görünürdülər. Gecə çox cansıxıcı keçdi, balacalar yorulmuşdular; Frənkin dilxorçuluğu onlara da sirayət etmişdi. O, Stellanın incik və çaşqın baxışlarını bit neçə dəfə sezdi və hətta bu, onun korlanmış ovqatına bir qədər məzə də qatdı. Frənk gecəni çox pis yatdı, sübh tezdən durub evdən bayıra çıxdı. O, dənizə tərəf düşdü və orada aydın, mavi, günəşli səma altında tənha qaldığı üçün bir qədər yüngülləşdi. O necə də özündənrazı səfehdir! Axı nə üçün elə düşünür ki, Meqan bunu qəlbinə dərd edəcək? Bir-iki həftəyə o, şübhəsiz, hər şeyi unudacaq, əlbəttə ki, elə onun özünü də yaddan çıxaracaq! Amma o.... ay səni! Hə, o da xeyirxahlıq etdiyinə görə mükafatlanacaq! Ləyaqətli cavan oğlan! Əgər Stella bilsəydi, yəqin ki, o, şeytana uymadığı üçün Frənkə xeyir-dua verərdi. Stella axı belə şeylərə inanır! Frənk acı-acı güldü. Səmanın və dənizin sakit gözəlliyi, yalqız qağayıların uçuşu onu bir qədər yumşaltdı və bundan sonra o, xəcalət hissi yaşadı. Frənk dənizdə çimdi və dərhal evə qayıtdı. Stella bağda oturmuşdu və şəkil çəkirdi. Frənk sakitcə, oğrun-oğrun qıza yaxınlaşdı. Bu qız necə də lətafətliydi; başını rəsm taxtasına əyib, əlindəki fırçayla ölçüləri çızır, qaşqabağını sallamışdı. Frənk astadan və yumşaq səslə dedi:
Qız cəld döndü, qızardı və tələsik cavab verdi:
Stella oğlana gözucu nəzər salıb tələsik başını tərpətdi və onun çöhrəsinə yenə xəfif bir təbəssüm qondu. Üç gündən sonra Frənk Həllideylərlə birlikdə Londona qayıtdı. O, fermaya heç nə yazmadı; nə yaza bilərdi axı? Növbəti il aprelin sonunda o, Stella ilə evləndi... Frənk Əşürst öz “gümüş toyu” günü bax bu xatirələrlə yaşadı; o, köhnə çəpərin yanında sarıçiçək kolluğunun üstündə oturub yaddaşıyla dost olmuşdu. Elə bax, burda, səhər yeməyi süfrəsini açdığı yerdə, göy səmanın fonunda ilk dəfə Meqanı görmüşdü. Qəribə təsadüflər olur həyatda. Frənk fermaya getmək istədi; yenə o bağı, çəmənliyi görmək istədi, yenə o “qorxunc qaraçının” dolaşdığı yerlərə baxmaq istədi. Yəqin Stella bir saata qayıdar, o bu vaxtacan gedib-gələr. Nə yaxşı, hər şey onun yadında qalıb; şam meşəliyi və təpələr, süpürgə kolları! O, fermanın qapısı ağzında dayandı; alçaq daş ev, artırmanın qıraqları boyu qaraçöhrə kolları, çiçəkləyən yulgünlər- aman allah, heç nə dəyişməyib! Hətta köhnə yaşıl skamya da ordadı, çəmənliyin üstündə, düz pəncərənin qabağında. Elə bil onu dünən qoyub orda; o, skamyanı pəncərədən qapının açarını almaq üçün ora qoymuşdu! Frənk Əşürst həyətə girdi və bağın hasarına söykəndi – bu elə həmin boz hasar idi. Qara donuz ağacların altında gəzirdi. O vaxtkı kimi... Doğrudanmı iyirmi altı il keçib? Yoxsa bu, yuxudur? Və indi o, yuxudan ayılıb; yenə Meqan onu yaşlı, o iri alma ağacının altında gözləyir, hə? İxtiyarsız olaraq o, ağarmış saqqalına toxundu və illəri yadına saldı. Qapını açıb bağa girdi; kolların arasınca yaşlı alma ağacına doğru yeridi. Həminki kimiydi... Yalnız gövdənin qabığı üstündə boz-yaşıl mamırlar çoxalmışdı və bir də iki-üç qurumuş budaq vardı. Ondan qalan hər şey... hər şey... əvvəlki kimiydi... Elə bil o, burda dünən olmuşdu, dünən gecə o, bu yumşaq, ləçəkli budaqları qucaqlamışdı; Meqan sivişib gedəndən sonra meşənin qoxusunu içinə çəkmişdi; başının üstündə isə ay işığında nazlanan alma ağacının ağ ləçəkləri nəfəs alır, oyanırdı. İndi də bahar tez gəlib, tumurcuqlar tez açıb, qaratoyuqlar oxuyur, ququ quşları quqquldayır, günəş daha əzəmətlə işıq saçırdı. Möcüzədi – hər şey olduğu kimi qalmışdı; çayın şırıltılı suları, dar nohur - o nohurda Frənk hər səhər arxası üstə uzanardı, bədənini, başını şəffaf suyla yuyardı. O tərəfdə, çəmənlik başlanan yerdə, yenə fıstıq ağacları görünür, daha sonra o yekə daş da durur orda; həmin daşın üstündə guya gecələr qorxunc kabus oturardı... Ötən gəncliyi üçün, əbədi itirdiyi məhəbbəti üçün, sönən ilahi gözəllik üçün heyfslənən Frənk Əşürstün boğazı qurudu. Bəli, burda həyat, ibtidai həyat gözəl idi; gərək o, xoşbəxtliyi tutub saxlayaydı; gərək o, gözəlliyi qaçmağa qoymayaydı, onları səma və torpaq necə qoruyursa, necə saxlayırsa, o da elə saxlayaydı! Amma o... saxlaya bilmədi! Frənk Əşürst çaya sarı düşdü, qaralan nohura baxanda öz-özünə pıçıldadı: “Bahar və gənclik... Bəs görəsən onlardan nə qalır?” Birdən adamlarla qarşılaşacağından qorxdu; qorxdu ki, onlar onun xatirələrini darmadağın edərlər; tələsik çığırla yolayrıcına çıxdı. Maşının yanında ağsaqqal bir qoca kəndli sürücüylə söhbət edirdi. Qoca Frənki görən kimi susdu və elə bil günahkarcasına şlyapasına əl atıb axsaya-axsaya yoluna davam etmək istədi. Frənk Əşürst balaca yaşıl təpəyə əlini uzadıb soruşdu:
Qoca ayaq saxladı; üzündə elə bir ifadə yarandı ki, sanki bununla denək istəyirdi: ”Cənab, siz düz ünvana gəlib çıxmısız!”
Qoca gülümsündü.
Frənk tənbəki kisəsini çıxarıb qocaya uzatdı:
Qoca yenə şlyapasına yüngülcə toxundu və asta-asta öz köhnə gil qəlyanını doldurmağa başladı. Onun ağarmış əyri qaşları altındakı gözləri qırışlarla əhatələnmişdi, lakin hələ parlaq idi, lap cavan adamların gözləri kimi yanırdı.
Frənk Əşürst qəlyanını yandırdı, kibrit çöpünü elə tutdu ki, külək söndürməsin; sönmüş çöpü hələ də əlində saxlamışdı, elə bil dondu, səsi xırıldadı, dedi:
Qoca yenə qəlyanını doldurdu və düşüncəli-düşüncəli tüstülətdi.
Qoca susdu; gözləri dolmuşdu, parıldayırdı. Davam etdi:
Qoca məzar-təpəciyi yenə sığalladı.
Qoca Frənk Əşürstə baxdı, elə bil ondan nəsə təsəlliverici bir söz gözləyirdi; amma Frənk qocanın yanından ötüb keçmişdi, sanki onu heç görməmişdi... Frənk təpələrin üstünə qalxdı, səhər yeməyi süfrəsinin yanından da ötüb keçdi, aşağılara endi; burda heç kim yox idi; o üzüqoylu otluğa sərələndi. Bax, onun comərdliyi beləcə mükafatlandırılmışdı; qəddar Afrodita - Məhəbbət İlahəsi beləcə ondan intiqam almışdı. Onun nəmli gözləri qarşısında Meqanın çöhrəsi çanlandı; qızın islanmış zülflərində alma ağacının çiçəkləyən bir budağı sancılmışdı. “Mənim günahım nədir?” düşündü.”Axı mən nəyi səhv etdim?” Frənk Əşürst bu suallara cavab tapa bilmədi. Yaz gəlmişdi, ehtiraslar çoşmuşdu; güllər, quşların nəğməsi... onun içində və Meqanın balaca qəlbində bahar nəğmə oxuyurdu!.. Bəlkə elə sadəcə Məhəbbət öz qurbanını axtarırmış! Deməli, o yunan şairi elə düz yazıb; və bu gün elə bu balaca şerində şair İppolitin sözləriylə həmin həqiqəti təsdiqləyir:
Qızıl qanadı var - havadar kimi. Bəlkə dünyanı da ovsunlayıbdı, Özü də gül açıb bir bahar kimi. Bütün dəliqanlı cavanlar kimi, Baharda çaylarda su aşıb-daşır. Yerin üzü gülür uşaqlar kimi, Günəş nəfəsinə sevgi yaraşır! Ey bəşər övladı, sən də sev, sevin, Başına tac qoysun Afroditalar! Bəli, o yunan şairi düz yazıb! Meqan, yazıq, balaca Meqan! Təpəliyə gəlmiş, onu o iri alma ağaçının altında gözləmiş Meqan! Hətta öləndə belə öz məsum gözəlliyini itirməyən Meqan!..
Frənk ayağa durdu, Stellanın ona uzatdığı cizgilərə sakitcə nəzər yetirdi.
Frənk başı ilə təsdiqlədi. Bəs nə çatmır? Hə, hə, alma ağacının çiçəkləri və nəğməli baharın zəri... daha yox idi! O, kədərli-kədərli, bir qədər də ciddi şəkildə arvadının alnından öpdü: bu gün onun “gümüş toyu” idi... 1916 
Cek London (Amerika yazıçısı) Dünya ədəbiyyatının ən çox oxunan klassik nümayəndələrindən biri, məşhur Amerika yazıçısı Con Qriffit Londonun (Cek London yazıçının təxəllüsüdür və o, bu təxəllüsü ona və anası Floraya hədsiz xeyirxahlıq göstərən atalığı Con Londona minnətdarlıq əlaməti olaraq götürmüşdür) yaşadığı 40 il müddətində 44 kitabı nəşr olunmuş, ölümündən sonra isə daha 6 kitabı işıq üzü görmüşdür. On yeddi illik ədəbi fəaliyyəti dövründə Cek London “Dəmir daban”, “Martin İden”, “İtirilmiş səma”, “Əcdadların harayı”, “Həyat eşqi”, “Ağ Diş”, “Ay vadisi”, “Ağır əlcəklər”, “Meksikalı” və s. kimi biri-birindən gözəl əsərlər yaratmışdır. Qısa ömür yaşamış yazıçının həyatı ehtiyac və məhrumiyyətlər içində keçmişdir. Aclığın və səfalətin hökm sürdüyü iyirminci əsrin əvvəllərində Amerika cəmiyyətində gələcəyin böyük yazıçısı həyat və yaşamaq uğrunda ədalətsiz mübarizəyə qoşulmuş, özünü dövrünün ən çox oxunan və məhsuldar yazıçısı kimi təsdiq edə bilmişdir. Cek Londonun bütün əsərlərində demək olar ki, İnsanın yırtıcı həyatla mübarizəsi və bu mübarizədə nəyin bahasına olursa-olsun məhz İnsanın qalibiyyəti (hətta fiziki cəhətdən məhv olsa belə) ön plana çəkilir. Cek Londonun şimal və dəniz hekayələri silsiləsindən olan müxtəlif əsərləri Azərbaycan dilinə tərcümə olunmuşdur. Böyük yazıçının yaradıclığına müxtəlif illərdə Azərbaycanın tanınmış yazıçı və tərcüməçiləri Mikayıl Rzaquluzadə, Manaf Süleymanov, Zeydulla Ağayev, Rəna Şıxəmirova, Yusif Əzimzadə, Kamran Nəzirli, İslam İbrahimov və başqaları müraciət etmişlər. Yüklə 0,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|