Kamran NƏZİRLİ



Yüklə 0,93 Mb.
səhifə4/12
tarix24.05.2018
ölçüsü0,93 Mb.
#51244
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12

8.

Qapının bərkdən döyülməsi və cingiltili bir səs Frənki dərin yuxudan oyatdı.



  • Heyy, salam! Səhər yeməyi hazırdı!

Frənk dik yerindən qalxdı. O, hardaydı? – Ahhh!..

Aşağı düşəndə gördü ki, hamı mürəbbəli çörəklərini yeyib qurtarıb. Onun üçün Səbinə ilə Stellanın arasında yer sax­la­mış­dılar. Səbinə gözünün ucuyla ona nəzər yetirirdi; qızcığaz tələm-tələsik dilləndi:



  • Bura baxın, gəlin yeməyimizi tez yeyək... Axı onun yarısında çıxıb getməliyik...

  • Dostum, biz Berri Hedə gedirik, sən də təbii ki bizimlə gedirsən!

“Necə? Getmək? Yox, bu mümkün deyil! Mən hələ alış-veriş edib geri dönməliyəm...” Frənk düşündü. O, Stellaya göz qoydu; qız dərhal dilləndi:

  • Nolar, gedək bizimlə!

  • Sizsiz maraqsız olacaq!- Səbinə səsləndi, balaca Frida isə yerindən hoppanıb düz Frənkin stulunun arxa tərəfinə gəldi, dedi:

  • Gedək bizimlə, yoxsa mən sizin saçlarınızı dartacam...

“Bircə günlüyə... - yalnız bircə günlüyə...- artıq yox... Gərək götür-qoy edəm... yalnız bircə günlüyə...” Frənk bir anlıq düşündü, sonra hökmlə bildirdi:

  • Yaxşı, gedirəm! Ay şeytan, mənim saçlarımı dartma!

  • Urrraaa!..

Frənk stansiyadan fermaya ikinci bir teleqram göndərmək istədi, sonra fikrindən vaz keçib onu cırdı; heç özü də bilmədi nə üçün cırdı. Briksamdan çıxanda onlar çox dar bir vaqonda getdilər. Səbinə ilə Fridanın arasında oturan Frənkin dizləri hər­dən­bir Stellanın dizlərinə dəyirdi. Qızlar oyun oynayırdılar və bu ümumi gülüş, səs-küy və zarafatlar içinə düşən Frənkin əh­valı tamam dəyişdi; o, özünü rahat və ovqatlı hiss etməyə baş­ladı. Həmin gün demək olar ki, heç nə barədə düşünmədi, hətta düşünmək belə istəmədi. Onlar bir-birlərini qova-qova qaçışır, suya baş vurur, lakin dünənki hadisədən sonra heç kəs üzmək istəmirdi; gah birlikdə xorla mahnı oxuyur, gah da müxtəlif oyunlar oynayırdılar. Onlar özləriylə gətirdikləri yeməkləri ta­mam yeyib qurtardılar. Qayıdan baş balaca qızlar başlarını Frən­kin çiyninə söykəyərək yuxuladılar. Oğlanın dizləri isə ye­nə Stellanınkıyla toqquşurdu. Hər şey Frənkə yuxu kimi gəlirdi; cə­mi otuz saat bundan əvvəl o, bu sarışın qızların heç birini ta­nı­mırdı. Frənk qatarda Stella ilə poeziyadan danışdı, onun se­vimli şairləri barədə məlumat aldı, sonra öz sevimli müəllifləri haqqında məmnunluqla danışdı. Birdən Stella yavaşca dedi:

  • Fil deyir ki, siz axirət dünyasına inanmırsız, Frənk. Bu dəhşətdi!

  • İnanım, ya inanmayım: axı sadəcə, mən heç bilmirəm orda nə var...- Frənk cavab verdi.

  • Mən buna dözə bilməzdim...-Stella dərhal söhbəti da­vam etdirdi. - Onda həyatın nə mənası var?

Frənk qızın nazik, zərif qaşlarının çatıldığını gördü.

  • Özünə təskinlik vermək xətrinə inanmaq olmaz,- deyə iltifatla qeyd etdi.

  • Əgər həqiqətən axirət yoxdusa, axı nə üçün insan orda ikinci dəfə yaşamaq istəyir?... – deyə Stella gözlərini Frənkə zillədi. Frənk onun xətrinə dəymək istəmirdi, lakin özünün ağıl­ca qızdan üstün olduğunu sübut etmək istəyi onu cavab ver­mə­yə məcbur etdi:

  • İnsan yaşadıqca elə yaşamaq istəyir, onun yaşamaq istəyi sonsuzdur... – bu elə həyatın mənasıdır. Lakin, görünür, elə əsl həqiqət budur...

  • Deməli, siz İncilə də inanmırsız?

“Bax indi mən onun əməlli-başlı xətrinə dəyəcəm!” Frənk düşündü.

  • İncilin bir xütbəsi9 var, mən onu çox sevirəm, çünki hə­min moizə zamanın sınağından yaxşı çıxıb, - Frənk cavab verdi.

  • Axı siz xaçpərəstliyin ilahi mahiyyətinə inanmırsız?

Frənk başını yellətdi, qız pəncərəyə sarı dönəndə Frənk Meqanın dualarını xatırladı, bunu ona Nik çatdırmışdı: ”İlahi, bizim hamımızı və Mister Əşürstü hifz elə!”

İndi onun üçün kim belə dua edəcək, kim? Meqandan - yəqin onun yolunu hələ də gözləyir- savayı kim dua edəcək, hə? Mən necə də əclafam! –düşündü. O, bu ifadəni bütün gecə ərzində bir neçə dəfə təkrar etdi, nəhayət, özü də bu fikrə alışdı ki, o, həqiqətən əclaf adamdır (adətən insanda belə hallar olur). Və çox qəribəydi ki, o, nə üçün əclaf olduğunu izah edə bil­mir­di: Meqanın yanına qayıtmaqdan vaz keçmək istədiyinə görəmi, ya da elə onun yanına dönmək istədiyi üçün?

Axşamçağı kart oynadılar; sonra uşaqlar yatmağa getdi. Stel­la royalın arxasına keçdi, Frənk pəncərə qabağında əyləşib qızın şam işığında görünən dümdüz boynuna və başına, daha sonra onun pianonun dillərində gəzişən barmaqlarının hərəkə­tinə göz qoydu. Stella çevik çalırdı, lakin onun çalğısı çox da təsirli deyildi. Əntiqə bir mənzərə yaranmışdı; füsunkar! Qızın başını qızılı sarışın saçları örtmüşdü – lap əsl məlakəydi! Bu serafimə-mələyə bənzəyən işıqlı qızın əhatəsində dəli, ehtiraslı istək və fikirlərdən kim yanıb kül olmaz ki? Stella Şumannın “Nə üçün?” romansını çalırdı; sonra Həllidey fleyta gətirdi və füsunkarlıq pozuldu. Onlar Frənki Şumanın mahnılarından oxumağa məcbur etdilər; Stella onu pianoda müşaiyyət etdi və o, oxumağa başlayanda qapı ağzında mavi xalatda iki balaca kölgə göründü; onlar royala yaxınlaşmağa çalışırdılar. Gecənin musiqili hissəsi qəhqəhə, qaçdı-tutdu ilə başa çatdı və Səbinənin dediyi kimi “möhtəşəm bir gecə” keçdi.

Həmin gecə Frənk demək olar ki, yatmadı; o, gah böyrü üstə çevrilir, gah düşünür, gah da durub yerində oturur, bey­nin­dəki fikirləri tez-tez dəyişir, beləliklə də, özünə yer tapa bil­mirdi. Son iki gündə o, rahat ev şəraitində yaşamışdı, üstəlik ev sahiblərinin mehriban və lətif əhatəsi onu tamam ovsun­la­mış­dı. Fermadakı həyat, ordakı adamlar, hətta Meqan da ona yuixu kimi görünürdü. Nə olsun ki, o, Meqana ürəyini açıb, onu sev­di­yini deyib? Nə olsun ki, onu fermadan aparacağını, onunla ya­şayacağını demişdi? Görünür, onun beynini həmin bahar gecəsi du­manlamışdı və həmin o alma ağacının çiçəkləri yoldan çıxart­mışdı... Lakin bu May çılğınlığı onların hər ikisini məhv edə bilərdi! Bu sadə və gözəgəlimli, demək olar ki, uşaq məsum­luğunu itirməmiş bir qızı özünə məşuqə etməsi fikri onu indi dəhşətə gətirmişdi. Amma onun haqqında düşünəndə bə­də­nin­dəki qan belə qaynayır, çoşurdu. “Mən neylədim, aman al­lah, necə dəhşətli iş gördüm?!” deyə dodaqucu mızıldadı. Sonra nədənsə həmin o Şumannın melodiyasından fraqmentlər yadına düşdü, gözləri önünə yenə işıqlı siması olan sarışın saçlı Stella, onun ağ donda olan zərif bədəni, mələk gözləri və dümdüz boy­nuna sallanan qızılı saçları gəldi. “Yox, deyəsən, mən həqiqətən dəli olmuşam.... vallah mən dəliyəm...” deyə düşündü. “Yazıq Me­qan - balaca qızcığaz!” “İlahi, bizi və cənab Əşürstü hifz elə!” “Mən yalnız sizinlə olmaq istəyirəm, həmişə təkcə sizin­lə...”. Üzünü yastığa qoyan Frənk birdən-birəcə göz yaşla­rını saxlaya bilmədi. Onun yanına qayıtmasam- dəhşət olacaq! Qayıtsam – ondan da pis olacaq!..

Gəncliyə xas olan xüsusiyyətdir – emosiyalarını üzə çı­xart­dınsa, onlar sənin iztirablarına yavaş-yavaş son qoyur, daha əzab çəkmirsən. Frənk yatmaq istəyəndə bir fikir də beyninə girdi: “Əslində axı Meqanla onun arasında nə baş verib ki? Bir ne­çə dəfə öpüşüblər... vəssalam. Bir aydan sonra bunlar da yad­dan çıxıb gedəcək!”

Növbəti gün səhər Frənk pul çeki aldı və heç pal-paltar mağazası tərəfə də baxmadı. Bunun əvəzində o, özünə lazım olan bir neçə vacib şeylər aldı. Bütün günü ovqatı yaxşı olmadı, elə bil özünə acığı tuturdu, öz-özünə əsəbiləşirdi. Son iki günün eh­tiraslı yorğunluğundan sonra nəsə bir boşluq hiss etdi, sanki bütün intizar və həsrət göz yaşlarında boğulmuşdu.

Çay süfrəsindən sonra Stella ona yaxınlaşdı, hansısa kitabı ona uzadıb ürkək bir səslə soruşdu:


  • Frənk, siz bunu oxumusuz?

Bu, Farrarın “İsanın həyatı” kitabıydı. Frənk gülümsədi və qızın onun qəlbinin qeydinə qalması ona gülünc göründü. Lakin bu, həm həssaslıq, həm də sirayətedici bir şey idi; bir halda ki, qızı öz inancından döndərmək olmur, Frənk istəyirdi ki, heç ol­masa özünə bəraət qazandırsın. Axşam balaca qızcığazlar qar­daşlarıyla birgə tilov ləvazimatlarını düzəldərkən Frənk dedi:

  • Hər hansı bir rəsmi dinin əsasında, mənim başa düş­dü­yü­mə görə, həmişə ya mükafat, ya da cəza haqqında ideya du­rur. Yəni, əgər yaxşı olsan, mükafat alacaqsan. Elə bil sən özü­nə mərhəmət diləyir, yaxud da bağışlanmağını yalvarırsan. Mən­cə, bütün bunlar insanın qorxu hissindən yaranır. Stella di­vanda oturub yelkən qaytanlarına düyün vurmağı öyrənirdi. O, gözlərini qaldırıb baxdı və dedi:

  • Məncə, bütün bunların mənası ondan daha dərindir...

Frənk yenə istədi ki, öz üstünlüyünü göstərsin.

  • Sizə elə gəlir...- dedi.- lakin bizdə hər şeydən güclü o istəkdir ki, nəyinsə qat-qat əvəzini alaq. Ümumiyyətlə, bundan baş çıxarmaq çətindi!

Qız düşüncəli-düşüncəli qaşlarını çatdı.

  • Mən sizi yaxşı başa düşmürəm...

Frənk inadkarlıqla davam etdi:

  • Siz bir qədər düşünün; başa düşərsiniz ki, ən dindar adamlar həyatın onlara arzu etdikləri bütün şeyləri vermədiyini düşünən adamlardır. Mən ona inanıram ki, məsələn, gərək insan xeyirxah işlər görsün, çünki xeyirxahlıq özü-özlüyündə gözəl bir əməldir.

  • Deməli, hər halda, siz xeyirxahlıq etmək lazım oldu­ğu­na, yaxşı adam olmaq lazımdır ideyasına inanırsınız, hə?

Bu dəqiqələrdə Stella necə də gözəl idi! Bəli, onun kimi gözəlçənin yanında olmaqla yaxşı adam olmaq asandı. Frənk başını razılıqla tərpətdi və söhbətin mövzusunu dəyişdi.

  • Yaxşı olar ki, siz mənə o dəniz yelkəninin kəndirini ne­cə düyünləməyi öyrədəsiz... Göstərin görüm bunu necə edirsiz?

Qızın zərif barmaqlarına toxunarkən Frənk nəsə içində bir rahtlıq hiss etdi, hətta fərəhləndi də; və yatmamışdan qabaq da o, yalnız bu qız haqqında düşünürdü; elə bil bununla da özünü hər şeydən qoruyurdu. O, qızın sakit, nəvazişli bacı diqqətində özünə bir sığınacaq axtarırdı.

Növbəti gün Frənk öyrəndi ki, onlar qatarla Totnesə ge­dirlər və Berri Pomeroy Qəsrinin yanında piknik düzəldəcəklər. Frənkin içində hələ də ötən günlərin nigarançılığı vardı və çalışırdı ki, onu unutsun; faytonda arxası atlara tərəf Həllideylə yanaşı oturdu; birdən sahildə, təxminən vağzal döngəsində az qala ürəyi yerindən qopdu: o, Meqanı gördü, hə, özüydü, Me­qan idi, həminki nimdaş yubka, bluz, göy beret... Meqan yolla gedir, ötüb-keçənlərin üzünə baxırdı. Frənk qeyri-ixtiyari əlini qaldırıb üzünü örtmək istədi. Özünü elə göstərmək istədi ki, guya gözünə nəsə düşüb, onu çıxarır. Lakin barmaqları arasın­dan Meqanı görürdü, onun inamsız addımlarını seyr edirdi; bu ad­­dımlar heç ona, onun yüngül adi yerişinə yaraşmırdı. Qızın üzündə narazı, üzücü bir ifadə vardı; sanki küçük sahibini itir­miş­­di, bilmirdi, arxaya, ya qabağa qaçsın, hara atsın özünü... Me­­­qan bura necə gəlib çıxmışdı? O, nəyə ümid bəsləmişdi? Fay­­ton hər dəfə dönəndə və hər dəfə Frənki Meqandan uzaq­laş­dıranda oğlanın qəlbi daha möhkəm sıxılırdı; onun içində bir tə­latüm qaynadı, faytonu saxlatdırmaq, sonra düşüb qızın dalınca qaçmaq istədi. Fayton döngəyə çatıb vağzala tərəf burulanda Frənk qəfil dik atıldı və qapını açıb nəsə kəkələyə-kəkələyə dedi:



  • Bağışla...yınnn... mən... mən..nəsə unutmuşam. Məni gözləməyin, siz gedin! O biri qatarla gələrəm...

O, faytondan tullandı, ayağı ilişdi, az qala yıxılacaqdı, lakin özünü saxlaya bildi və yola çıxmağa tələsdi. Fayton özünü itirən və təəccüb içində qalan Həllideyləri apardı.

Frənk döngəni burulub tində Meqanı gördü; qız artıq xeyli uzaqlaşmışdı. Frənk əvvəlcə qaçdı, sonra dayandı və öz adi yerişiylə addımladı. Meqana yaxınlaşdıqca Həllideylərdən uzaq­laşırdı və o, addımlarını daha da yavaşıtdı. Məgər Meqanı görəndən sonra bir şey dəyişəcəkmi? Necə edim ki, bizim gö­rü­şümüz və mənim sonrakı izahatım ağrısız olsun? Axı giz­lət­məyə də bir şey yoxdu – Həllideylərlə görüşəndən bəri o, hiss edirdi ki, Meqanla heç vaxt evlənməyəcək. Sadəcə şiddətli eh­tiras, həyəcan dolu, ağır vicdan əzabı çəkəcək... sonra da... sonra da qızın qurban olması onu təngə gətirəcək, qızın sübh şehi kimi təmiz olan sadəlövhlüyü və məsumluğu... onu bez­dirəcək. Vəssalam. Axı şeh də quruyur!



Qabaqda Meqanın bereti işıldayırdı; qız yoldan ötüb-ke­çənlərə baxa-baxa gedirdi, hərdənbir gözlərini qaldırıb pən­cə­rə­lərə də baxırdı. Görəsən bu sarsıntılı dəqiqələri yaşayanlar olub­mu? Frənk düşünürdü ki, o, necə hərəkət edir-etsin, yaramazdır. Frənk qəflətən zarıdı və elə zarıdı ki, qabağında gedən bir qadın dönüb təəccüblə ona baxdı. Gördü ki, sahilin məhəccəri önündə Meqan da dayandı və dənizə baxmağa başladı. Frənk də da­yandı. Bəlkə elə Meqan heç vaxt dəniz görməyib, hətta indi dər­dini uda-uda bu nəhəng su gölməçəsinə baxıb heyrət edir. “Hə, hə, Meqan heç nə görməyib...” deyə düşündü. “Hələ onun bütün həyatı qabaqdadır; və mən bir neçə həftəlik ötəri əyləncə xa­ti­rinə bu qızın həyatını məhv etmək istəyirəm! Yox, özümü asa­ram, bunu etmərəm!” Birdən Stellanın sakit gözlərini xatırladı, onun küləyin yellətdiyi açıq, yumşaq saçları yadına düşdü. Yox, bu, lap axmaqlıq olardı! Bu o deməkdir ki, o, dəyər verdiyi bütün hər şeydən imtina etməlidir, özünə hörmətsizlik etmə­lidir! Birdən Frənk dayandı və cəld hərəkətlərlə geriyə, vağzala doğru addımladı; lakin o balaca vücud barədə, ötüb-keçənlərə qorxu və intizar dolu gözləriylə baxan o narahat qız barədə düşüncələr beynini deşirdi; Frənk yenə sahilə, geriyə qayıtdı. Meqanın bereti daha görünmürdü. Frənkin bütün canını əzab və həsrət hissi bürüdü; o, doğma, əziz adamını itirəcəyindən qor­xan adamlar kimi izdihamın içinə cumdu: qız yox idi, onu tapa bilmədi. Düz yarım saat Meqanı axtardı, sonra sahilə tərəf getdi, üzüqoylu isti qumun üstünə uzandı. O bilirdi ki, Meqanı tapmaq asandı - vağzala gedib gözləsə, qız harda olsa, gəlib çıxacaq. Ya da özü qatara oturub fermaya getsin, qoy elə qız qayıdanda onu fermada görsün. Lakin Frənk qumun üstündə hərəkətsiz uzanmışdı; ətrafında uşaqlar xırda vedrə və bellə qumda eşələnirdilər. Frənkin içi od tutub yanırdı; nigaran-niga­ran axtarışlar aparan balaca varlığa – Meqana olan rəhmi bir an­daca onun canını bürüyən vəhşi, qarşısıalınmaz istəkləri içində boğuldu; qıza qarşı bütün alicənab münasibətləri yox oldu. Frənk yenidən qızı ağuşunda görmək üçün ehtiraslandı, onun zərif bədənini hiss etmək üçün yandı, qızın öpüşləri, çılğın və ibtidai itaətkarlığını arzuladı. O, yenə müqayisəolunmaz hissləri yaşamaq istədi; bu hissləri alma ağacının çiçəkləri altında, ay işığının düşdüyü o tumurcuqlar altında yaşamaışdı. Və bu eh­tiraslı istək elə şiddətləndi ki, elə çoşub-daşdı ki, deyirdin bəs, favna nimfanı qovub tutmaq, altına basmaq istəyir. Çayın şəffaf sularının iti şırıltısı, qaymaqçiçəklərinin qızıl ləçəkləri, qorxunc qaraçıların gizləndiyi qayalar, ququ quşlarının quqqultusu, ağac­dələnin taqqıltıları, bayquşun ulartısı, lətif gecənin qaran­lığından boylanan qırmızı ay, çiçəklərin canlı oyanışı və məsum bəyazlıq... daha sonra Meqanın pəncərədən görünən üzü, se­vimli, utancaq gözləri, dodaqları, öpüşləri, ürək döyüntüləri, iri alma ağaçının altındakı o görüşlər... bütün bu xatirələr onu san­ki mühasirəyə almışdı, lakin Frənk tərpənmirdi. Onun içində nələr baş verirdi, hansı mübarizələr gedirdi? İçindəki mərhəmət və qızğın istəklərini nə boğurdu, onu bu isti qumun üstündə yı­xılıb qalmağa nə məcbur edirdi?.. Üç sarışın qızın mehriban, məsum çöhrələri, ala, mavi qarışıq gözləri, onun əlini tutan zərif əllər, nəhayət, ondan amiranə soruşan bir səs: “ Deməli, siz “yaxşı adam olmaq lazımdır” ideyasına inanırsınız, hə?”. Bəli, bü­tün bunlar və həmin mühit – o hündür hasarlı qədim ingilis bağının içindəki mühit, qərənfillər, qızılgüllər, göy rəngli çöl çiçəkləri, ətirli yasəmənlərin, səliqə-səhman, rahatlıq, təmizlik və sakitliyin hökm sürdüyü o ingilis bağının içindəki mühit yadına düşdü. O bu mühitə öyrəşmişdi və uşaqlıqdan onu işıqlı və yaxşı bir mühit kimi qəbul etməyə öyrənmişdi.

“Birdən qayıdıb məni burda görər!” deyə düşündü, ye­rindən dik qalxdı və sahil boyu uzaq qayaya sarı addımladı. O, lap suyun qırağında, ləpədöyəndə oturdu, sahilə çırpılan xırda ləpələrin qoynu daha sakit yer idi; hər halda, burda daha rahat oturmaq olar. Fermaya qayıtmaq, Meqanı sevmək, qayaların içində, meşədə yaşamaq – Frənk bilirdi ki, bütün bunlar onun üçün deyil, qətiyyən mümkünsüzdü! Meqanı böyük şəhərə gətirmək və bu təbii, vəhşi gülü hansısa balaca bir evdə, yaxud mebelli otaqlarda saxlamaq isə.... yox... bu, mümkün deyil! Onun bütün poetik qəlbi hiddətlə döyünürdü. Ehtirasları tezliklə sönəcək, necə ki, bütün ötəri hisslər ötüb gedir. Londonda qızın sadəliyi və ibtidai ağlı Meqanı oğlan üçün xəlvəti kef məşuqəsi edə bilərdi, başqa heç nə! O, uzun müddət qayanın yanında əy­lə­şib dənizin onun ayaqlarını döyəcləyən yaşılımtıl ləpələrini seyr etdi; suları seyr etdikcə onun fikirləri də durulurdu. Ona elə gəlirdi ki, Meqanın əlləri və bədəni yavaş-yavaş ondan ayrılır, sürüşüb dənizə qovuşur və ləpələr onu qoynuna alıb harasa, də­rin­liklərə aparıb atır. Və qızın yazıq siması, təşviş dolu sifəti, yal­varışlı gözləri, islanmış qara hörükləri ona əzab verdi, onu təqib etdi, onu təngə gətirdi. Frənk ayağa durub arasında xırda məsafələr olan daşların üstüylə tullanıb bir qədər də aşağılara, balaca bir buxtaya sarı getdi. Bəlkə də dəniz ona özünə gəlmək üçün kömək elədi; bəlkə də onun çoşmuş sayıqlamalarını sərinlətdi! Paltarını soyunub suya tullandı, üzdü. İstəyirdi ki. yorulanadək, lap huşunu itirənədək üzsün. Təki heç nə barədə düşünməsin, təki heç nə hiss eləməsin. O, xeyli üzdü, geriyə bax­madan üzdü, iti sürətlə üzdü, sonra birdən vahimələndi. Birdən sahilə qayıda bilmədi, birdən onu axın alıb apardı lap dərinə, ya da Həllidey kimi qıc oldu, neyləyəcək? Frənk geri üzməyə başladı. Qırmızı qayalıqlar uzaqdan dəhşət kimi gö­rün­dü. Əgər o, boğulsa, sahildə onun paltarlarını taparlar. Həl­lideylər biləcəklər, amma Meqan heç vaxt bilməyəcək! Fermada qəzet oxumurlar. O Fil Həllideyin sözlərini artıq yüzüncü dəfə yadına saldı:”Kembricdən olan qız... sevinirəm ki, ona qarşı münasibətdə mənim vicdanım təmizdir...” Və bu anda, bu dəh­şətli ixtiyarsız vahimənin təsiri altında Frənk and içdi. And içdi ki, Meqanın həyatına görə, o, vicdan əzabı çəkməyəcək. Və dər­hal da yüngülləşdi, özünü yaxşı hiss elədi. Frənk üzüb qayalara çatdı. Günün altında qalıb qurulandı, sonra geyindi. Ürəyindəki kəskin ağrılar qarışıq, dumanlı bir qüssəylə əvəz olundu; daha sonra sərin bir gümrahlıq duydu.

İnsan gənc olanda onun içindəki kədər və təəssüf hissi uzun­ömürlü olmur, tez də sovuşub gedir. Frənk hotelə qa­yı­danda acgözlüklə çay içdi, elə bil uzun sürən xəstəlikdən təzəcə sağalıb ayağa durmuşdu. Bu saat onun üçün hər şey təptəzə və cəlbedici görünürdü; çay, yağ-çörək, mürəbbə heç vaxt belə dadlı olmamışdı, heç vaxt! Hələ tütün! - heç vaxt belə ləzzət verməmişdi ona! Frənk otaqda gəzişdi, şeylərə əl vurdu, ətrafa göz gəzdirdi. O, Stellanın iş səbətini götürdü, yumşaq ipək sap­larının toxucu çarxlarını fırlatdı, quru otlar yığılmış balaca torbanı iylədi, sonra royala yaxınlaşdı və bir barmağı ilə hansısa musiqini çaldı. “Bu gecə Stella çalacaq, mən də ona baxacam. Ona baxanda qəlbim dincəlir!” Frənk qızın onun üçün qoyduğu kitabı əlinə aldı, çalışdı ki, oxusun, lakin Meqanın qəmli çöhrəsi yenə gəlib durdu onun gözləri qarşısında. Frənk durub pəncərə qabağına gəldi. Parkda qaratoyuqlar oxuyurdular, ağacların yarpaqları bir-birinə dəyirdi; o tərəfdə isə yuxulu mavi dəniz görünürdü. Hotel xidmətçisi içəri girdi və stolun üstünü yı­ğış­dırdı. Frənk isə hələ də pəncərə önündəydi; axşam çağının ha­vasını udur, heç nə barədə düşünməməyə çalışırdı. O, dar­va­zadan içəri girən Həllideyləri gördü. Stella qabaqda, Fil və ba­laca bacıları isə əllərində səbət arxadan gəlirdilər. Frənk ixti­yarsız olaraq cəld pəncərədən aralandı. O bərk dilxor olmuşdu; dost­larıyla görüşdən həm qorxurdu, həm də bu görüşü səbir­sizliklə arzulayırdı. Hətta onlara qarşı bir qədər də hiddət­lən­mişdi, buna baxmayaraq, Frənk onları görmək istəyirdi, onların mə­sum dincliyi, fərəhi onu özünə çəkirdi; o, Stellanın gözlə­rinin içinə məmnuniyyətlə baxmaq istəyirdi.

Stella içəri girəndə Frənk royalın yanında durmuşdu. Qız çaşqın-çaşqın boylanıb baxdı; bir qədər pərt görünürdü. Frənki görüb gülümsədi; onun təbəssümü canlıydı, təbii və istiydi, lakin hər halda, bu, Frənki hirsləndirdi.



  • Siz nə üçün gəlmədiniz, Frənk?-qız soruşdu.

  • Gələ bilmədim...

  • Görün biz necə təzə-tər bənövşələr gətirmişik?!

Stella bənövşə buketini Frənkə uzatdı; oğlan onu burnuna apardı, onun içində dumanlı bir istək baş qaldırdı; elə bil bir­dən-birə bədəninə sopsoyuq su çilədilər və o, Meqanın adamlar ara­sında axtaran intizar dolu gözlərini xatırladı. Frənk:

  • Çox gözəldir!- deyib otaqdan çıxdı.

Frənk pilləkənlərlə çıxan balaca bacıların gözünə görün­mə­mək üçün öz otağına qalxdı və yatağına sərələndi, üzünü əlləri ilə örtdü. İndi o, daha qətiyyətlə hiss edirdi ki, Meqanı birdəfəlik itirib; buna görə özünə nifrət edirdi və təxminən Həl­lideylərə də ona təsir göstərdikləri üçün eyni dərəcədə nifrət edir­di; bu sağlam, dinc, xoşbəxt və xalis ingilis ev mühitinə gö­rə nifrət edirdi onlara. Axı onlar nə üçün bura gəldilər, nə üçün onun ilk məhəbbətini alt-üst etdilər, nə üçün? Onlar özləri də dərk etmədən ona göstərdilər ki, o, Frənk, özünü şit bir ar­vadbaz kimi aparır. Stellanın nə ixtiyarı var ki, öz təmiz, ürkək gözəlliyi ilə onu inandırsın ki, Meqana evlənmək olmaz?! Onun axı nə ixtiyarı çatır ki, Frənkin hisslərini öldürsün? Onun içində acı qüssə, təəssüf və peşimançılıq oyatsın? İndi Meqan artıq evdədir. Yazıq qız nəticəsiz axtarışlarından əzab çəkir! Bəlkə də ümid edibmiş ki, Frənki fermada görəcək? Frənk dişlərini qı­cırtdı, sonra bir-birinə elə möhkəm sıxdı ki, səsi çıxmasın; onun vicdan əzabı və qəm çəkdiyini heç kəs duymasın. Nahara gələn­də kədərliydi, dinib-danışmırdı. Hətta balaca qızlar da sakitcə durmuşdular, bir qədər də pərişan görünürdülər. Gecə çox can­sıxıcı keçdi, balacalar yorulmuşdular; Frənkin dilxorçuluğu onlara da sirayət etmişdi. O, Stellanın incik və çaşqın baxış­la­rını bit neçə dəfə sezdi və hətta bu, onun korlanmış ovqatına bir qə­dər məzə də qatdı. Frənk gecəni çox pis yatdı, sübh tezdən durub evdən bayıra çıxdı. O, dənizə tərəf düşdü və orada aydın, mavi, günəşli səma altında tənha qaldığı üçün bir qədər yün­gülləşdi. O necə də özündənrazı səfehdir! Axı nə üçün elə dü­şünür ki, Meqan bunu qəlbinə dərd edəcək? Bir-iki həftəyə o, şübhəsiz, hər şeyi unudacaq, əlbəttə ki, elə onun özünü də yad­dan çıxaracaq! Amma o.... ay səni! Hə, o da xeyirxahlıq et­di­yinə görə mükafatlanacaq! Ləyaqətli cavan oğlan! Əgər Stella bilsəydi, yəqin ki, o, şeytana uymadığı üçün Frənkə xeyir-dua verərdi. Stella axı belə şeylərə inanır! Frənk acı-acı güldü. Sə­manın və dənizin sakit gözəlliyi, yalqız qağayıların uçu­şu onu bir qədər yumşaltdı və bundan sonra o, xəcalət hissi ya­şadı. Frənk dənizdə çimdi və dərhal evə qayıtdı.

Stella bağda oturmuşdu və şəkil çəkirdi. Frənk sakitcə, oğrun-oğrun qıza yaxınlaşdı. Bu qız necə də lətafətliydi; başını rəsm taxtasına əyib, əlindəki fırçayla ölçüləri çızır, qaşqabağını sallamışdı. Frənk astadan və yumşaq səslə dedi:



  • Dünən özümü donuz kimi apardığıma görə məni ba­ğış­layın, Stella!

Qız cəld döndü, qızardı və tələsik cavab verdi:

  • Boş şeydi... Mən başa düşdüm ki, nəsə olub! Dostlar­dan incimək olmaz, düzdümü?

  • Dostlardan?- Frənk sualedici nəzərlərlə onu süzdü.- Biz si­zinlə dostuq, elə deyilmi?

Stella oğlana gözucu nəzər salıb tələsik başını tərpətdi və onun çöhrəsinə yenə xəfif bir təbəssüm qondu.

Üç gündən sonra Frənk Həllideylərlə birlikdə Londona qayıtdı. O, fermaya heç nə yazmadı; nə yaza bilərdi axı?

Növbəti il aprelin sonunda o, Stella ilə evləndi...

Frənk Əşürst öz “gümüş toyu” günü bax bu xatirələrlə ya­şadı; o, köhnə çəpərin yanında sarıçiçək kolluğunun üstündə otu­­rub yaddaşıyla dost olmuşdu. Elə bax, burda, səhər yeməyi süf­rəsini açdığı yerdə, göy səmanın fonunda ilk dəfə Meqanı gör­müşdü. Qəribə təsadüflər olur həyatda. Frənk fermaya get­mək istədi; yenə o bağı, çəmənliyi görmək istədi, yenə o “qor­xunc qaraçının” dolaşdığı yerlərə baxmaq istədi. Yəqin Stella bir saata qayıdar, o bu vaxtacan gedib-gələr. Nə yaxşı, hər şey onun yadında qalıb; şam meşəliyi və təpələr, süpürgə kolları!

O, fermanın qapısı ağzında dayandı; alçaq daş ev, artır­manın qıraqları boyu qaraçöhrə kolları, çiçəkləyən yulgünlər- aman allah, heç nə dəyişməyib! Hətta köhnə yaşıl skamya da ordadı, çəmənliyin üstündə, düz pəncərənin qabağında. Elə bil onu dünən qoyub orda; o, skamyanı pəncərədən qapının açarını almaq üçün ora qoymuşdu! Frənk Əşürst həyətə girdi və bağın hasarına söykəndi – bu elə həmin boz hasar idi. Qara donuz ağacların altında gəzirdi. O vaxtkı kimi... Doğrudanmı iyirmi altı il keçib? Yoxsa bu, yuxudur? Və indi o, yuxudan ayılıb; ye­nə Meqan onu yaşlı, o iri alma ağacının altında gözləyir, hə? İxti­yarsız olaraq o, ağarmış saqqalına toxundu və illəri yadına saldı. Qapını açıb bağa girdi; kolların arasınca yaşlı alma ağa­cına doğru yeridi. Həminki kimiydi... Yalnız gövdənin qabığı üstündə boz-yaşıl mamırlar çoxalmışdı və bir də iki-üç qurumuş budaq vardı. Ondan qalan hər şey... hər şey... əvvəlki kimiydi... Elə bil o, burda dünən olmuşdu, dünən gecə o, bu yumşaq, ləçəkli budaqları qucaqlamışdı; Meqan sivişib gedəndən sonra meşənin qoxusunu içinə çəkmişdi; başının üstündə isə ay işı­ğın­da nazlanan alma ağacının ağ ləçəkləri nəfəs alır, oyanırdı. İndi də bahar tez gəlib, tumurcuqlar tez açıb, qaratoyuqlar oxuyur, ququ quşları quqquldayır, günəş daha əzəmətlə işıq saçırdı. Möcüzədi – hər şey olduğu kimi qalmışdı; çayın şırıltılı su­ları, dar nohur - o nohurda Frənk hər səhər arxası üstə uza­nar­dı, bə­dənini, başını şəffaf suyla yuyardı. O tərəfdə, çəmənlik baş­lanan yerdə, yenə fıstıq ağacları görünür, daha sonra o yekə daş da durur orda; həmin daşın üstündə guya gecələr qorxunc ka­bus oturardı... Ötən gəncliyi üçün, əbədi itirdiyi məhəbbəti üçün, sö­nən ilahi gözəllik üçün heyfslənən Frənk Əşürstün boğazı qurudu. Bəli, burda həyat, ibtidai həyat gözəl idi; gərək o, xoşbəxtliyi tutub saxlayaydı; gərək o, gözəlliyi qaçmağa qoy­ma­yaydı, onları səma və torpaq necə qoruyursa, necə saxlayırsa, o da elə saxlayaydı! Amma o... saxlaya bilmədi!

Frənk Əşürst çaya sarı düşdü, qaralan nohura baxanda öz-özünə pıçıldadı: “Bahar və gənclik... Bəs görəsən onlardan nə qalır?” Birdən adamlarla qarşılaşacağından qorxdu; qorxdu ki, on­lar onun xatirələrini darmadağın edərlər; tələsik çığırla yol­ay­rıcına çıxdı.

Maşının yanında ağsaqqal bir qoca kəndli sürücüylə söhbət edirdi. Qoca Frənki görən kimi susdu və elə bil günahkarcasına şlyapasına əl atıb axsaya-axsaya yoluna davam etmək istədi.

Frənk Əşürst balaca yaşıl təpəyə əlini uzadıb soruşdu:



  • Deyə bilərsinizmi, o nədir belə?

Qoca ayaq saxladı; üzündə elə bir ifadə yarandı ki, sanki bununla denək istəyirdi: ”Cənab, siz düz ünvana gəlib çıx­mı­sız!”

  • Bu qəbirdi, cənab!-deyə cavab verdi.

  • Nə üçün burdadı?

Qoca gülümsündü.

  • Bu, uzun əhvalatdı. Təəssüf ki, birinci dəfə deyil bunu söyləyirəm... Bura çox adam gəlib-gedir. Hamı da soruşur. Biz bu qəbrə “Qızcığaz məzarı” deyirik...

Frənk tənbəki kisəsini çıxarıb qocaya uzatdı:

  • Alın, doldurun...

Qoca yenə şlyapasına yüngülcə toxundu və asta-asta öz köhnə gil qəlyanını doldurmağa başladı. Onun ağarmış əyri qaşları altındakı gözləri qırışlarla əhatələnmişdi, lakin hələ parlaq idi, lap cavan adamların gözləri kimi yanırdı.

  • Etiraz etmirsinizsə, qoy oturum, ser, ayağım bərk ağ­rıyır... - dedi və məzar təpəciyin yanında oturdu.- Bu məzarın üs­tün­də daim güllər olur, bura elə də darıxdırıcı yer deyil; xe­yirxah insanlar gəlib-gedir, maşınlar, hər cürəsi gəlir... əski illərdəki kimi deyil. İndi o qızcığaz o qədər də incimir... Özü-özünə elədi, bədbəxt qız!

  • Hə, belə de,- Frənk başını tərpətdi.- Elə buna görə onu dəfn ediblər burda hə, yol ayrıcında? Mən heç bilmirdim bu adət indiyə kimi saxlanılıb...

  • Bu əhvalat çoxdan olub. O vaxt bizim keşiş çox cid­diy­di! Mənim indi yetmiş altı yaşım var, o vaxt cəmi əlliydi! Pah atonnan! Və mənim bildiklərimi də heç kəs bilmir! Bu qızcığaz buralıydı; o fermadan idi! Orda mən də işləyirdim. Missis Nar­ra­kombe ilə birlikdə işləyirdim. İndi ferma keçib Nik Nar­ra­ko­mbenin adına. Və mən indi də ara-sıra onun üçün nəsə edirəm...

Frənk Əşürst qəlyanını yandırdı, kibrit çöpünü elə tutdu ki, külək söndürməsin; sönmüş çöpü hələ də əlində saxlamışdı, elə bil dondu, səsi xırıldadı, dedi:

  • Doğurdan?

  • Onun kimi təmiz qızcığazlar dünyaya nadir hallarda gəlir. Həmişə onun məzarı üstünə çiçəklər qoyuram. Çox gözəl və xeyirxah bir qız idi- icazə vermədilər onu kilsənin yanında dəfn edək!- Qoca susdu və damarları görünən tüklü əlləri ilə mə­zar-təpəciyin ayaq tərəfini tumarladı; orda zəngçiçəyi otları bitmişdi.

  • Eləmi?-Frənk yenə xırıldadı. Qoca sözünə davam etdi:

  • Düzü, məncə burda bir sevgi əhvalatı vardı; onun ölümünə də səbəb bu oldu; doğrudur, bu barədə heç kim bilmir. Qızın nə düşündüyünü kim bilə bilər ki? Amma mənə elə gəlir ki, bu, məhəbbət məsələsiydi.- Qoca yenə əlini təpəciyin üstün­də gəzdirdi.- Mən bu qızın xətrini çox istəyirdim. Onu kim is­təməzdi ki? Qızın ürəyi sevgiylə doluydu, o, sevən bir qız idi- və buna görə də bu bədbəxtlik onun başına gəldi...- Qoca göz­lərini qaldırdı.

  • Doğurdan? - Frənk yenə kəkələdi; onun dodaqları titrə­yirdi.

  • Əhvalat yazda baş verdi. Elə bu vaxtlar idi. Yox, bəlkə də bir qədər gec, ağaclar çiçəkləyən vaxt idi gərək ki. O vaxt bizdə bir tələbə qalırdı. Qəşəng oğlan idi, bir az yelbeyin idi, hərdənxəyal idi... Mənim əlbəttə, xoşuma gəlirdi... Və mən o cavanların arasında nəsə bir şey, münasibət olduğunu da müşa­hi­də etməmişdim... Amma görünür, o cavan oğlan yazıq qız­cı­ğazı yoldan çıxara bilmişdi, başını əməlli-başlı gicəl­lən­dirmişdi, - qoca qəlyanı ağzından çıxarıb yerə tüpürdü və sö­zü­nə davam etdi. - Bilirsiz, o cavan oğlan qəfil çıxıb getdi və bir də buralara qayıtmadı... Fermada, onlarda indiyə kimi oğlanın bəzi şeyləri də qalır, yol çantası da durur. Elə bu da məni təəc­cüb­ləndir­miş­di. Həmin cavan oğlan heç şeylərinin dalınca adam da gön­dərmədi. Onun adı Əşez idi, ya da buna oxşar bir ad idi...

  • Eləmi?- Frənk artıq dördüncü dəfəydi ki, bu sözü təkrar edirdi. Qoca dodaqlarını bir-birinə sıxdı.

  • Qız heç nə danışmırdı... yalnız həmin gündən etibarən qızın kefi pisləşdi, elə bil ki, özündə deyildi. Hələ mən öm­rümdə görməmişdim ki, insanlar beləcə qəfil dəyişsinlər. On­ların fermasında bir cavan oğlan işləyirdi- Co Biddaford adında, bax o oğlan qızı dəli kimi sevirdi. Görünür, onun da rolu oldu, qızı təngə gətirdi... Və həmin o qızcığaz tamam elə bil ki dəli oldu... Mən hərdən o qızı axşamlar görürdüm, mal-qaranı örüş­dən gətirəndə. Orda iri alma ağacı var e, bax onu tez-tez orda görərdim, oturardı ağacın altında. Eh, heç kəs bilmir, başına nə gələcək! Adamın lap yazığı gəlirdi ona!

Qoca yenə qəlyanını doldurdu və düşüncəli-düşüncəli tüs­tülətdi.

  • Bəs sonra?- Frənk pıçıldadı.

  • Bir dəfə mən qızdan soruşdum ki, axı sənə nolub, Me­qan? Hə, onun adı Meqan Devid idi, Uelsdən gəlmişdi, elə onun yaşlı xalası xanım Narrakombe də ordan idi. Hə,soruşdum ki, Meqan, sən nəyinsə dərdini çəkirsən həmişə... noolub axı? Dedi ki, yox, Cim, heç nəyin dərdini çəkmirəm... Dedim, çə­kirsən... Yenə dedi, yox, heç nəyin dərdini çəkmirəm... Mən de­yi­­rəm, o deyir, mən deyirəm, o deyir... Axırda, görürəm, ağ­la­yır. Soru­şu­ram ki, niyə ağlayırsan. Deyir, Cim, bax buram ağ­rıyır, ürəyini göstərir mənə. Sonra deyir ki, Cim, əgər mənə bir şey olsa, qoy məni o iri alma ağacının altında basdırsınlar. Mən də gülürəm, deyirəm ki, ay səfeh, sənə nolacaq axı... Deyir, yox, mən axmaq deyiləm... Hə, mən axı bilirəm, bu qızların xa­siy­yətini, onlar hərdən sarsaq-sarsaq danışırlar. Ona görə də bu barədə heç düşünmək belə istəmədim. Lakin sən saydığını say... iki gün keç­mişdi ki, təxminən axşam saat altı olardı, mal-qaranı çaya aparırdım, gördüm ki, çayın qırağında, həmin alma ağa­cı­nın düz yanında nəsə bir qaraltı var. Dedim bəlkə də do­nuzdu, uzanıb. Gör hara gedib çıxıb! Ürəyimdə deyirdim bunu. Yaxın­la­şıb nə görsəm yaxşıdı – orda...

Qoca susdu; gözləri dolmuşdu, parıldayırdı. Davam etdi:

  • Qız idi... balaca nohur vardı, qayaların altında, düz üzüqoylu qalmışdı onun içində... Deyirlər, həmin cavan tələbə də orda bir neçə dəfə çimibmiş... Qız üzüstə suyun içindəydi... Onun başının üstündə qaymaqçiçəklərinin kolları vardı. Elə bil birbaşa daşdan asılmışdılar. Mən qızı qaldırdım, üzünə baxdım, uşaq sifətiydi lap; dinc, sakit, məsum. Elə gözəl idi ki, bilmirəm necə deyim... Həkim gəlib baxdı, dedi ki, qız belə balaca yerdə boğula bilməz; o, suda özündən getmişdi. Doğrudan onun sifə­tinə baxanda dərhal görmək olurdu ki, qız özündə deyildi. Mən göz yaşlarımı saxlaya bilmədim. O balaca qızcığaz mələk kimi uzanıb yatmışdı. İyun ayı idi, qız hardasa alma ağacı çiçəyindən dərib saçına da taxmışdı. Bax mən də fikirləşirəm ki, düzdü, qızın ürəkkeçməsi olsa da, o, ölümə doğru özü şən əhval ruhiy­yədə gedib, ləçək də taxıb saçına. Axı nohurun dərinliyi də çox deyildi- təxminən bir yarım, çox olmaz... İndi mən bilirəm ki, o yer təmiz yer deyil... bunu qız bilirmiş... indi heç kəs deyə bil­məz ki, o yer təmizdi... Lakin bircə şeyi nahaq elədim... Nahaq yerə o vaxt hamıya dedim ki, qız mənə vəsiyyət eləyib ki, onu həmin iri alma ağacının altında dəfn eləsinlər... Vəssalam... Camaatın ağzına söz düşdü: deməli, qız özünə qəsd edib... Buna görə də onu gətirib burda basdırdıq... Bizim keşiş belə şeylərdə güzəşt-zad bilmir.

Qoca məzar-təpəciyi yenə sığalladı.

  • Görün qız sevgidən ötrü nələr edir! Sizə deyim ki, onun ürəyi sevgi ilə doluydu... Və mənə elə gəlir ki, onun qəlbini qır­mışdılar. Eh... kim bilir, nə olmuşdu... necə olmuşdu...

Qoca Frənk Əşürstə baxdı, elə bil ondan nəsə təsəlliverici bir söz gözləyirdi; amma Frənk qocanın yanından ötüb keç­mişdi, sanki onu heç görməmişdi...

Frənk təpələrin üstünə qalxdı, səhər yeməyi süfrəsinin ya­nından da ötüb keçdi, aşağılara endi; burda heç kim yox idi; o üzüqoylu otluğa sərələndi. Bax, onun comərdliyi beləcə mü­kafat­landırılmışdı; qəddar Afrodita - Məhəbbət İlahəsi beləcə on­dan intiqam almışdı. Onun nəmli gözləri qarşısında Meqanın çöhrəsi çanlandı; qızın islanmış zülflərində alma ağacının çiçək­lə­yən bir budağı sancılmışdı. “Mənim günahım nədir?” dü­şün­dü.”Axı mən nəyi səhv etdim?” Frənk Əşürst bu suallara cavab tapa bilmədi.

Yaz gəlmişdi, ehtiraslar çoşmuşdu; güllər, quşların nəğmə­si... onun içində və Meqanın balaca qəlbində bahar nəğmə oxuyurdu!.. Bəlkə elə sadəcə Məhəbbət öz qurbanını axtarırmış! Deməli, o yunan şairi elə düz yazıb; və bu gün elə bu balaca şerində şair İppolitin sözləriylə həmin həqiqəti təsdiqləyir:
...Dəlilik üçündü əsl məhəbbət,

Qızıl qanadı var - havadar kimi.

Bəlkə dünyanı da ovsunlayıbdı,

Özü də gül açıb bir bahar kimi.

Bütün dəliqanlı cavanlar kimi,

Baharda çaylarda su aşıb-daşır.

Yerin üzü gülür uşaqlar kimi,

Günəş nəfəsinə sevgi yaraşır!

Ey bəşər övladı, sən də sev, sevin,

Başına tac qoysun Afroditalar!


Bəli, o yunan şairi düz yazıb! Meqan, yazıq, balaca Me­qan! Təpəliyə gəlmiş, onu o iri alma ağaçının altında gözləmiş Meqan! Hətta öləndə belə öz məsum gözəlliyini itirməyən Me­qan!..

  • Ay səni, deməli, sən burdaymışsan?! Bura bir bax!- de­yə Stellanın qəfil səsi gəldi.

Frənk ayağa durdu, Stellanın ona uzatdığı cizgilərə sakitcə nəzər yetirdi.

  • Frənk, nə deyirsən, ön Plan necədi, yaxşıdımı?

  • Hə, yaxşıdı.

  • Amma nəsə çatmır elə bil, hə?

Frənk başı ilə təsdiqlədi. Bəs nə çatmır? Hə, hə, alma ağa­cının çiçəkləri və nəğməli baharın zəri... daha yox idi!

O, kədərli-kədərli, bir qədər də ciddi şəkildə arvadının alnından öpdü: bu gün onun “gümüş toyu” idi...


1916

Cek London

(Amerika yazıçısı)
Dünya ədəbiyyatının ən çox oxunan klassik nüma­yən­dələrindən biri, məşhur Amerika yazıçısı Con Qriffit Londonun (Cek London yazıçının təxəl­lüsü­dür və o, bu təxəllüsü ona və anası Floraya hədsiz xeyirxahlıq göstərən atalığı Con Londona minnətdarlıq əlaməti olaraq götürmüşdür) yaşadığı 40 il müd­dətində 44 kitabı nəşr olunmuş, ölümündən sonra isə daha 6 kita­bı işıq üzü gör­müşdür. On yeddi illik ədəbi fəaliyyəti döv­ründə Cek London “Dəmir daban”, “Martin İden”, “İtirilmiş səma”, “Əcdadların harayı”, “Həyat eşqi”, “Ağ Diş”, “Ay va­disi”, “Ağır əlcəklər”, “Meksikalı” və s. kimi biri-birindən gö­zəl əsərlər yaratmışdır.

Qısa ömür yaşamış yazıçının həyatı ehtiyac və məhru­miyyətlər içində keçmişdir. Aclığın və səfalətin hökm sürdüyü iyir­minci əsrin əvvəllərində Amerika cəmiyyətində gələcəyin bö­yük yazıçısı həyat və yaşamaq uğrunda ədalətsiz mübarizəyə qo­şulmuş, özünü dövrünün ən çox oxunan və məhsuldar ya­zı­çısı kimi təsdiq edə bilmişdir.

Cek Londonun bütün əsərlərində demək olar ki, İnsanın yır­tıcı həyatla mübarizəsi və bu mübarizədə nəyin bahasına olursa-olsun məhz İnsanın qalibiyyəti (hətta fiziki cəhətdən məhv olsa belə) ön plana çəkilir.

Cek Londonun şimal və dəniz hekayələri silsiləsindən olan müxtəlif əsərləri Azərbaycan dilinə tərcümə olunmuşdur. Böyük yazıçının yaradıclığına müxtəlif illərdə Azərbaycanın ta­nınmış yazıçı və tərcüməçiləri Mikayıl Rzaquluzadə, Manaf Sü­leymanov, Zeydulla Ağayev, Rəna Şıxəmirova, Yusif Əzim­zadə, Kamran Nəzirli, İslam İbrahimov və başqaları müraciət etmişlər.


Yüklə 0,93 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin