Karşılaştırmalı Kamu Yönetimi Dersi

E.Özel Statülü Yerel Yönetimler: Paris

Yönetimin klasik coğrafi örgütlenme kalıbının dışında kalan özel statülü yerel yönetimler bulunmaktadır. Sömürgeci geçmişten miras kalan denizaşırı bölgeler, özgün tarihsel ve siyasal mirasın ürünü olan Paris ve kültürel nedenlerle Korsika.²⁷ Biz sadece Paris yönetimini inceleyeceğiz.

Paris, Fransız krallığının kuruluşundan beri başkentlik yapmaktadır. Paris’in tarihi, örneğin 1789, 1830, 1848 Devrimleri ve 1871 Komünü, Fransız ulusunun tarihini de şekillendirmektedir. Victor Hugo, Paris için “bir kent olmaktan çok hükümet” nitelemesinde bulunmuştur. Bu tarihsel özgünlük, yönetim biçiminin özgünlüğünün de nedenidir.²⁸

1975 yılına kadar Paris, Devletin idari ve siyasi vesayeti altındadır.

17 Nisan 1800 tarihli Yasa ile, seçimle gelen 90 kişilik bir belediye meclisi öngörülmüş, ancak kentin yönetimi, Paris milletvekilleri ile kent bölgelerinin temsilcilerinden oluşan bir konsey tarafından desteklen bir valiye verilmiştir. Bu valinin yanısıra, kamu düzenini sağlamakla görevli bir kolluk valisi de bulunmaktadır. Belediye başkanlığı sözkonusu değildir.

Yaklaşık yüzelli yılı aşkın bir süre küçük değişikliklerle uygulanan bu sistem, 30 Aralık 1975 tarihli Yasa ile değiştirilmiştir. Paris’e, hem bir il hem de belediye kimliği kazandırılmıştır. Yasa, iller ve belediyeler için geçerli olan yerel yönetim düzenlemelerinin Paris’e uygulanmasını; Paris meclisinin, kendi içinden bir belediye başkanı seçmesini öngörmektedir. Paris’in yönetim rejimini farklılaştıran unsur olarak, kolluk valisi sistemi varlığını sürdürmektedir.

1.Paris Kenti Yönetim Organları

a)Altbölge Meclisleri (Les Conseils d’Arrondissements):

Paris de (Lyon ve Marsilya’da olduğu gibi) altbölgelere (arrondissements) ayrılmıştır. Paris’in 20 altbölgesi bulunmaktadır. Paris kenti, tek bir yerel yönetim birimidir; yirmi altbölge, Paris kentinden ayrı bir hukuki tüzelkişiliğe sahip olmayan idari bölümlemelerdir.²⁹

Altbölge Meclislerinin üyeleri, nisbi temsil yöntemi ile yapılan seçimle gelirler. Üyelerinin üçte biri aynı zamanda Paris Meclisinde görev yapar. Altbölge meclisleri, kendilerini ilgilendiren konularda, belediye meclisinin yanında danışma organı işlevini görürler. Belediyenin yönetimi konusunda gerçek bir karar yetkileri yoktur. Sosyal, kültürel ve sportif araç gereçlerin kullanımı konusunda yetkileri bulunmaktadır.³⁰ Altbölge meclisleri, altbölge belediye başkanını seçerler. Başkanın, kişilerin medeni hallerine ilişkin hizmetlerde, ilkokullar ve inşaat ruhsatı konusunda yetkileri bulunmaktadır. Hem personeli hem de hizmetleri Paris belediye başkanının vesayeti altındadır. Görevlileri de Paris belediyesinden sağlanır. Tek bir bütçe sözkonusudur. Özetle, yerel yönetim birimi olarak genel yetki Paris kentindedir. Altbölgeler yasalarla belirlenmiş veya Paris kentince devredilmiş sınırlı yetkilere sahiptir.³¹

Yerel demokrasiyi güçlendirmek amacıyla, 27 Şubat 2002 tarihli Yasa ile Altbölgelere, semt meclisleri kurma olanağı tanınmıştır. Paris, Lyon ve Marsilya’daki altbölge meclisleri, belediye meclislerince semtlerin sınırları belirlendikten sonra, semt meclisleri kurmak zorundadır (sınır belirleme önerileri, altbölge meclisleri tarafından yapılır). Belediye başkanı, belediyeyi veya semtleri ilgilendiren konularda bu meclislere danışabilir. Başkan bu meclisleri, semte ilişkin kararların hazırlanması ve hayata geçirilmesi sürecine katabilir de. Semt meclislerinin işleyebilmesi, yer ve mali olanak sağlanması belediyenin yükümlülüğündedir. Paris’te 300 000 Euroluk bir tahsisat ayrılmıştır.³²

b)Paris Meclisi:

Hem belediye meclisi hem de il genel meclisi olarak toplanmaktadır. 109 üyesi bulunmaktadır. Üyeleri her iki görevi de yapma ayrıcalığına sahiptirler. Belediye meclisi, yerel yönetimlere ilişkin genel kurallara tabidir. Paris Meclisi, il ve kent bütçesi olmak üzere iki bütçe çıkarmaktadır (1995’te, il 7,1 milyar FF, kent 21,8 milyar FF). Bu ikiliğe karşılık, Paris yerel yönetiminde hizmetler, aynı statü altında tek elden verilmektedir. Klasik olarak illere ait olan hizmetlerden birkısmı, örneğin karayolları, Paris’te merkezi idare tarafından sağlanmaktadır. Bütçe süreçleri, yatırım harcamaları ve işletme harcamaları için farklıdır. İlki altyönetim başkanları ile Paris belediye başkanının toplantılarından sonra Paris Meclisinin yetkisindeyken, ikincisi konusunda yetki, Paris Meclisi tarafından altbölgelere bırakılmaktadır. Diğer yerel yönetimlerden farklı olarak, Paris bütçesi Sayıştay tarafından denetlenmektedir.³³

c)Yürütme Organı:

Paris belediye başkanı, altı yıllığına seçilmektedir. 25 Mart 2001 tarihinde, sosyalist aday Bertrand Delanoë Paris Belediye başkanı seçilmiştir. Delanoë, Paris’in seçimle gelen üçüncü belediye başkanıdır.

Belediye başkanının, belli konulardan sorumlu olan yardımcıları bulunmaktadır. Altyönetim belediye başkanları da Paris belediye başkanının yardımcılarıdır. Başkan, hem belediyeye hem de il özel yönetimine ait kolluk yetkileri dışında kalan tüm yürütme yetkilerini kullanmaktadır. Paris belediye başkanlığı, başkentin prestiji ile de artan bir siyasal öneme sahiptir. Örneğin Chirac, 1977 yılından, Cumhurbaşkanı seçildiği 1995 yılına kadar Paris belediye başkanlığı yapmıştır.³⁴

d)Devlet (Merkezi İdare) Temsilcisi:

Kolluk valisi, Paris Meclisinde devletin temsilcisidir. Özeksizleştirimin dokunmadığı yetkilere sahiptir: Kendi görev alanına giren işlerle ilgili olarak Meclisin toplanmasını talep edebilir. Meclis toplantılarına re’sen katılır. Kolluk yetkilerine tek başına sahiptir. Kimlik kartı ve pasaport verilmesinde, trafik ve park hizmetlerinde, cenaze taşımacılığının düzenlenmesinde, yıkılma tehlikesi gösteren yapılar konusunda, gıda maddelerinin denetlenmesinde, yangınla mücadele ve kurtarma konularında yetkileri bulunmaktadır.³⁵

Çeşitli tarihsel nedenlerle, Paris belediye başkanına kamu düzeninin sağlanması konusunda yetki (kolluk yetkisi) verilmemiştir. Buna karşılık, 29 Aralık 1986 ve 27 Şubat 2002 tarihli Yasalar sınırlı konularda da olsa Paris belediye başkanına kolluk yetkileri tanımaktadır: Yolların temizliği, pazar ve fuar yerlerinin düzenlenmesi ve komşulukta gürültü rahatsızlığının önlenmesi, aydınlatma, çöplerin toplanması ve kolluk valiliğinden görüş alarak satıcılar için işgal ruhsatı vermek konuları.³⁶