Katı Atık Yakma Tesisleri İçin Teknolojiler ve Yer Seçimi

Çizelge Ek 1.8: İzmir Katı Atık Yakma ve Enerji Kazanma Tesisinin Teknik Özellikleri (devam)

Parametre	Birim	Özellikler
Personel İdare Ön şartlandırma Yakma ve enerji kazanma Bakım Toplam		15 38 20 37 110
Baca yüksekliği	m	80
Cüruf kullanımı		Yol yapımında dolgu malzemesi olarak kullanılabilir
Artık bertarafı		Çimento ile inertleştirildikten sonra gömme
Atıksu yönetimi		Mümkün olduğu kadar devr-i daim ve buharlaştırma Evsel atıksular kanalizasyona deşarj edilir
Baca gazı arıtma atıksularının deşarjı		Yok

Ek 2
Elektrik Üretimi ve Pazarlanması İçin Gerekli Prosedür

Ek 2.1 Elektrik Tarifelerinin Belirlenmesinde Kullanılan Metot ve İlkeler
Geçerli mevzuata (94/5907 nolu Yönetmelik) göre, elektrik tarifelerini belirlemek için iki yöntem kullanılabilir:
i) Maliyet + kâr yöntemi

ii) Taban fiyatı yöntemi
Tesisi ihale eden idare, bu iki yöntemlerden birini seçmekte serbesttir. Fiyat belirlemedeki prosedür ve ilkeler, 94/5907 no'lu yönetmeliğin 4üncü bölümünde verilmiştir.
Ek 2.2.. Elektrik Üreten Tesisler İçin Y-İ-D Modeli
Katı atık yakma tesisi projesi, Y-İ-D yöntemine göre uygulandığı takdirde, 3096 nolu kanunda izah edilen prosedür takip edilmelidir.
Kanuna göre, Bakanlar Kurulu Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı'nın teklifine ve DPT'nin onayına dayanarak, elektrik üretimi, nakliyesi ve dağıtımı için kurulmuş şirketlere yetki verebilir. Bu durumda, azamî işletme süresi 99 yıl olur. Tesisin ürettiği elektrik, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı tarafından 85/9799 nolu yönetmeliğe uygun olarak belirlenen bir fiyata satılabilir.
Bu yönetmelikte ayrıca aşağıdaki konular için hükümler getirilmiştir:

• 
  Tesisin inşaatı ve işletmesi için ruhsatlandırma prosedürü
  

• 
  Uygulama prosedürü, uygulamanın denetimi ve çeşitli uygulamalarda uyulacak ilkeler,
  
• 
  Gerekli olduğu durumlarda kamulaştırma esasları
  
• 
  Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı'nın denetim yetkisi
  
• 
  Sözleşme bitimi
  

Katı atık yakma tesisine gelen atıkların kontrolü için, sorumlu kuruluş Bölüm 4.1.1. bend (I), (ii) ve (iii)'ye uymalıdır.
Elektrik şirketinin kuruluş belgesinin teslim edilmesinden sonra, tesisin inşa etme ve işletme izni verilir. Şirket, finansal konular için, Hazineye ve kredi veren kurum ve kuruluşlara başvurur. Tesise garantili verilecek asgarî atık miktarı konusunda, belediye ile bir sözleşme imzalanır.
Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı ve elektrik şirketi arasında bir uygulama sözleşmesi imzalanır. Bu aşamada, hattâ daha evvel bile, ÇED raporu yapılmalıdır. Hazine, yatırım giderlerinin ödenmesi ve üretilen elektriğin TEAŞ tarafından alınacağına dair garanti verir.
Ek 2.3. Elektrik Satış Fiyatlarının Belirlenmesinde Kullanılan Yöntem ve İlkeler
Elektrik satış fiyatlarının belirlenmesinde uyulması gereken ilkeler, 85/9799 nolu yönetmelikte aşağıdaki şekilde verilmiştir:
i) Üretim Tarifesi: Elektrik üreten şirket, satış tarifesini yönetmeliğe uygun şekilde belirledikten sonra, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı onaylayacak ve bu tarife geçerlilik kazanır. Tarifenin belirlenmesinde, aşağıdaki hususlar dikkate alınır:

a) İşletme ve bakım giderleri

b) Yatırım amortisman giderleri (dövizdeki kur değişimleri dikkate alınarak)

c) Sermayenin değerlenmesi (benzer tesislerle karşılaştırılarak belirlenir)

d) % 5-10 kamu hissesi; bu yüzde Bakanlar Kurulu'nun kararıyla yükseltilebilir

e) hukukî hüküm ve kısıtlamalar
ii) Satış Tarifesi: Fizibilite çalışmasında, elektrik fiyatı % 16 kâr kabulüyle hesaplanmalıdır. Bu fiyat, hidroelektrik santrallerdeki elektrik fiyatının % 60'ını veya termik santrallerdeki elektrik fiyatının % 65'ini geçmemelidir.
Ek 2.4. Yap- İşlet modelinin Esasları
Katı atım yakma tesisini kurmak için diğer seçenek, Yap- İşlet modelidir. Bu modeli aşağıda sayılan mevzuata bağlı olarak uygulanabilir:

• 
  Kanun hükmündeki Kararname No. 96/8269 (8 Haziran 1996 tarihli Resmî Gazete): Bu kanun hükmündeki kararname, şirketlere kendi ihtiyaçları ve nakliye/ dağıtım için elektrik üretici santraller kurmağa müsaade vermektedir. Hidroelektrik, jeotermal ve nükleer enerji üretimi, kararname kapsamı dışındadır.
  

• 
  10 Temmuz 1996 tarihli Yönetmelik: Bu yönetmelik, 96/8296 nolu KHK'ye bağlıolarak elektrik üretici tesislerin inşaatı ve işletilmesi ile ilgili uygulama esaslarını vermektedir.
  

Yap-İşlet modeli, aşağıda sayılan prosedürleri içermektedir:
i) Elektrik enerjisi üretmeyi planlayan şirketler, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı'na aşağıdaki bilgileri içeren bir mektupla başvurmalıdır:
a) Projenin ön fizibilite çalışması

b) Şirket ile ilgili ayrıntılı bilgi ve dokümantasyon, referanslar

c) Son 5 yıl için tasdikli denetim şirketinin onayladığı mali beyanname
ii) Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, ilgili kurumlara görüş için başvurur. Bunlar, Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) ve TEAŞ'tır. Bu kurumların değerlendirmesinin sonuçları olumluysa, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı şirkete onay için gerekli olan fizibilitenin yapılması için izin verir (ihale edebilir ya da şirketi doğrudan görevlendirebilir).
iii) Şirket, fizibilite çalışmasını bitirir ve

a) Tesise gelecek atık miktarını garanti altına almak amacıyla, sorumlu Belediye ile atık temini konusunda bir anlaşma (niyet mektubu) imzalar
b) Kredi verenlerle ön anlaşmalarını yapar ve tesis maliyetini hesaplar.
c) Bu aşamada, henüz gerekli olmamasına rağmen, zaman kaybı engellemek için ÇED raporuna başlanmasında fayda var.
d) Sözleşmeye dahil edilecek konular, yani fiyat, süre ve enerji miktarları, TEAŞ ile tartışılmalı ve TEAŞ ile mutabakata varılmalıdır (elektrik fiyatlarının asgarî ve azamî fiyatları fizibilite çalışmasına dahil edilmesinde fayda var)
iv) Fizibilite bitirildikten sonra, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı'na sunulur. Ayrıca, yatırımın % 1'i ilâ 3 milyon US$, geçici teminat olarak yatırılmalıdır. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı'nın onayı alındıktan sonra, enerji üretim şirketi kurulur.
v) Kurulan şirket ve TEAŞ arasında minimum 20 yıllık bir süreyi kapsayan bir anlaşma imzalanır.
vi) Bu aşamada, ÇED raporunun verilmesi ve belediye ile yapılan atık temini anlaşmasının teyit edilmesi gerekir. Proje finansman çalışmaları ve Hazine ile yapılan görüşmelere başlatılır.
vii) Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, şirkete aşağıdaki konularda yetki verir:
a) Tesisin tasarım projelerinin, uygulaması ve işletmeye alınmasının gerçekleştirilmesi

b) Tesisin anlaşmalara uygun şekilde işletilmesi

c) Elektrik üretimi ve satılması
viii) Yıllık üretim programları ve TEAŞ'a satılması gereken minimum miktarlar şirket ve TEAŞ arasında anlaşılır; TEAŞ şirkete üretilen tüm enerjinin alınacağına dair bir taahhütname verir. Yıllık üretim programları TEAŞ tarafından onaylanmalıdır.
Hukukî yapı mevcut olmasına rağmen, bu modeli kullanan herhangi bir proje henüz gerçekleştirilmemiştir


Ek 3
Katı Atık Yakma Tesisinin Yatırım ve İşletme Giderleri İçin Hesap Örneği /16/

Notlar:

1. 
   Kırmızı yazılan rakamlar, yakma tesisi planlayan belediye tarafından özel durumuna göre uyarlanmalıdır.
   
2. 
   Birim bazında sarfiyat ya da atık üretimi ile ilgili bilgiler, ortalama değerlerdir. Bunlar, ilk tahmini yürütmek için kullanabilir fakat kapsamlı bir fizibilite çalışmasının gereğini ortadan kaldırmaz.
   
3. 
   Yıllık ödeme katsayıları, kredinin süresi ve faizine göre değişir. Ekonomi kitaplarındaki standard hesap tablolarına göre uyarlanmalıdır.
   

Ek 4
İstanbul ve İzmir'de Yapılan Katı Atık Analizlerinin Sonuçları
Ek 4.1.
İstanbul'da Yapılan Katı Atık Analizlerinin Sonuçları ve Bunların Teorik Değerlerle Karşılaştırılması /18/

Çizelge Ek 4.1.1. Teorik Üst Kalorifik Değerler

Beşiktaş/ Akmerkez				Gaziosmanpaşa
	Atık malzeme dağılımı					Atık malzeme dağılımı
Malzeme	Ağırlık yüzdesi (%)	Özgül kalorifik değer (kJ/kg)	Kalorifik değer yüzdesi	Malzeme	Ağırlık yüzdesi (%)	Özgül kalorifik değer (kJ/kg)	Kalorifik değer yüzdesi
Cam	2,87	0		0		Cam	1,85	0	0
PET	0,29	45860	133		PET	0,23	45860	105
PVC	0,76	26091	198		PVC	0,15	26091	39
HDPE, PP, PE	0,91	38238	348		HDPE, PP, PE	0,92	38238	352
LDPE	7,46	32183	2401		LDPE	6,47	32183	2082
Karışık Plastik	0,19	33397	63		Miscellaneous	0,77	33397	257
Metaller	3,25	0	0		Metaller	3,25	0	0
Kâğıt	9,46	17602	1665		Kâğıt	9,46	17602	1665
Tekstil	1,91	18677	357		Tekstil	1,91	18677	357
Deri	0	18192	0		Deri	0	18192	0
Kompozit malzeme	0,96	17903	172		Kompozit malzeme	0,96	17903	172
Porselen	0	0	0		Porselen	0	0	0
Diğer	70,98	16845	11957		Diğer	63,07	16845	10624
Küller	0	9699	0		Küller	10	9699	970
TOPLAM	100		17294		TOPLAM	100		16624
Eyüp Merkez					Beşiktaş, Etiler
Atık malzeme dağılımı				Atık malzeme dağılımı
	Malzeme	Ağırlık yüzdesi (%)	Özgül kalorifik değer (kJ/kg)		Kalorifik değer yüzdesi	Malzeme	Ağırlık yüzdesi (%)	Özgül kalorifik değer (kJ/kg)	Kalorifik değer yüzdesi
Cam	3,21	0	0			Cam	4,57	0	0
PET	0,51	45860	234		PET	0,51	45860	234
PVC	0,08	26091	21		PVC	0,08	26091	21
HDPE, PP, PE	1,01	38238	386		HDPE, PP, PE	1,18	38238	451
LDPE	4,05	32183	1303		LDPE	5,25	32183	1690
Karışık Plastik	0,68	33397	227		Karışık Plastik	0,42	33397	140
Metaller	1,69	0	0		Metaller	1,1	0	0
Kâğıt	3,38	17602	595		Kâğıt	6,09	17602	1072
Tekstil	1,52	18677	284		Tekstil	0,51	18677	95
Deri	0,08	18192	15		Deri	0,68	18192	124
Kompozit malzeme	0,17	17903	30		Kompozit malzeme	0,42	17903	75
Porselen	0,08	0	0		Porselen	0	0	0
Diğer	63,37	16845	10675		Diğer	78,77	16845	13269
Küller	20	9699	1940		Küller	0	9699	0