Katalitik modifikasiyalash
Yüklə 3,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
27.3-rasm. Davriy usulda pereeterifikatsiyalangan yog’lar olishning texnologik sxemasi 1-bak, 2-tarozi, 3- ishqor eritmasi o’lchagichi, 4-vakuum-nasos, 5-dozalash uskunasi, 6-limon kislota eritmasi o’lchagichi, 7-davriy neytralizator, 8-isitgich, 9-vakuum-quritish apparati, 10- reaktor pereeterifikator, 11-pereeterifikator, 12-soapstok uchun nasos, 13,18-yig’gich, 14,16,23- nasos, 15-sovutgich, 17-boks, 19-vakuum-aralashtirgich, 20-yog’tutgich, 21-nasos-dozator, 22- tayyor mahsulot rezervuari Pereeterifikatsiya uchun ishlatiladigan yog’lar aralashmasi oldindan tayyorlab olinadi. Buning uchun salomas, xayvon yog’lari va o’simlik moylari retsept asosida tarozi (2) da o’lchanadi va bak (1) davriy tasirli neytralizator (7) yordamida aralashtiriladi va kerakli temperaturagacha isitiladi. Yog’lar aralashmasining kislota soni tekshiriladi. Agar aralashmada KOH 0,5mg dan oshib ketsa ishqorli 297 neytralizatsiya o’tkaziladi. Ishqor eritmasi o’lchagich (3)dan beriladi. Neytralizatorda hosil bo’lgan soastok tindiril-gandan keyin yig’ma bak (13) tushiriladi. Undan keyin nasos (12) orqali qayta ishlashga yuboriladi. Ishqorli rafinatsiyaning odatiy sxemasidan farqli o’laroq yog’li aralashmani sovun qoldiqlaridan tozalash usuli qo’l-lanilmaydi. Chunki sovun qoldiqlari pereeterifikatsiya jarayoniga salbiy tasir ko’rsatmaydi. Yog’larning neytralizatsiyalashtirilgan aralashmasini neytralizator (7) dan nasos (14) bilan isitgich (8) ga o’tkaziladi. U yerda yog’lar 130-140 o C gacha isitiladi va ular uzluksiz ishlovchi vakuum-quritish apparatiga uzatiladi. Qoldiq bosim 4 kPa dan kam bo’lmasligi lozim. Quritilgan yog’lar o’zida 0,015% namlik saqlagan yog’lar aralashmasi uzluksiz vakuum-quritish apparati (9) dan nasos (16) bilan sovutgich (15) ga beriladi. U yerda yog’lar yani sovutgichda 80-90 o C gacha sovutiladi. Keyin yog’lar reaktor-pereeterifikator (10) va oraliq yig’gich (18) ga o’tkaziladi. Pereeterifikatsiya katalizatorining yog’li suspenziyasi oldindan vakuum- aralashtirgich (19) tayyorlanadi. Buning uchun apparat (19) ga quritilgan yog’ yuboriladi, keyin uni moy tutgich (20) vakuum sistemasi bilan bog’lanadi. Vakuum hosil bo’lgandan keyin o’sha apparatga boks (17) dan partiya katalizatori uzatiladi. Reaktor (10) ga birgalikda uzluksiz nasos orqali quritilgan yog’ apparat (19) dan nasos dozator orqali kerakli moysimon suspenziya katalizatori beriladi. Demak asosiy ishni reaktor-pereeterifikator bajaradi, shuni ichida hamma jarayon ketadi. Yog’larni aralashmasi katalizator bilan vakuum ostidagi pereeterifikator (11) ga uzatiladi. Vakuum bo’lishidan maqsad yog’larni havo bilan kontaktini kamaytirish maqsadida. Suspenziya katalizatori berilgandan keyin nasos (21) dan olib beriladigan uzatilgan liniya yog’ bilan yuviladi. Yog’larning aralashmasi katalizator bilan pereeterifikatorda ushlanadi va aralashgan holda 30 daqiqa davomida reaksiya tugashiga qadar ushlanadi. Pereeterifikatorda nasos (4) orqali vakuum hosil qilinadi. Yog’ni harorati 80-90 o C da bug’ ko’ylagiga beriladigan suv bug’i orqali ushlab turiladi. Jarayon tugashi bilan pereeterifikator o’chiriladi aralashtirgich to’xtatiladi yog’dan namuna olinadi. Yog’ni rangi va erish harorati bilish uchun. Agar chiqqan yog’imiz talablarga javob bemasa, uni qaytadan pereeterifikatorga moyli katalizator 298 bilan qo’shib beriladi. Jarayonni to’g’ri ketishi orqali och jigarrang yog’ olish mumkin. Agar rangi to’g’ri kelmasa yana preeterifikatsiya jarayoni davom etadi. Pereeterifikatsiya jarayoni 30 daqiqadan keyin tugatiladi. Qolgan katalizatorni qaynoq suv bilan dezaktivatsiya qilinadi. Issiq suv bilan yuvilgan yog’ apparatda tindiriladi toki fazalarga ajralguncha. Pastki qismi sovunli suvni ajratib olinadi. Pereeterifikatsiyada sovun qoldig’i qolgan bo’lsa, 5% li limon kislota eritmasi bilan yuviladi keyin aralashtirgich to’tatiladi. Qaynoq suv bilan yuviladi. Yana tindiriladi. Yuvilgan suv pastga tushadi va ajratib olinadi. Keyin vakuum orqali pereeterifikatorda quritiladi. |