274
24§. Pereeterifikasiyalash katalizatorlari
Pereeterifikasiya katalizatorlari sifatida quyidagi keltirilgan
xar xil tabiatli
moddalardan foydalaniladi.
Yog’larni pereeterifikasiyalash uchun katalizatorlarni boshlang’ich shakli
Katalizator turi
katalizator
Metallar
Na; K; Na-K qotishmasi
Alkogolyatlar
CH
3
ONa; C
2
H
5
ONa
Ishqorlar
NaOH+gliserin
Gidridlar
NaH
Aminlar
NaNH
3
Keng ko’lamda tarqalgan katalizatorlarga natriy metilat SN
3
ONa,
natriy
etilat C
2
H
5
ONa va natriy gidroksidning gliserin bilan aralashmasi kiradi.
Pereeterifikasiyaning haqiqiy katalizatori – bu natriy gliserat hisoblanadi. U
natriy alkogolyat bilan trigliseridning o’zaro ta’sirlashuvidan hosil bo’ladi.
21.1-jadval
Tovar holidagi natriy alkogolyatlarning texnokimyoviy ko’rsatkichlari
Ko’rsatkich nomi
natriy metilat (CH
3
ONa)
Natriy etilat(C
2
H
5
ONa)
Molekulyar massasi
54
68
Tarkibidagi miqdori,%
Alkogolyat, kam emas
92
90
Erkin natriy, ortiq emas
0.5
2
Natriy karbonat,
6
6
275
Spirt, ortiq emas
2
3
Eruvchanligi
Suvda va quyimolekulyar spirtlarda yaxshi eriydi.
Uglevodorodlarda erimaydi.
Rangi
oq
Och sariq
O’z-o’zidan yonish
harorati,º C
80
50
Hajmiy massasi, t/m
3
0.45....0.60
0.20.....0.30
Zarrachalarning o’rtacha
o’lchami, mm
0.07
0.01-0.03
Saqlash muddati
(germetiktarada, oy)
3-6
2-3
Quruq
natriy alkogolyat suv, karbonat angidrid gazi,
kislorod, mineral va
organik kislotalar, perekis va boshqa moddalar bilan jadal reaksiyaga kirishadi.
Natriy alkogolyat suv bug’larini o’ziga yutib, kuchli qiziydi va havoda alangalanishi
mumkin. Natriy alkogolyat suvda eriganda spirt va ishqor hosil qilib parchalanadi.
Shu sababli quruq natriy alkogolyat havo, namlik
va boshqa moddalar bilan
ta’sirlashmaydigan muhitda saqlanadi va ishlatiladi.
Dostları ilə paylaş: