Kazi metraj ve keşFİ metraj metraj
Yüklə 130,93 Kb.
|
|
KAZI METRAJ VE KEŞFİ 1. METRAJ 1.1. Metraj: Bir yapıyı meydana getiren elemanların ayrı ayrı ölçülerek miktarlarının bulunması işlemine denilmektedir. Ölçümlerde uzunluklar m, alanlar m2, hacimler m3 ve ağırlıklar ton olarak hesaplanmaktadır. Metraja bağlı maliyet hesaplarında bulunacak maliyetin gerçekçi olması metrajın doğru yapılması ile doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle, metrajın hazırlanması ile ilgili temel ilkelerin iyi bilinmesi gerekmektedir. 1.2. Metraj Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler: Metraj hazırlanması karmaşık matematiksel işlemler gerektirmemektedir. Ancak, ölçü birimlerinin doğru yazılmaması, boyutların yanlış alınması ve basit işlem hataları, işi yapan ve yaptıran taraflar arasında anlaşmazlıklara ve haksızlıklara uğrama gibi olumsuz sonuçlar ortaya çıkarmaktadır. Bu nedenle, metraj yaparken veya yapılmış olan bir metrajın denetimini yaparken gerekli titizliğin gösterilmesi gerekmektedir. Aşağıda metraj hazırlanırken dikkat edilecek hususlar özetlenmiştir:
Bazı yapı elemanlarının metraja esas ölçüm birimleri: 
1.3. Metraj Cetvellerinin Doldurulması: Yapılan metrajın kontrolü esnasında yapılan işlemlerin takip edilebilmesi kolay olmalıdır. Yani, hangi değerin nereden alındığı kolay anlaşılır nitelikte olmalıdır. Metrajı yapılacak olan elemanlar, taşıyıcı eleman aksları, kat ve yer isimleri ile yeterince tanımlanmalıdır. Yapının birden fazla bölümünde bulunan elemanların metrajında, her bölüme ait eleman miktarları ara toplamlar alınarak belirlenmelidir. Örneğin; beton metrajı yapılırken temel, kolon, döşeme ve kiriş betonları miktar ve kaliteleri metraj cetveli üzerinde ayrı ayrı görülebilmelidir. 1.4. Metraj Özeti: Bir yapının tamamına ait metraj hesapları oldukça fazla sayfadan oluşmaktadır. Ancak, metrajlardan faydalanılırken işlemlerin tamamı değil, işlem sonuçları gerekli olmaktadır. Bu nedenle, metraj tamamlandıktan sonra, metraj cetvellerinde yer alan her bir yapı elemanının toplam miktarını gösteren değerler alınarak bir başka listede toplanmaktadır. Bu toplam değerlerin oluşturduğu listeye metraj özeti ve bunların yazıldığı tabloya da metraj özet cetveli denilmektedir. Metraj özet cetveli, yapılması düşünülen bir yapıda hangi yapı elemanlarının ne miktarda bulunduğunu toplu olarak sunabilmek amacıyla hazırlanmaktadır. Metraj özet cetvelindeki değerler, keşif hazırlanmasına ve yapı için gerekli olan malzeme miktarlarının hesaplanmasına esas teşkil etmektedir. 2. KEŞİF 2.1. Keşif: Bir yapının maliyet bedelini bulmak için yapılan hesapların tümüne keşif denir. Keşfin esasını metraj ve birim fiyatlar oluşturur. Metraj sonucunda bulunan malzeme miktarları kendisine ait birim fiyatlarla çarpılarak toplanması neticesinde bulunan değere keşif bedeli denir. 2.2. Keşif Çeşitleri: Günümüzde uygulaması yapılan iki çeşit keşif vardır. Bunlar;
2.3. Keşif Yapma Kuralları: Keşifler hazırlanırken metraj özeti cetvelinden yararlanılır. Ön keşif yapının projeleri üzerinden çıkartıldığı için metraj hesaplarının doğru olmasına dikkat edilmelidir. Kesin keşif yapı yapılırken ve tamamlandıktan sonra çıkartıldığı için aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir.
2.4. Keşif Hazırlanması: Keşifler hazırlanırken keşif özeti cetveli kullanılır. Keşif özeti cetvelinin esasını metraj özeti cetveli oluşturur. Metraj özeti cetveline birim fiyatı sütünu eklenerek keşif özeti cetveli elde edilir. Bir yapının ön keşif ya da kesin keşif bedelini oluşturan maliyet kalemlerini içeren belgeye keşif özeti denilmektedir ve bunların yazıldığı tabloya da keşif özet cetveli denilmektedir. Bu cetvelde, yapıyı oluşturan elemanların her birinin cinsi, miktarı, birim fiyat numarası, birim fiyatı ve tutarı yer almaktadır. Elemanların maliyetleri toplamı da, yapının keşif bedelini vermektedir. 2.5. Birim Fiyat: Bir ürünün biriminin fiyatına “ Birim Fiyat “ denir. Ülkemizde kamuya ait inşaatlar birim fiyatlar üzerinden yapılır. Birim fiyatlar her mali yılbaşında ( 1 Ocak ) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından bir kitap halinde yayınlanır. Ülke genelinde yapılacak olan bütün kamuya ait inşaatlarda bu fiyatlar uygulanır. Birim fiyatlar ülke genelinde ölçü kabul edilir. Bu nedenle malzeme, işçilik ve nakliye fiyatlarında ülke genelinde rayiç fiyatlar oluşur. 2.6. Birim Fiyat Çeşitleri Yapı için iki usulde ihaleye çıkarılır.
2.6.1. Sabit Birim Fiyatları: Yapı ihale edildikten sonra kararlaştırılan fiyatlara zam veya indirim yapılmadan teslim edilinceye kadar uygulanır. 2.6.2. Değişken Birim Fiyatları: Birim fiyatları belirli dönemler için belirlenir. Her altı ay veya bir yılda, genel fiyat artışının belirli bir yüzdeyi bulması halinde, birim fiyatları yeniden gözden geçirilir. Yani fiyat hareketlerine göre zam veya indirim yapılır. Değişken birim fiyat uygulaması öngörülmesi halinde, birim fiyatların hangi aralıklarla ve hangi düzeyde değişeceğinin sözleşmede ayrıntılı olarak açıklanması gerekmektedir. 2.7. Birim Fiyat Elemanları: Birim fiyatlar aşağıdaki dört değişkenden oluşmaktadır. 2.7.1. Gereç (Malzeme) Giderleri: Yapı için gerekli olan inşaat malzemelerine yapılan ödemelerdir. 2.7.2. İşçilik Giderleri: İnşaat işlerinde çalışan işçi ve ustalara yapılan ödemelerdir. 2.7.3. Taşıma Giderleri: Yapı için gerekli olan inşaat malzemelerin fabrika ve ocaklardan şantiyeye taşınması için yapılan ödemelerdir. 2.7.4. Genel gider ve Kar: Vergiler, SSK primleri, büro, personel giderleri, vb. giderler genel giderleri oluşturur. Kar ise yapı maliyetinin %25 ‘i olarak öngörülmektedir. 2.8. Birim Fiyat Analizleri Birim fiyatı oluşturan elemanların miktarları ve bunların karşılığı olan giderleri hesaplamak için yapı işleri birim fiyat analizlerinden fayda sağlanır. Bu analizler kamu yatırımlarında uygulanmak üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığının koordinatörlüğü ile bakanlıklar arası teknik kurulca hazırlanır. İnşaat işlerinde, her üretimin ve her yapı malzemesinin bir kodu vardır. Bu kodlara “Pozisyon Numarası “ ya da kısaca “ Poz No “ denir. Kaynak kodlar aşağıdaki gibi ifade edilir. Poz No Adı 01 İşçilik 02 Taşıtlar 03 Makineler 04 Malzeme 2.9. El ile Yapılan Serbest Kazı Tarifi ve Analizi: Kazının yapılması, taşıtlara yükleme ve boşaltılması veya 4 metreye kadar atılması, depo ve imlaya serilmesi veya imalat, inşaat yapıldıktan sonra kazı yerinde kalan boşlukların doldurulması bunların düzeltilmesi için her türlü malzeme ve zayiatı, işçilik, araç ve gereç giderleri, müteahhit karı ve genel giderler dâhil (taşımalar, sulama, sıkıştırma bedelleri hariç) 1 m3 fiyatı. ÖLÇÜ: Kazı hacmi kazı projesi üzerinden hesaplanır. 
2.10. El ile Yapılan Derin Kazı Tarifi ve Analizi Kazının yapılması, kazı çukuru dışına atılması, gerekli imalat veya inşaat yapıldıktan sonra kazı yerinde kalan boşlukların doldurulması ve artan kısmın tümünün 4 metreye kadar atılması veya taşıtlara yükletilmesi, müteahhit karı ve genel giderler dâhil 1 m3 serilmesi, kazılan yerin taban ve yan cidarlarının kabaca düzeltilmesi için her türlü malzeme ve zayiatı, işçilik, araç ve gereç giderleri, depo, imla veya sedde yerinde boşaltılması, fiyatı. ÖLÇÜ: Kazının hacmi kazı projesi üzerinden hesaplanır. NOT: Bu fiyata su zammı, iksa, taşıma, sulama, sıkıştırma bedelleri dâhil değildir. Derinliği 2.00 metreden fazla olan kazılara ayrıca 14.040 Poz. Numarasıyla verilen derinlik zammı uygulanır. 
2.11. Makine ile Yapılan Kazı Tarifi ve Analizi: Ekskavatör, skreyper, buldozer, trakskavatör, vesaire gibi makineler ile kazının yapılması, taşıtlara yükletilip 25 metreye kadar taşınması, boşaltılması, depo veya dolguya (imla sedde gibi) serilmesi veya imalat, inşaat yapıldıktan sonra kazı yerinde kalan boşlukların doldurulması, kazı yeri ile depo veya dolgunun düzeltilmesi için yapılan her türlü malzeme ve zayiatı, işçilik, makine, araç ve gereç giderleri, müteahhit karı ve genel giderler dahil (25 metre dışındaki taşımalar, sulama, sıkıştırma bedelleri hariç) 1m3 kazı fiyatı. ÖLÇÜ: Kazının hacmi kazı projesi üzerinden hesaplanır. 
2.12. Örnek Birim Fiyat Analizleri 
3. KAZILAR 3.1. Serbest Kazılar: Bina inşaatlarında kazı veya temel uygulama projesi çevresinin doğal zeminle kesiştiği en alçak noktadan geçen sıfır düzleminin üstünde kalan; taban genişliği 1 metreden fazla olan şerit türü kazılarda; yeteri kadar sık alınan ve kesitlerin doğal zeminle kesiştiği en alçak kotlu noktalarından geçen en kesit içindeki yatay doğrularının teşkil ettiği yüzeylerin üstündeki her cins kazının; el veya kürekle 4 metre mesafeye kadar atılması ve taşıtlara yükletilmesi suretiyle yapılan her türlü kazılardır.
3.2. Derin Kazılar: Serbest ve özel kazılar haricinde kalan ve kürek, çıkrık ve benzeri el araçlarla (el arabası ve taşımaya mahsus vasıtalar hariç) aşağıdan yukarı atılarak veya çıkarılarak yapılan kazılardır. 3.2.1 Geniş derin kazılar: Taban genişliği 1.00 m. ve daha fazla olan kazılardır. 3.2.2. Dar derin kazılar: Taban genişliği 1.00 m. ve daha az olan kazılardır. 3.3. Özel Kazılar: Tünel, galeri, su altında hava basınçlı keson, 8.00 metreden derin kuyu ve benzeri kazılardır. Hafriyatı yapılan arazinin zemin sınıfının tespiti için oluşturulan heyet inşaat mahallinde yukarıda verilen sınıflandırmalar ve mesleki tecrübelerini de dikkate alarak inceleme yapar. Serbest ve derin kazı için ayrı ayrı olmak üzere yüzde cinsinden zemin sınıfını belirler. 
4. KAZI YAPILAN ZEMİNLERİN SINIFLANDIRILMASI: Kazı yapılacak zemin cinsleri, teşekkül ve kazı güçlüğü bakımından aşağıda yazılı dört ana sınıfa ayrılır. 4.1. Toprak Zeminler: 4.1.1. Yumuşak Toprak: Bel küreği ve kürekle kazılabilen gevşek toprak, bitkisel toprak, gevşek kum ve benzeri zeminler. Yoğunluğu 1,6 t/m3 tür. 4.1.2. Sert Toprak: Kazmanın yassı ve ara sıra sivri ucu ile kazılan toprak, kumlu kil, gevşek kil, killi kum, çakıllı, kürekle atılabilen taşlı toprak ve benzeri zeminlerdir. Yoğunluğu 1,8 t/m3 tür. 4.2. Küskülük Zeminler: 4.2.1. Yumuşak küskülük: Kazmanın sivri ucu ve ara sıra küskü, kama ve tokmak ile kazılan toprak, sert kil, yumuşak marn, parçalanıp el ile atılabilen 0,100 m³'e kadar büyüklükteki her cins blok taşlar, kazı güçlüğü benzerliğinden dolayı çamur ve benzeri zeminlerdir. Yoğunluğu 2,0 t/m3 tür. 4.2.2. Sert küskülük: Kazmanın sivri ucu, küskü, kama, tokmak ve kırıcı tabanca ile kazılan çürük ve çatlamış kaya, çürük ve yumuşak gravye, şist, taşlanmış marn, taşlanmış kil, 0,100-0,400 m³ büyüklükte parçalanıp el ile atılabilen her cins blok taşlar ve benzeri zeminlerdir. Yoğunluğu 2,2 t/m3 tür. 4.3. Kaya Zeminler: 4.3.1. Yumuşak kaya: Küskü, kırıcı tabanca veya patlayıcı madde kullanılarak kazılan tabakalaşmış kalker, marnlı kalker, şist, gevşek konglomera, alçı taşı, volkanik tüfler (Bazalt tüfleri hariç), 0.400 m³’den büyük aynı cins blok taşlar ve benzeri zeminlerdir. Yoğunluğu 2,4 t/m3 tür. 4.3.2. Sert kaya: Patlayıcı madde kullanılarak atılan, kırıcı tabanca ile parçalanıp sökülen kalın tabaka ve kitle halinde sert zemin, kesif kalker, andezit, trakit, serpantin, betonlaşmış konglomera, bazalt tüfleri, mermer, 0,400 m³ den büyük aynı cins blok taşlar ve benzeri zeminlerdir. Yoğunluğu 2,6 t/m3 tür. 4.3.3. Çok sert kaya: Fazla miktarda patlayıcı madde kullanarak atılan, kırıcı tabanca ile parçalanıp sökülen, granit ve benzeri, bazalt, porfir, kuvarst, 0,400 m³den büyük aynı cins blok taşlar ve benzeri zeminlerdir. Yoğunluğu 2,8 t/m3 tür. 4.4. Batak ve Balçık Zeminler: Su muhtevası yüksek olan ve bu suyu kolay bırakmayan, genellikle yapışkan nitelikteki zeminlerdir. 5. ZEMİN CİNSİ (KLASI) TESPİTİ: Yapılacak yapının zemin cinsi ve miktarlarını belirlemek için yapılan tespit çalışmalarıdır. 
6. KAZI TÜRLERİNE GÖRE POZİSYON NUMARALARI VE TANIMLARI 
7. KAZI İŞLERİ YEŞİL DEFTER VE HAKEDİŞ ÖRNEĞİ 
8. İNŞAAT ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN MAKİNELER Kazı çalışma alanlarına en az 20 metre emniyet tedbiri alınmalıdır. 1. Kazı Makineleri: Dozer, greyder, kompresör ve darbeli deliciler, ekskavatörler 2. Yükleyiciler: Paletli ve lastik tekerlekli loaderler 3. Taşıma araçları: Damperli ve dampersiz kamyonlar 4. Sıkıştırma yapan makineler: Silindirler 5. Taş kırma makineleri: Konkasörler ve elekleri 8.1. Ekskavatörler
yararlanılan kablolu veya hidrolik sistemle donatılmış makinelerdir.
Ekskavatörler, genel olarak yapı temelleri, hendek kazıları, hareket sahası kısıtlı yerlerde direk kazıp yükleme gereken kazılarda, drenaj ve sulama kanalları kazılarında, hassas kazı ve kırma işlerinde, tünellerde kullanılır. Kablolu ekskavatörler esas itibariyle alt kısmı, üst kısmı ve ön kısmı olmak üzere 3 kısımdan oluşurlar ve üniversal bir ekskavatör ön kısmın değiştirilmesi suretiyle çeşitli amaçlar için kullanılan farklı tipler durumuna getirilebilir. Ekskavatör çeşitleri:
8.2. Dozerler Malzeme sıyırma, Taşıma, Yığma, Serme, Tesviye yapma, Şev kesme, Zemin gevşetme vb. işlerde kullanılan bir iş makinesidir. 
8.3. Greyderler Greyderler, zemin tesviyesi ve çalışabileceği kadar sertlikte bulunan zeminlerde hendek açma ve şev düzeltine işlerinde kullanılan iş makineleridir.
8.4. Kompresörler ve Darbeli Deliciler Zemin delme makinelerinde kompresörler makinenin ana ünitelerinden biridir. Tijin ucundaki matkabın deldiği delik basınçlı hava ile dışarı atılır. 
 
8.5. Loaderler Backhoe Loader, hem kazıcı hem yükleyicidir. Bir traktör, önde yüklemeyi sağlayan kepçe, arkada kazıcı kısmından oluşur. Beko Loderde, yükleme ve kazıcı kısmının hareketi, hidrolik sistem ile gerçekleşir. İş makinaları sektöründe en yaygın kullanılan iş makinelerinden biridir. Yükleyici kısmı, malzemeyi, bir yerden alıp kısa mesafede başka bir yere yüklemek için kullanılır. Uzun mesafede yük taşımak için uygun değildir. Kazıcı kısmı, hendek kazıları, kanal kazıları, yapı temelleri, kazıp yükleme işlemleri ve kırıcı aparatı takıldığında kırıcı işlemlerini yapabilmektedir. 
8.6. Silindirler Silindirler, temel malzemenin (toprak, stabilize) ve asfalt karışımı (bitümlü) malzemenin sıkıştırılması işlerini yapan iş makinesidir. Yol, baraj ve inşaat işlerinde kullanılmaktadır. Yol silindirleri iki grupta sınıflandırabilir.
Yürüyüş sistemlerine göre
8.7. Kamyonlar
8.8. Konkasörler (Kırıcılar) Yapıcılıkta yol, yapı vb. yapımında kullanılacak çakıl veya taşları elde etmek için, büyük kayaları kırıp ufalamaya yarayan makine, kırma makinesidir. 
9. KAZI METRAJI VE KEŞİF UYGULAMALARI
Not: Ölçüler cm olarak verilmiştir. KAZI METRAJI UYGULAMA SORUSU 1 ÇÖZÜMÜ: 
KAZI METRAJI UYGULAMA SORUSU 2: Aşağıda bir yapıya ait taş duvar altı temel planı, temel sistem kesiti ve ölçüleri verilmiştir. Verilenlere göre temel kazısı miktarını metraj cetveli yardımıyla hesaplayarak, keşif özetini hazırlayınız? Temel kazısı yapılacak zemin sert küskülük topraktır. Kazı el ile yapılacaktır. Poz No: 14.004 ve Birim Fiyatı 18,95 TL'dir. 
Yığma Bina Temel Planı 
Yığma Bina Duvar Altı Temel Kesiti KAZI METRAJI UYGULAMA SORUSU 2 ÇÖZÜMÜ:
KAZI METRAJ ve KEŞFİ UYGULAMA SORUSU 3: Aşağıda bir yapıya ait radye-jeneral temel planı, temel A-A kesiti ve ölçüleri verilmiştir. Verilenlere göre temel kazısı miktarını metraj cetveli yardımıyla hesaplayarak, keşif özetini hazırlayınız? Temel kazısı Makine ile (patlayıcı kullanmadan) her derinlikte yumuşak kaya, batak, balçık kazılması (geniş derin kazı ), Poz No: 15.010/4 ve Birim Fiyatı 30,55 TL'dir. 
A-A Radye-Jeneral Temel Kesiti 
Radye-Jeneral Temel Planı KAZI METRAJ ve KEŞFİ UYGULAMA SORUSU 3 ÇÖZÜMÜ:
Yüklə 130,93 Kb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||