Keçəl İsmayıl və şeytan

Dərya atı

Belə nəql edirlər ki, keçmiş zamanlarda Qarabağda dünyanın bir çox ölkələrindən gətirilən seçmə atların yarışı keçirilərdi.

Bir gün şah sarayda elan edir:

- Sabah şəhər camaatını meydana toplayın, dünyanın bir çox ölkələrinin ən yaxşı seçmə atlarının yarışı keçiriləcək. Siz də ən yaxşı cins atlar seçib gətirin. Yarışda hansı at qalib çıxsa, ona özü ağırlıqda ənam bəxş ediləcək.

Padşah bu işin icrasını vəzirə həvalə edir. Tapşırır ki, özü də yaxşı bir at tapsın.

Vəzir həmin gün şəhər camaatını meydana toplayır, əmri hamıya elan edir. Özü də at axtara-axtara gəlib bir dərya kənarına çıxır. Dərin fikrə gedən vəzir birdən nə görsə yaxşıdır, dəryadan qəddi-qamətli, ildırım sürətli bir at çıxır. Gəlib sakit-sakit vəzirin qabağında dayanır. At sanki baxışlarıyla deyirdi: “Çox fikirləşmə, məni də bu yarışa apar”.

Vəzir atı şəhərə gətirir. Dəmirçinin yanına gəlib ata qızıldan nal düzəltdirir. Üzəngisini də bahalı materialdan hazırlatdırır. Atın cilovundan tutub mey­dana doğru apardıqda şəhər camaatı ona heyranlıqla baxırlar. At elə bil hamını sehrləmişdi.

Səhər hamı meydana toplaşır. At bütün atların içindən seçilir, yarışda qabaqda gedirdi. Sanki, o, yerimir, havada uçurdu. Dərya atı yarışda birinci yeri tutur və padşah vəzirdən çox razı qalır. Ona çoxlu bəxşiş verir və bu atı haradan aldığını soruşur. Vəzir başına gələn əhvalatı ona nağıl eləyir. Padşah çox təəccüblənir. Yarış qurtarır. Vəzir şəhərdən çıxanda atın üzəngisi onun əlindən çıxır. Üz qoyur gəldiyi yerlə geriyə- dərya səmtinə. Vəzir də onun dalınca.

Dəryanın kənarında hündür sıldırımlı bir dağ var idi. At gəlib həmin dağın başında durur. Nəhayət, vəzir də gəlib çıxır. At dönüb vəzirə baxır. Vəzir ona elə vurulmuşdu ki, gözlərini atdan yayındıra bilmirdi. At da baxışlarıyla sanki vəzirlə vidalaşırdı.

Birdən atın cilovu vəzirin əlindən çıxır. At vəzirdən xeyli aralanır. Gəlib dəryanın lap yaxın­lı­ğında dayanır.

Vəzir birdən görür ki, atın başının üstündən qara buludlar var. Buludlar durduğu yerdən sel axmağa başlayır. Vəzir çaş-baş qalır. Sel atı zorla suyun içinə, dəryaya tərəf aparır...

Yazıq vəzir atı öz canından çox sevirdi. Ona özü ağırlıqda pul tökmüşdü. Amma, əlacsız qalır. At göydən onun üstünə gələn sellə bərabər dəryaya batır...

Vəzir elə bil acılı-şirinli bir röyadan ayılır...

Gözləri muncuq kimi göylərdən nur almışdı. Ulduz kimi parlayırdı dəryanın ortasında. Yüyürəndə ağzından alov saçırdı. İldırımtək şığıyırdı dərya atı- röya atı.