Keçəl İsmayıl və şeytan

Söyləyəni: Göyçə mahalının Dərə kəndindən olan Zəhra Baratəli qızı


Əzrayılla insanın dostluğu
Biri varmış, bir yoxmuş, bir kəndçi varmış. Bu kəndçi gecəni gündüzə qatıb işləyər, ailəsini halal zəhməti, alın təri ilə saxlayarmış. Günlərin birində kəndçi yenə tarlada işləyirmiş. Birdən tanımadığı bir nəfər onun yanına gəlir. Nahar fasiləsi olduğu üçün kəndçi onu buraxmır, bir yerdə çörək kəsirlər. Söhbət zamanı qonaq kəndçiyə deyir:

-Rast ki, bir yerdə çörək kəsdik, deməli, dost olduq. Mən Əzrayılam. Nə sözün, tapşırığın olsa yerinə yetirirəm.

Kəndçi Əzrayılın sözünə inanmır. Onun bu sözünə ürəkdən gülüb deyir:

-Sən hardan Əzrayıl oldun, mənim kimi bir adamsan.

Əzrayıl ciddi şəkildə:

-Yox, qardaş, doğrudan da, mən Əzrayılam-deyə cavab verir.

Kəndçi onun sözünə yenə inanmır. Mübahisə xeyli uzanır. Axırda naəlac qalan kəndçi Əzrayıla deyir:

-İndi ki, belədir, elə bir möcüzə göstər ki, sənin Əzrayıl olduğuna inanım.

Söz kəndçinin ağzından çıxar-çıxmaz Əzrayıl süfrənin qırağından qeybə çəkilir. Kəndçi o yana, bu yana baxır, ətrafı nəzərdən keçirir, qonağı görmür ki, görmür. Elə bil o, yağlı əppək olub göyə çəkilmişdi. Handan-hana özünə gələn kəndçi başını aşağı salıb əlini süfrəyə uzadır. Elə bu anda başqa bir əl də süfrəyə uzanır. Kəndçi başını qaldıranda bayaqkı adamın şirin-şirin çörək yediyini görür. Qonağın Əzrayıl olduğuna kəndçidə şəkk-şübhə qalmır.

Süfrə yığılandan sonra onlar əl verib, möhkəm dost olacaqlarına and içirlər. Ayrılanda kəndçi Əzrayıldan xahiş edir ki, ölümünə üç gün qalmış onu xəbərdar etsin. Əzrayıl onunla razılaşır.

Bəli, gün keçir, ay gedir, il dolanır, vaxt-vədə tamam olur. Kəndçi yenə bağda, bostanda işləyirdi. Birdən başını qaldırıb görür ki, budur, Əzrayıl gülə-gülə ona yaxınlaşır. Görüşüb-öpüşdükdən sonra Əzrayıl deyir:

-Qardaş, mən sözümə əməl etdim. Üç gündən sonra vaxtın tamamdır, get hazırlaş.

Kəndçi halını pozmadan işinə davam edir. Axşam evə qayıdanda kimə borcu var, qaytardı. Qohum-əqrəbayla hallalaşdı. Gedib bazardan çoxlu ağac şöyü, ting aldı.

Üç gün tamam olanda Əzrayıl kəndçinin canını almaq üçün onun yanına gəldi. Gördü ki, o, bağda yeni tinglər basdırır, onlara su verir, bir sözlə, qan-tər içində işləyir. Əzrayılın ona yazığı gəlib dedi:

-Onsuz da vaxtına az qalıb, gəl, bir az dincəl. Bu tingləri kimdən ötrü əkirsən, axı, onun barını sən görməyəcəksən.

Kəndçi halını pozmadan cavab verdi:

-Bax, bu gördüyün meyvə bağını bizim dədə-babalarımız salıb, barını biz dəririk. İndi də bu bağı mən salıram ki, gələcək nəsillər meyvəsini dərdikcə mənə rəhmət oxusunlar. O ki, qaldı ölümə, o Allah əmridir, ondan qaçmaq olmaz. İstədiyin vaxt canımı ala bilərsən.

Əzrayıl onun bu sözündən tutulub bərk fikrə gedir. Handan-hana özünə gəlib deyir:

-Ey insan, səni öldürmək olar. Ancaq, arzularını, xeyirxah amallarını, vətənə, yurduna, insan övladına məhəbbətini heç vaxt öldürmək olmaz. Bu ürək ki, sizdə var, insan nəslini yer üzündən silmək mümkün deyildir.

Əzrayıl sonra kəndçiyə “afərin” deyib, ona toxunmadan ordan uzaqlaşır.

Nağıl burda sona çatdı. Göydən üç alma düşdü, biri kəndçinin, biri Əzrayılın, biri də nağıl danışanın.