| 2.1.2.3. Korrelyasiya təhlili
Dəyişənlər arasındakı geniş əlaqələrdə korrelyasiya əmsallarının hesablanmasına qədər uzanır. Oranlar tədqiqatçı tərəfindən müəyyən edilir və dəyişənlər ekvivalentdir, yəni səbəb və nəticənin nə olduğu korrelyasiya yolu ilə müəyyən edilə bilməz. Bağlantıların sıxlığı və istiqaməti ilə yanaşı, üsul əlaqənin formasını (xətti, xətti olmayan) qurmağa imkan verir. Qeyd etmək lazımdır ki, qeyri-xətti münasibətlər ümumiyyətlə psixologiyada qəbul edilən riyazi və statistik metodlarla təhlil etməyə borclu deyildir. Əlaqəli məlumatlar qeyri -xətti zonalara (məsələn, istiqrazların qırılma nöqtələrində, kəskin dəyişiklik yerlərində), rəsmi kəmiyyət təqdimatından çəkinərək, mənalı təsvirlərlə xarakterizə olunur. Bəzən psixologiyada qeyri -xətti hadisələri təsvir etmək üçün qeyri -parametrik riyazi və statistik metod və modelləri tətbiq etmək mümkündür. Məsələn, fəlakətin riyazi nəzəriyyəsindən istifadə olunur.
2.1.2.4. ANOVA
Korrelyasiya analizindən fərqli olaraq, bu üsul nəinki əlaqəni, həm də dəyişənlər arasındakı asılılıqları, yəni öyrənilən xüsusiyyətə müxtəlif amillərin təsirini təyin etməyə imkan verir. Bu təsir dispersiya əlaqələri ilə qiymətləndirilir. Tədqiq olunan xüsusiyyətdəki dəyişikliklər (dəyişkənlik) tədqiqatçıya məlum olan müəyyən amillərin hərəkətindən, onların qarşılıqlı təsirindən və naməlum amillərin təsirindən yarana bilər. Variantların təhlili, bu təsirlərin hər birinin tədqiq olunan xüsusiyyətin ümumi dəyişkənliyinə qatqısını aşkar etməyə və qiymətləndirməyə imkan verir. Metod, araşdırılan fenomenə təsir edən şərtlərin sahəsini ən daraldır və onlardan ən əhəmiyyətlisini vurğulayır. Beləliklə, varyansın təhlili "dəyişən amillərin öyrənilən dəyişənə təsirinin variasiya ilə öyrənilməsidir". Təsir edən dəyişənlərin sayından asılı olaraq bir, iki, çox dəyişənli analiz və bu dəyişənlərin xarakterindən asılı olaraq sabit, təsadüfi və ya qarışıq təsirləri olan bir analiz fərqlənir. Variant təhlili eksperimental dizaynda geniş istifadə olunur.
Dostları ilə paylaş: |
