Kentsel döNÜŞÜM

KENTSEL DÖNÜŞÜM

• KENTSEL DÖNÜŞÜM

• Kentsel Dönüşüm: Kentsel sorunların çözümünde; ekonomik, mekansal ve toplumsal koşulları dikkate alan kapsamlı bir eylem planlama sürecidir.

• afet riskli alanlar,

• kent merkezleri/merkezi iş alanları,

• kentlerin ekonomik ömrünü doldurmuş/yıpranmış kesimleri,

• çöküntü alanları,

• kentin tarihi ve kültürel dokusunun korunması

• özelleştirmeye konu olan alanlar,

• ıslah imar planları kapsamında kalan gecekondu alanları veya sadece gecekondu ve düzensiz yapılaşmış alanlar

• Sosyal

• Fiziksel

• Ekonomik

Sosyal Amaçlar

• Sosyal Amaçlar

• Sağlıklı ve güvenli, yaşam standartlarına uygun çevrelerin oluşturulması,

• Mahalleler arası fiziki, sosyal ve ekonomik farklılıkların azaltılarak, sosyal köhnemenin engellenmesi olarak tanımlanabilir.

Fiziksel Amaçlar

• Fiziksel Amaçlar

• Köhneme ve "slumlaşma"nın ortadan kaldırılması,

• Bölgenin altyapı ve sosyal donatıları eksikse bunların oluşturulması,

• Kent parçaları arasında yoğunluk dengelemesinin yapılması,

• Ulaşımın sorun halinden çıkarılması,

• Olası doğal afet (deprem, sel vs.) tehlikesine karşı fiziki çevrenin niteliğinin arttırılarak uygun hale getirilmesidir.

Ekonomik Amaçlar

• Ekonomik Amaçlar

• Ekonomik dengesizliğin azaltılması,

• İş hayatının canlandırılması,

• Yatırım açısından değeri düşen alanların tekrar kent ekonomisine katılması,

• Kent yönetiminin mali olanaklarının geliştirilmesidir

• Kentsel Dönüşümün Yöntemleri neler olabilir?

• Yeniden Geliştirme

• Rehabilitasyon/İyileştirme

• Entegrasyon

• Yeniden Canlandırma

• Kentsel Koruma

• Sağlıklılaştırma

• Kentsel Yenileme

• Yeniden Geliştirme nerelerde uygulanır?

• Yeniden geliştirme, ciddi olarak bozulmuş ve korunacak değeri olmayan yapıların bulunduğu bölgelerde kabul edilen bir yaklaşımdır.

• Avantajlımıdır?

• Yerel yönetimler için bu yaklaşım, arazinin maksimum kullanımı, daha yüksek zemin alanı ve şehir merkezine daha yüksek gelir grupları ve bunların aktivitelerinin gelmesi ile avantajlı görünmektedir.

• Dezavantajları varmıdır?

• Yeniden geliştirme yaklaşımı, genellikle orjinal kent nüfusunun kentin başka bir kısmına yerleştirilmesini öngörmektedir. Bu da ağır sosyal ve çevresel maliyetler taşımaktadır.

• Gelişmiş ülkeler artık bu yöntemi kullanmamaktadır. Neden?

• gecekondu mahallelerinin kentin başka bir yerinde yeniden oluşmasını engelleyememektedir.

• Rehabilitasyon/İyileştirme

• Rehabilitasyon, planlı olarak gelişmiş ancak zamanla yıpranmış, yoğunluğu artmış ve işlevlerini yerine getiremeyen bölgeleri tekrar değerli hale getirme yöntemidir.

• Mevcut bölgenin yapısının korunarak, koruma, tamir ve restore edilmesi temeline dayanmaktadır. Rehabilitasyonun bütün aşamalarından halkın katılımı beklenmektedir.

• Bu yöntemin sosyal yapıya etkisi ise iki farklı yönde gelişmektedir. Kentsel dönüşüm sürecine giren bölgenin halkı buradan uzaklaştırılıp, yerine üst ve orta sınıf alıcıların yerleşmesi soylulaştırma olarak tanımlanırken bölge halkının burada ikamet etmeye devam etmesi haline zorunlu iyileştirme denilmektedir.

• Entegrasyon

• Bu yöntemle, kent kimliği korunur, mevcut binaların yanına yeni binaların katılımıyla zengin bir çevre yaratılır.

• Alanın asıl sakinleri, bölgeden ayrılmayarak dönüşüme katkıda bulunmaktadır. Mevcut olanların yanına konumlandırılacak yeni yapılarda çağdaş mimarlık örnekleri de ortaya konabilmektedir.

• Pek çok girişimci ve yerel yönetime göre, entegrasyon yöntemi ile konut üretimi daha az karlı ve zaman kaybettirici bir yöntemdir.

• Yeniden Canlandırma

• Sosyo-kültürel, ekonomik ya da fiziksel açılardan bir çöküntü süreci yaşamakta olan kentsel alan parçalarıdır,

• çöküntüye neden olan faktörlerinin ortadan kaldırılması ya da değiştirilmesi sonucu, o alanın tekrar hayata döndürülmesi, canlandırılmasıdır.

• Terk edilmiş, depolama, imalat gibi işlevlere tahsis edilmiş ya da düşük gelir grupları tarafından sağlıksız ve yoğun bir biçimde kullanılan tarihsel yapı ve kent dokularının ekonomik yönden ve kullanım açısından canlandırılması işlemidir.

• Kentsel Koruma

•  

• Kentsel koruma; toplumun geçmişteki sosyal, ekonomik koşullarını, kültür değerlerini yansıtır. fiziksel yapının günümüzün değişen sosyal ve ekonomik koşulları altında yok olmasına engel olmak ve çağdaş toplumla, çağdaş gereksinmelerle bütünleştirilerek yaşamasını sağlamaktır.

Sağlıklılaştırma

• Sağlıklılaştırma

• Sağlıklılaştırma, bir mekanın sağlıklı yaşam koşullarına kavuşturulması ve eski haline getirilmesi anlamını içermektedir. Başlangıçta sağlıklılaştırma çalışmaları tek yapı ölçeğindeki sorunları çözümleme olarak ele alınmıştır. Daha sonraları toplumsal, ekonomik ve kültürel gelişmeler bu sorunları bina çerçevesinden giderek bina gruplarına, kent parçalarına ve kentlere değin yaygınlaştırmıştır.

Kentsel Yenileme

• Kentsel Yenileme

• Kentsel yenileme mevcut kentleri ve merkezleri düzeltmek ve günün gereklerine uydurmak amacıyla yeniden planlama ve bunu uygulama olarak tanımlanmaktadır

• Kentsel yenilemenin hedefleri arasında şunlar bulunmaktadır:

• ekonomik canlandırmayı sağlamak,

• Kentsel altyapının kullanımını iyileştirmek,

• Şehirlerde daha kaliteli bir yaşam ve çevre oluşturmak,

• Yoğun sosyal problemleri olan bölgelerde sosyal yenilemeyi gerçekleştirmek,

• Yerleşme standartlarının iyileştirilmesini sağlamak,

• Şehirlerin karakterlerinin devamlılığını sağlamak üzere, yeni yapılaşma ya da eskinin tümüyle yıkılıp yeniden yapılması yerine eski yapı ve bölgelerin tümüyle korunması,

• Yenileme sonrası yöre sakinlerinin orada ikametinin garanti edilmesi,

• Uluslararası Örnekler

• Barselona/İSPANYA

Barselona Dönüşüm Projesi Örneği

• Barselona Dönüşüm Projesi Örneği

• Dünya örneklerinden biri olarak Barselona şehrindeki kentsel dönüşüm dünyada uygulanan en başarılı “su-önü gelişim” (Waterfront Development) projelerinden birisidir.

• Savaş sonrası kent merkezindeki nüfus dengesi değişmiştir. Barselona kent merkezinde fiziki ve sosyal köhneme hadsafhadadır.

• 1980'lere gelindiğinde Barselona yeni kent konseyi ile demokratik kentsel dönüşüm programlarını başlatmış; böylelikle endüstriyel sistemin küresel yapılanmasına yön verecek ekonomik yükselme oluşmuş; kısa zamanda entegre harekat planı uygulamaya konulmuştur.

Dönüşüm projesinin amaçları:

• Dönüşüm projesinin amaçları:

• Bölgenin yoğunluğunu azaltmak ve yeni açık alanlar üretmek;

• Yaşam koşullarında sosyal iyileşme sağlamak;

• Bölgede sosyal kullanım için uygun sosyal donatıların sayısını arttırmak;

• Yaşayanların projeye doğrudan katılımlarını sağlamaktır

• Proje Ortakları:

• Barselona Kent Konseyi

• Yerel Yönetim Birimleri

• Özel sektör girişimcileri

• Sivil kuruluşlar

•  

• Kentsel dönüşüm süreci 3 aşamada ele alınmıştır:

• 1. Kentsel iyileştirme (urban rehabilitation),

• 2. Kentsel yeniden yapılandırma (urban restructuring),

• 3. Diğer yapılanma biçimleri.

Bu kapsamda uygulanan müdahaleler iki başlık altında toplanabilir:

• Bu kapsamda uygulanan müdahaleler iki başlık altında toplanabilir:

• • Kentsel mekanlar ve yeşil alanlar: Müdahaleler kullanılmayan ve problemli alanlar olarak kabul edilen eski endüstri arazileri ve kentin eski hizmet/servis arazilerinde yapılmıştır.

• • Sektörel planlar: Kentin farklı noktaları farklı özellikler göstermektedir. Bu bağlamda uygulanan müdahaleler de bölgeye göre değişmektedir.

Buna göre sektörel planlar üçe ayrılmıştır:

• Buna göre sektörel planlar üçe ayrılmıştır:

• 1-Ciutat Vella'nın iyileştirilmesi,

• 2-Geleneksel mahallelerin iyileştirilmesi,

• 3-Kapalı şehir blokların yeniden düşünülmesi.

• 1992 Olimpiyatları ile şehir kendini hızlı bir değişim içinde bulmuştur. Fiziksel şartları olumsuz ve ulaşım imkanları açısından yetersiz bir kent olan Barselona hızla gelişmiştir. Yollar yenilenmiş, yeni ulaşım ağları oluşturulmuştur. Proje, köyün dışındaki alana olimpiyatlardan sonra da getirdiği fonksiyon ve işlevlerle hizmet vererek, kentin sürdürülebilir gelişimini sağlamıştır.

• İNGİLTERE

İngiltere, 19.yüzyıldan itibaren geliştirdigi projelerin deneyimleri ile Avrupa’daki en ileri uygulamalara sahip ülkedir. Uygulama projelerindeki ortaklık temasında merkezi ve yerel yönetim, özel sektör ve halk bir arada bulunmaktadır ve yapılan dönüşüm projelerinde ana ilkeler şöyle sıralanır:

• İngiltere, 19.yüzyıldan itibaren geliştirdigi projelerin deneyimleri ile Avrupa’daki en ileri uygulamalara sahip ülkedir. Uygulama projelerindeki ortaklık temasında merkezi ve yerel yönetim, özel sektör ve halk bir arada bulunmaktadır ve yapılan dönüşüm projelerinde ana ilkeler şöyle sıralanır:

• • Ortaklık

• • Bütünleşik bir yaklaşım

• • Yerel yatırımların desteklenmesi

• • Herkes için sosyal ve ekonomik açıdan eşit olanaklar yaratılması

• • Global yatırımlar ile yerel yatırımlar arasında denge sağlanması

• • Altyapı kalitesi

• • Sürdürülebilirlik

• • Çeşitlilik

• • Yerel halk ve entegrasyon

1960’lara gelindiğinde ilçe yönetimi 19. yüzyıl döneminin köhneleşmiş konutlarını satın alarak bu alanı yeniden geliştirmişse de günümüzde bu bölge, yüksek oranda

• 1960’lara gelindiğinde ilçe yönetimi 19. yüzyıl döneminin köhneleşmiş konutlarını satın alarak bu alanı yeniden geliştirmişse de günümüzde bu bölge, yüksek oranda

• sosyal yoksulluk

• trafikten kaynaklanan hava kirliliği

• kötüleşen belediye konutlarıyla çevrelenmiş gerileyen bir ticaret merkezi konumundadır.

• Bu nedenle Southwark konseyi bölgeyi yeniden yapılandırmak amacı ile 2002 yılında bir proje başlatmıştır. Projenin vizyonu; Elephant&Castle’ın içinden geçilen bir yer olmaktan çıkıp gelinen bir yer olmasıdır. 688.000 m²’lik bir alanda gerçekleştirilen proje 1.500.000.000 £’lik bir bütçeye sahiptir. 2002 yılında başlayan projenin 2014 yılında tamamlanması hedeflenmiştir.

Proje tamamlandığında bölgede;

• Proje tamamlandığında bölgede;

• • 75.000 m² perakende alanı

• • 5.300 yeni ve yenilenmiş konut

• • 2 yeni metro hattı

• • Yeni bir ticari merkez alanı

• • 5 meydan olacaktır.

• Bu proje ile

• fiziksel çevre kalitesini arttırarak yatırımları teşvik etmek

• yerel ekonominin güçlendirilmesi ile sürdürülebilir yenileme faaliyetlerini teşvik etmek hedeflenmiştir.

• Elephant&Castle yenileme projesinin temeli; mahalle sakinleri, yerel işletmeciler, eğitim ve sağlık kuruluşları, toplum ve gönüllü kuruluşlar, ziyaretçiler ve alanda çalışan insanları içeren geniş bir toplumsal katılımla desteklenmiş güçlü bir ortaklığa dayanmaktadır.

• Beyrut/ Lübnan

Savaşın sona ermesiyle artık Beyrut’un yeniden doğması

• Savaşın sona ermesiyle artık Beyrut’un yeniden doğması

• İnsanları savaşın bittiğine inandırmanın gerekli görülmesi

• savaş öncesindeki sosyal hayatın canlandırılmak istenmesi

• Beyrut’un geleneksel olarak idari, ticari, kültürel çekirdeğini oluşturan Merkez bölgesinin yenilenmesi ihtiyacı

• 1994’te Beyrut’un merkez bölgesinin geliştirilmesi ve yeniden yapılanması amacıyla bölgedeki mülkiyet hakkı sahipleriyle yatırımcıların ortaklığında oluşan SOLIDERE (The Lebanese Campany for Development and Reconstruction of the Beirut Central Districts) adında bir Lübnan anonim şirketi kurulmuştur.

Savaş sonrası Beyrut’ta karşılaşılan sorun yalnızca fiziksel yapının değil sosyal yapının da büyük ölçüde hasar görmüş olmasıdır. Kentin geleneksel kimliğine uymayan bir biçimde ikiye bölünerek dine dayalı bir ayrıma gidilmiş olması, Lübnan’ın savaş sonrası ulus olma yolundaki çabalarıyla çelişmektedir.

• Savaş sonrası Beyrut’ta karşılaşılan sorun yalnızca fiziksel yapının değil sosyal yapının da büyük ölçüde hasar görmüş olmasıdır. Kentin geleneksel kimliğine uymayan bir biçimde ikiye bölünerek dine dayalı bir ayrıma gidilmiş olması, Lübnan’ın savaş sonrası ulus olma yolundaki çabalarıyla çelişmektedir.

• Bu bağlamda temel konulardan biri de kentin sosyal dokusunun bütünleştirilmesidir. Bunu sağlamanın en iyi yolu olarak da, kent merkezinin yenilenerek kentin doğu ve batı tarafının birbirine bağlanması, merkezin, ticaretin yanı sıra sosyal ve kültürel aktivitelerle de tüm kentlileri buraya çekmesi ve böylece kentin iki yakasında yaşayanların burada bir araya gelmesi hedeflenmiştir.

• Solidere Kentsel Dönüşüm Projesi Üç Boyutlu Çizimi

Projenin temel hedefleri aşağıdaki gibidir:

• Projenin temel hedefleri aşağıdaki gibidir:

• Tarihi binaların ve koruma alanlarının restore edilmesi,

• Denize açık bir kentsel alan oluşturulması,

• Bütüncül modern altyapı sisteminin sağlanması,

• Kamusal alanların yaratımı, seyir terasları, gezi alanları ve yaya yollarının yapımı ve organizasyonu,

• İşyeri ve bu kurumlara ait yerleşkeler, kültürel ve rekreasyon imkanları gibi geniş ve çok fonksiyonlu kullanım imkanlarının yaratılması,

• Sağlam kalmış binaların ve şehir manzarasının korunması,

• Modern ve geleneksel mimari arasında harmoni yaratılması,

• Şehrin eski dokusunun ve komşuluk ilişkilerinin yeniden kurulması,

• 24 saat yaşayan bir kentsel alan oluşturulması,

• Şehir merkezinin yenilenmesi için mıknatıs etkisi gösteren cazibe olanaklarının yaratılması

191 hektarın üzerinde ve 4.69 milyon metrekare inşaat alanını kapsayan proje, iki fazdan oluşmaktadır. 1994 - 2004 yıllarını kapsayan dönem birinci faz, 2005 - 2020 dönemi ise ikinci faz olarak tanımlanır. Her iki fazın uygulama süreçleri ise Lübnan hükümeti tarafından kurulan, yarı özel ve özerk bir kuruluş olan Solidere şirketi tarafından yürütülmektedir. 2005 yılı itibariyle projenin ilk etabı tamamlanmış ve herhangi bir aksaklılıkla karşılaşılmamıştır. Projenin başarısında kamu özel sektör işbirliğinin payı büyüktür.

• 191 hektarın üzerinde ve 4.69 milyon metrekare inşaat alanını kapsayan proje, iki fazdan oluşmaktadır. 1994 - 2004 yıllarını kapsayan dönem birinci faz, 2005 - 2020 dönemi ise ikinci faz olarak tanımlanır. Her iki fazın uygulama süreçleri ise Lübnan hükümeti tarafından kurulan, yarı özel ve özerk bir kuruluş olan Solidere şirketi tarafından yürütülmektedir. 2005 yılı itibariyle projenin ilk etabı tamamlanmış ve herhangi bir aksaklılıkla karşılaşılmamıştır. Projenin başarısında kamu özel sektör işbirliğinin payı büyüktür.

• Beyrut kentsel dönüşüm projesi ile tarihi kent merkezi ve yeni liman bölgesi birbirine bağlanmış ve bu yeni bölgede güçlü bir finans merkezi oluşturulmuştur. Hem bu özelliği ile hem de örgütlenme modelinde kullanılan sistem nedeniyle, proje kendi kendini finanse ederek kamuya herhangi bir ek yük getirmemiştir. Proje, kaybedilen kimlik değerlerinin yeniden kazanılmasının zorluğunu göstermesi açısından dünya çapında önemli bir örnektir.

• Brezilya/ Rio de Jenerio

Rio de Janerio, 5.9 milyonluk nüfusuyla, Brezilya’nın ikinci büyük kentidir.

• Rio de Janerio, 5.9 milyonluk nüfusuyla, Brezilya’nın ikinci büyük kentidir.

• Yaklaşık nüfusun üçte biri çok kötü şartlarda gecekondu alanlarında (favelas) yaşamaktadır.

• Gecekondu alanlarının büyük çoğunluğu, şehrin en merkezi ve en değerli yerinde yamaçlara yerleşmiştir.

• Gecekondu alanlarında yaşayan halkın sadece bir kısmı su, elektrik gibi ihtiyaçlarına ulaşabilmektedir.

• Gecekondu alanlarında, kanalizasyon alt yapısı olmaması, çöplerin toplanmaması gibi nedenlerden dolayı ciddi bir kirlilik problemi yaşanmaktadır.

Gecekondu alanlarında yaşayan halkın ağır yaşam koşulları çeşitli sosyal problemleri de beraberinde getirmektedir. Bölgede suç oranı artmaktadır.

• Gecekondu alanlarında yaşayan halkın ağır yaşam koşulları çeşitli sosyal problemleri de beraberinde getirmektedir. Bölgede suç oranı artmaktadır.

• Halkın yoksullukla savaşması, çalışma imkanlarının kısıtlı olması, eğitim imkanlarının olmayışı beraberinde çeşitli sosyal eşitsizliği de getirmektedir.

• Gecekondu alanlarında özellikle uyuşturucu çeteleri yüzünden birçok sorun yaşanmaktadır. Yaşam şartlarındaki olumsuzluklar, çeşitli sosyal ve ekonomik sorunlar, şehrin kalbi sayılan alanda oluşan görüntü ve çevre kirliliği bölgede bir sağlıklaştırma hareketi kaçınılmaz hale getirmiştir.

Projenin amacı,

• Projenin amacı,

• program çerçevesinde, konut alanların iyileştirilmesi ve gelecek nesil düşünülerek yeni kapasitelerin oluşturulması,

• sosyal problemlerinin giderilmesi,

• fırsat eşitliği sağlamak için iş ve eğitim olanaklarının artırılması ve

• bölgede yaşam şartlarının düzeltilmesidir.

• halkın örgütlenmesi sağlanarak, onların projeye katılımının sağlanması projenin amaçları arasındadır.

Öncellikle temel altyapı, kanalizasyon, su ve elektrik dağıtımı gibi halkın temel ihtiyaçlarının karşılanması, çöp toplanmasıyla çevre kirliliğinin ortadan kaldırılması hedeflenmiştir.

• Öncellikle temel altyapı, kanalizasyon, su ve elektrik dağıtımı gibi halkın temel ihtiyaçlarının karşılanması, çöp toplanmasıyla çevre kirliliğinin ortadan kaldırılması hedeflenmiştir.

• Halk meydanları, spor faaliyetleri için merkezler, çocuk bakım merkezleri inşa edilerek sosyal imkânların geliştirilmesi proje kapsamındadır.

• Ancak proje, konut ihtiyaçlarının karşılanmasını kapsamamaktadır. Bölgede yaşayan halkın kendi kaynaklarıyla veya banka kredisi alarak kendi evlerinin inşaatını gerçekleştirmeleri ya da konutlarını iyileştirmeleri gerekmektedir.

• Program, bu bağlamda kamu ve yerel halk işbirliği ile gerçekleştirilmektedir.

FAVELA

• FAVELA

FAVELA

• FAVELA

Kentsel dönüşüm projelerinin gerçekleştirilmesi için finansmanın nasıl olacağının hazırlanması yapılması gereken en temel öğelerden biridir. Kentsel dönüşüm projelerinin gerçekleştirilmesi için ele alınması gereken önemli konu, arazi kullanım kararları ile imar haklarının kullanımını yeniden ele alan yöntemlerin geliştirilmesidir. Bu yöntemlerin en önemlileri de,

• Kentsel dönüşüm projelerinin gerçekleştirilmesi için finansmanın nasıl olacağının hazırlanması yapılması gereken en temel öğelerden biridir. Kentsel dönüşüm projelerinin gerçekleştirilmesi için ele alınması gereken önemli konu, arazi kullanım kararları ile imar haklarının kullanımını yeniden ele alan yöntemlerin geliştirilmesidir. Bu yöntemlerin en önemlileri de,

• imar haklarının toplulaştırılması yöntemi ve

• imar hakları transferi yöntemidir

• Türkiye’den Örnekler

Kamu-özel sektör ortaklığı ile uygulanan kentsel dönüşüm projelerinin ilk örneklerinden birisi Dikmen Vadisi Projesidir.

• Kamu-özel sektör ortaklığı ile uygulanan kentsel dönüşüm projelerinin ilk örneklerinden birisi Dikmen Vadisi Projesidir.

• Vadi Ankara kenti için hazırlanan tüm planlarda ‘yeşil alan’ olarak ayrılmıştır.

• Alanda yer alan gecekondular ve kamulaştırma maliyetleri bu plan kararlarının uygulanmasını imkansız kılmıştır.

• Ankara Büyükşehir Belediyesi ile Çankaya Belediyesi ortaklığında kurulan Metropol İmar AŞ. vadinin dönüşümü için Dikmen Vadisi Konut ve Çevre Geliştirme Projesi'ni hazırlamış ve bu proje 1989 yılında onaylanarak uygulamaya koymuştur. (N.Özdemir 2012)

Projenin ilk etabı af yasasından sonra 'hak sahibi' olarak tanımlanan 335 gecekondu sahibini uygulamaya dahil etmiş ve bu amaçla alanın %15'ini kapsayan alanda konut kullanımı da önermiştir.

• Projenin ilk etabı af yasasından sonra 'hak sahibi' olarak tanımlanan 335 gecekondu sahibini uygulamaya dahil etmiş ve bu amaçla alanın %15'ini kapsayan alanda konut kullanımı da önermiştir.

• Hak sahiplerine verilmek üzere tasarlanan konutlar 80 metrekare büyüklüğünde ve görece düşük kalitede inşa edilmişlerdir.

• Vadide projenin finansmanında kullanılmak üzere lüks konut ve işyeri kullanım alanları da önerilmiştir. 'Kültür Köprüsü' adı verilen 26 katlı lüks yapıda 219 konut ve 60 ticari birim önerilmiştir. (N.Özdemir 2012)

Projenin ilk uygulama sonuçları vadinin alanda yer alan gecekondulardan dolayı tümüyle yeşil alan olarak ayrılamayacağının kabulü ile başlatılmıştır.

• Projenin ilk uygulama sonuçları vadinin alanda yer alan gecekondulardan dolayı tümüyle yeşil alan olarak ayrılamayacağının kabulü ile başlatılmıştır.

• Bu nedenle hak sahibi olarak adlandırılan gecekondu sahiplerinin proje alanı içerisinde iskan edilmesinin yolları aranmış ve uygulanmıştır.

• Ancak sonuçta yaratılan çevrenin bir yeşil alan değil, yeni gelişme odağı oluşturan bir cazibe merkezi olduğu açıktır.

Projeden ekonomik olarak etkilenen aktörlerin başında vadide kiracı ya da ev sahibi durumunda yaşayan gecekondu sakinleri gelmektedir.

• Projeden ekonomik olarak etkilenen aktörlerin başında vadide kiracı ya da ev sahibi durumunda yaşayan gecekondu sakinleri gelmektedir.

• Gecekondu kiracıları projeden tamamen dışlanırken 'hak sahibi' olarak nitelendirilen gecekondu sahipleri de mülkiyetlerinin büyüklüğü ile orantılı olarak borçlandırılmışlardır.

• Bu bağlamda, proje sonunda elde ettikleri ve kendileri için 'özel' olarak üretilmiş konutlar gecekondularına karşılık olarak doğrudan verilmiş konutlar değildir.

• Aynı dönemde kentin diğer gecekondu alanlarında uygulanan ıslah imar planlarının getirileri ile kendi durumlarını karşılaştıran gecekondu sahipleri kendilerini projenin kaybedenleri arasında kabul etmişlerdir.

Kentin en modern bölgelerinden birinde yaratılan yeni çekim merkezinde oluşan yeni sosyal yaşam da, gecekondu sahipleri ile yeni gelenler arasında uyuşmazlığın ortaya çıkmasına neden olmuştur.

• Kentin en modern bölgelerinden birinde yaratılan yeni çekim merkezinde oluşan yeni sosyal yaşam da, gecekondu sahipleri ile yeni gelenler arasında uyuşmazlığın ortaya çıkmasına neden olmuştur.

• Gecekondu sahiplerinin %68'i sadece ilkokul mezunu iken, alana yeni gelenlerin %75'i üniversite mezunudur.

• Benzer çelişki kadınların çalışma durumunda da ortaya çıkmaktadır. Gecekondu sahibi ailelerden çalışan kadınların oranı %37'de kalırken bu oran yeni sakinler için %73.4'e sıçramaktadır.

Dikmen Vadisi Konut ve Çevre Geliştirme Projesi'nin ilk etabı katılımcı yaklaşımın gereklerinin en fazla yerine getirilmeye çalışıldığı örnek olmuştur.

• Dikmen Vadisi Konut ve Çevre Geliştirme Projesi'nin ilk etabı katılımcı yaklaşımın gereklerinin en fazla yerine getirilmeye çalışıldığı örnek olmuştur.

• 1994 yılı yerel seçimlerinden sonra değişen kent yönetimi projenin ilk etabının uygulanmasından sonra ortaya çıkan kentsel rantın piyasa lehinde geliştirilmesi ve uygulanması yoluna gitmiş ve projede bu amaçla bir çok değişiklik yapılmıştır.

Kent merkezinde yüksek gelir grubu konut alanlarının arasında sıkışmış bir gecekondu alanının Dikmen Vadisi Konut ve Çevre Geliştirme Projesi ile soylulaştırıldığını söylemek yanlış olmayacaktır.

• Kent merkezinde yüksek gelir grubu konut alanlarının arasında sıkışmış bir gecekondu alanının Dikmen Vadisi Konut ve Çevre Geliştirme Projesi ile soylulaştırıldığını söylemek yanlış olmayacaktır.

• Bir kentsel dönüşümün soylulaştırma olabilmesi gereken koşullar bu proje ile sağlanmış, alanda düşük gelir grubunun yerini yüksek gelir grubu almış ve yapılan dönüşüm çevrede konut ve arsa değerlerinde yükselmeye neden olmuştur.

Projenin maliyetinin karşılanması amacıyla birinci etapta uygulanması önerilen lüks konut ve işyeri alanı üretimi projenin maliyetinin çok üstünde rant yaratmıştır.

• Projenin maliyetinin karşılanması amacıyla birinci etapta uygulanması önerilen lüks konut ve işyeri alanı üretimi projenin maliyetinin çok üstünde rant yaratmıştır.

• Bu uygulama projenin ileriki etaplarında araç değil amaç olarak hayata geçirilmiştir.

• Hatta projenin birinci etabında yeşil alan olarak ayrılan alanlar bile plan değişiklikleri ile lüks konut alanlarına çevrilmiş ve bu alanlarda konut kuleleri inşa edilmiştir.

• PROJE ALANI:

• Ankara-Mamak Yatıkmusluk (Altınevler) Mahallesi sınırları içerisinde, yaklaşık 17,5 ha'lık bir alanı kapsamaktadır. Planlama alanı; mevcut durumda gecekondu tarzı 1-2 katlı, 40-50 yaşında yapıların bulunduğu,

• tapulu,

• tapu tahsis sahibi ve

• işgalci durumunda hak sahiplerinden oluşan bir bölgedir.

• 1960 yılından beri planlı olan bölgede şahıs mülkiyetlerinin çokluğundan dolayı imarlı yapılanmaya geçilememesinden kaynaklı olarak yaşanan sorunları çözebilmek amacıyla, bölge Kentsel Dönüşüm Projesi kapsamında ele alınarak yeniden düzenlenmiştir. Bu proje ile alanda imara uygun sağlıklı kentsel mekanların yaratılması amaçlanmıştır.

• Salaş ve kaçak yapılaşmış alanların dönüşümünü gerçekleştirmek için aşılması gereken hususlar şunlardır: a-Vatandaş üzerinde güven ve şeffaflığın sağlanması ve projeye ikna edilmesi, b-Mülkiyet yapısının karmaşıklığı, hisselerin fazla olması, c-Spekülatörlerin ve açıkgözlerin musallat olması d-Yapı yoğunluğunun yüksek olması, e-Yasal düzenleme eksikliği ve yetki karmaşası (Kurumlar arasındaki yetki dağılımı) sayılabilir.

Belediye, belediye meclisi kararıyla; konut alanları, sanayi alanları, ticaret alanları, teknoloji parkları, kamu hizmeti alanları, rekreasyon alanları ve her türlü sosyal donatı alanları oluşturmak, eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak veya deprem riskine karşı tedbirler almak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabilir. Bir alanın kentsel dönüşüm ve gelişim alanı olarak ilan edilebilmesi için yukarıda sayılan hususlardan birinin veya bir kaçının gerçekleşmesi ve bu alanın belediye veya mücavir alan sınırları içerisinde bulunması şarttır. Ancak, kamunun mülkiyetinde veya kullanımında olan yerlerde kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı ilan edilebilmesi ve uygulama yapılabilmesi için ilgili belediyenin talebi ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca bu yönde karar alınması şarttır

• Belediye, belediye meclisi kararıyla; konut alanları, sanayi alanları, ticaret alanları, teknoloji parkları, kamu hizmeti alanları, rekreasyon alanları ve her türlü sosyal donatı alanları oluşturmak, eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak veya deprem riskine karşı tedbirler almak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabilir. Bir alanın kentsel dönüşüm ve gelişim alanı olarak ilan edilebilmesi için yukarıda sayılan hususlardan birinin veya bir kaçının gerçekleşmesi ve bu alanın belediye veya mücavir alan sınırları içerisinde bulunması şarttır. Ancak, kamunun mülkiyetinde veya kullanımında olan yerlerde kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı ilan edilebilmesi ve uygulama yapılabilmesi için ilgili belediyenin talebi ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca bu yönde karar alınması şarttır