Kerbela olayında, su ve susuzluk, vazgeçilmez temalardır. Eba Ebdillah’ın kafilesi Fırat kenarında konaklamıştı ancak İbni Sad’ın ordusu, Fırat’ı kuşatarak imam Hüseyin a

Dİ’BİL HUZAİ

Ebu Ali Di’bil b. Rezin Huzai Kufi, Medaris’i Ayat kasidesini İmamların mazlumiyeti hakkında okuyan meşhur kişidir. Aşura’nın büyük mersiyehanlarından sayılan bu şahıs, daha çok Bağdat’ta yaşamıştır. Şiirleri genellikle zalim halifeleri kınama ve Ehl-i beyt’i savunmaya yönelikti. Ehl-i beyt aşığı olan bu şair, 148. yılda dünyaya gelmiş, 98 yaşında Hicri 246. yılda Dimeşk hâkimi desise tarafından şehit edilmiştir. Kabri Sudan sınırlarına yakın olan Zuveyle bölgesindedir.³⁸⁷

Di’bil Medarisi Ayat kasidesinden dolayı, İmam Rıza (a.s)’dan hediye olarak bir gömlek aldı. O, sadece şiirde değil hadis, kelam, tarih ve lugat ilminde de önemli şahsiyetlerdendi. Eserleri kendi döneminde bile dilden dile dolaşmaktaydı.

KERBELA’DA DEFNOLUNMAK

Mukaddes Kerbela topraklarında defnolunmak, ilahi rahmete nail olmayı sağlar ve Şiiler açısından çok önem taşımaktadır. Birçok âlim, hükümet adamı ve diğer insanlar bile oraya defnedilmeği vasiyet ediyorlar. Hatta başka bir yerde defnedilenlerden bile çıkarılarak tekrar Kerbela’ya getirilenler olmuştur. Tıpkı Nehcul belaga’yı hazırlayan Seyit Razi’nin babası gibi. ³⁸⁸

Kerbela’da defnedilmenin müstehap olduğu bölgenin sınırı hakkındaki görüşler farklıdır. Haremin sınırları bir fersahtan beş fersaha kadar nakledilmiştir.

DİMEŞK

Suriye’nin en büyük şehridir. Eskiden beri kültür ve tarihi merkez olarak önemli konuma sahiptir. İslam’dan önce kurulmuş bir şehirdir. Tarihi yerlerinden anlaşıldığı üzere, çok eski bir geçmişi vardır. Müslümanlar, Hicri 13. yılda orayı fethettiler. Muaviye otuz bir yıl orada hükümet etti. Büyük emevi camisi, camilerinin en büyüklerinden sayılır ve bu şehirdedir. ³⁸⁹

Ehl-i beyt esirlerini bu şehirde Yezid’in karşısına getirdiler. İmam Hüseyin (a.s)’ın kızı Rugeyye’nin kabri de bu şehirdedir. Bu şehrin halkı, İslam’ın ilk dönemlerinden itibaren Emevilerin yaptıkları tebliğ çalışmaları neticesinde İmam Ali (a.s) ve onun evlatlarına karşı düşmandılar. Şam halkının Kerbela esirlerine karşı tutumları da bunu açıkça ortaya koymuştu.

MUHARREMİN İLK ON GÜNÜ

Muharrem ayının ilk on gününde, insanlar vaaz ve mersiye meclisleri kurar, camilerde, hüseyniyelerde matem meclislerini başlatırlar ve böylece, Aşura için hazırlık yapılır.

DEYRİ RAHİP

Şam’da bir bölgenin adıdır ki, Ehl-i beyt esirleri oradan geçmişlerdi. Yezid’in askerleri eşliğinde esirler götürülürken, şehitlerin başları da o kafiledeydi. Yol üzerinde bulunan konaklardan birinde Kınnısirin adında bir yere geldiklerinde, oradaki mabette bir rahip, ibadetle meşguldü. Rahip oradan geçen kafileye baktığında, İmam Hüseyin (a.s)’ın mübarek başından göğe doğru bir nur yükseldiğini görünce, İmam’ın mübarek başını taşıyan askere 10.000 dirhem vererek bir geceliğine İmam’ın mübarek başını mabede götürdü. O gece, İmam’ın mübarek başından nur yükseldiğini ve kerametleri gören rahip, Müslüman oldu.³⁹⁰ Neyyiri Tebrizi şöyle demiştir:

…....................................…………………………..ŞİİR

O mabed, Suriye’nin Lübnan’a doğru olan yol üzerindeki bir bölgededir ve caddeye doğru bakan bir tepenin başındadır.

DEYZEC

İbrahim Deyzec, Mütevekkil Abbasi tarafından İmam Hüseyin (a.s)’ın kabrini tahrip etmek ve Şiileri oradan dağıtmakla görevlendirilen kişiydi. Bu büyük suçta Harun Meğribi de yanındaydı. Kabrin bulunduğu bölgeyi tarlaya çevirmeğe çalıştılarsa da başarılı olamadılar. Bu iki kişinin başına gelen belalar, tarih kitaplarında yazılmıştır.³⁹¹

Deyzec Yahudiydi ama zahiren Müslüman görünürdü. İmam Hüseyin (a.s)’ın kabrinin tahrip çalışmalarında bizzat kendisi eline kürek alarak bu büyük suçun işlenmesinde başrol oynamıştır. Onun bu tahrip çalışmaları Hicri 236. yıldaydı.³⁹²

ZATİ İRG

Mekke ile Irak arasında Mekke’ye yakın bir bölgenin adıdır. Bu bölge aynı zamanda Mekke’nin doğu bölgesinde Hacca gidenlerin ihram bağladıkları yerdir.³⁹³

İrg Mekke yolunda Iraklıların Mekke’ye gitmek için kullandıkları yolun bulunduğu dağın adıdır. İmam Hüseyin (a.s) Akik vadisinden sonra buradan geçmiş ve bir iki gün burada konaklamıştır. Sonra çadırları toplayıp yola devam etmiştir. İmam (a.s), burada Irak’tan gelen Bişr b. Galip ile karşılaşmış ve Irakta olup bitenler hakkında ondan bilgi almıştır. O da şöyle cevap vermişti: “Gönüller seninle ama kılıçlar senin aleyhinedir.” İmam bu bölgeden sonra Ğemere adlı bölgeye doğru yoluna devam etti.³⁹⁴

İmam (a.s) bu bölgede Kufelilere bir mektup yazarak onları gelişinden haberdar etti ve bu mektubu Kays B. Musahhar Seydavi ile gönderdi.

ZAKİR

Hatırlatan anlamındadır. Ehl-i beyt (a.s)’ın musibetlerini anlatarak halkı ağlatan kimseye, methiye okuyan ve vaaz veren kimseye de zakir denir. “Ehl-i beyt zakiri” ünvanı, iftihar veren bir ünvandır. Zakir, Ehl-i beyt’in faziletlerini ve gördükleri zulümleri anlatarak düşmanların bütün tebliğ ve planlarını etkisiz hale getirir. İmamlarımız zakirleri daima teşvik etmişlerdir. Aynı zamanda kendileri de Kerbela hadisesini ihya eden ve daima imam Hüseyin (a.s) için ağlayan zakirlerdir. İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Yanında bizim musibetimizden bahsedildiğinde gözleri dolanın yüzüne Allah ateşi haram etmiştir.”³⁹⁵

MERSİYE

Aşura hadisesini gündemde tutmak, Ehl-i beyt’i yâd etmek için uygulanan bir sünnettir. Vaazdan sonra Kerbela hadisesi, acıklı bir şekilde anlatılarak, insanların İmam Hüseyin (a.s)’ın musibetine ağlaması sağlanır. Anlatılan olaylar, maktellerde yazılanlar üzere gerçekleşir. Bu yüzden, mersiyelerde en sağlam kaynaklardan faydalanılması gerekir. Aksi tadirde yanlış bir söz, Ehl-i beyt (a.s)’ın makamına ters düşer. İmam Seccad (a.s), yirmi yıl boyunca Aşurayı hatırlayarak ağlamıştır. İmam şöyle buyuruyordu: “Fatıma evlatlarının şehadetleri, beni ağlatıyor.”³⁹⁶ Dolayısıyla Kerbeladaki zulümleri anlatmak, dinleyicileri ağlatmak için yeterlidir. Temelsiz ve yalan olan sözlere ihtiyaç yoktur.

Mersiye, Hüseyni kıyamın sağlamlaşmasına ve Şia’nın İmam Hüseyin (a.s) ile gönül bağı kurmasını sağlar. Bu şekilde Ehl-i beyt düşmanlarının yapmış oldukları zulümleri örtbas etmelerini engeller ve Ehl-i beyt taraftarı bir toplum yetiştirir.³⁹⁷

Elbette mersiye okuyan kimseler de, bu hassas görevi layıkıyla yerine getirmekle yükümlüdürler. Mersiyenin içeriğini doğru bir şekilde anlatmalıdırlar.