Kimya kafedrasi kimya fəNNİNDƏn laboratoriya iŞLƏRİ Bakı 2014 laboratoriya iŞİ №1. Sinkin ekvivalentinin təyini Ekvivalentlər qanunu

KMnO₄ + Na₂SO₃ + H₂SO₄ 
b) Sınaq şüşəsinə 1-2 ml kalium-permanqanat məhlulu töküb, üzərinə 4-5 ml natrium sulfat məhlulu əlavə edin. Məhlul bir müddət qaldıqda qonur-qəhvə rəngli manqan 4-oksid lopaları şəklində çökür. Reaksiyanın tənliyini yazın.
KMnO₄ + Na₂SO₃ + H₂O .
c) Sınaq şüşəsinə 1-2 kalium-permanqanat məhlulu, 1-2 ml qatı qələvi və 4-5 ml Na₂SO₃ məhlullaarı tökün. Reaksiya nəticəsində ionuna xas olan yaşıl rəngin əmələ gəlmə­si­nə diqqət yetirin. Reaksiyanın tənliyini yazın.
KMnO₄ + Na₂SO₃ + KOH 


Dəmir
Dəmir təbiətdə oksigen, silisium və alüminiumdun sonra ən çox yayılmış element olmaqla yer qabığının çəki ilə 4,65%-ni təşkil edir. Onun ən geniş yayılmış mineralları aşağıdakı­lar­dır:

Fe3O4	maqnetit
Fe2O3	hematit
Fe2O3  nH2O	limonit
FeCO3	siderit
FeS2	pirit
Fe2SiO4	fayalit
	Alınması:

Dəmirin alınması, onun təbii filizlərinin reduksiyasına əsas­la­nır. Proses domna sobalarında aparılır. Soba növbə ilə filiz, əhəng daşı və koksla doldurulur. Sobaya aşağıdan 600-800⁰C-də qız­dırılmış hava verilir və koksun yanması hesabına t1850⁰C-­yə çatır. Koks yandıqda əmələ gələn karbon qazı gözərmiş kömür təbəqəsindən keçdikdə karbon 2-oksidə çevrilir.
C + O₂ → CO₂
CO₂ + C → 2CO
Əmələ gələn CO dəmir oksidlərini tədricən reduksiya edir. prosesdə dəmirin müvafiq karbidi əmələ gəlir.

3Fe2O3 + CO → 2Fe3O4 +	CO2 (450^0-500^0)
Fe3O4 + CO→3FeO + CO2	(600^0)
FeO + CO → Fe + CO2	(700^0)
3Fe + 2CO → Fe3C + CO2	və ya
3Fe + C → Fe3C

Göstərilən reaksiyalarla yanaşı filizin tərkibində olan MnO₂, Ca₂(PO₄)₂ və SiO₂-dən ibarət boş süxurların reduksi­ya­sı baş verir.

MnO₂ + 2C → Mn + CO
Ca₃(PO₄)₂ + 5C → 3CaO + 2P + 5CO
SiO₂ + 2C → Si + 3CO
Flüs kimi istifadə olunan CaCO₃ parçalandıqda alınan CaO silisium 4-oksidlə asan əriyən şlak əmələ gəlir.
CaCO₃ → CaO + CO₂
CaO + SiO₂ → CaSiO₃
Şlak yüngül olduğu üçün maye çuqunun səthində toplanır. Be­lə­liklə, domna sobalarında dəmir filizlərinin reduksiyası nəti­cə­sində çuqun alınır. Çuqunun tərkibində 4,5%-ə qədər C, 0,5-2% Si, 1-3% Mn, 0,02-2,5% P aə 0,005-0,08% S olur.
Təmiz dəmir almaq üçün dəmir 3-oksidi higrogenlə re­duk­si­ya edir, ya da dəmir-pentakarbonili termiki parçalayırlar.
Fe + 5CO Fe(CO)₅ Fe + 5CO
Xassələri

Dəmir gümüşü-ağ rəngli parlaq metal olub, istiliyi və elek­tri­ki yaxşı keçirir. Onun xüsusi çəkisi 7,86 q/sm³, ərimə tem­pe­ra­turu isə 1539⁰C-dir. Dəmir orta kimyəvi aktivliyə malik metal olub, maqnit xassəlidir. Dəmir nəm havada aşağıda gedən proses nəticəsində paslanır:

4Fe + O₂ + H₂O → 2Fe₂O₃  H₂O
Dəmir duru turşulardan hidrogeni çıxarır və reaksiya nəticəsində onların ikivalentli duzları əmələ gəlir.
Fe + 2HCl → FeCl₂ + H₂