harakatchan gidroqsil (OH-anionit) gruppa saqlaydi. Natriy
kationit sifatida turli
xildagi alyumo-silikatlar: gloukonit, tseolit. Permutit va boshqalar, H – kationiti
sifatida esa, sulurlangan ko`mir sintetik sxemalardan foydalaniladi. OH – anionitlar,
sifatidan yuqori molekulyar moddalar masalan karbomidli sxemalar ishlatiladi.
Suvni Na – kanionit bilan yumshatish reaksiyasi tenglamasini
quyidagicha yozish
mumkin
Na(Kam)+Mg(HCO
3
)
2
=Mg (Kam)+2NaHCO
3
Na(Kam)+CaSO
4
= Ca(Kam)+Na
2
SO
4
Bunda (
Kat) – kationitning almashinishi reaksiyasida ishtirok etmaydigan qismi.
Suvdagi barcha tuzlarni yo`qotish (tuzsizlash) uchun, suv navbat bilan avval N –
Kationitdan, so`ngra OH – anionitdan o`tkaziladi:
2H(Kam)+CaSO
4
= Ca(Kam)
2
+H
2
SO
4
H(Kam)+NaCl= Na(Kam)+HCl
2(AH)OH+H
2
SO
4
=(AH)
2
SO
4
+2H
2
O
(AH)OH+HCl=(AH)Cl+H
2
O
Ion almashinish reaksiyasi qaytar bo`lib, ionitning ion almashinish xossasini qayta
tiklash mumkin. Bunnig uchun ion intregenatsiyalanadi. Natriy kationitni osh
tuzining eritmasi bilan, vodorod kationitni mineral kislotalarning
eritmasi bilan
regineratsiyalanadi. Anionitlar esa ishqor eritmasi bilan regineratsiyalanadi. Ionit
filtrining tuzilishi 13-rasmda berilgan.
U po`latdan yasalgan tsilindr simon korpus bo`lib tepasi gumbazsimon bekilgan,
ostidan suv chiqadigan teshigi, tepasiga yaqin joyida, yon tomonida suv kiradigan
quvuri bo`ladi. Uning ichiga ostki qismida metal chambara (to`r) o`rnatilgan bo`lib,
uning ustiga 2-4 m qalinlikda ionit donachalari (sharchalar shaklida)
solingan
bo`ladi. Suv filtrning tepasidan kirib, ionit orqali tozalanib o`tadi va filtrning ostki
qismidan chiqarib olinadi. Regineratsiyalashda esa tepa
qismidan osh tuzi ishqor
yoki kislota kiradi va ionit orqali o`tib uni regeniratsiyalaydi va ostidan chiqarib
olinadi. Deaeratsiyalash bu suv tarkibida bo`lgan gazlarda suvlarni tozalash bo`lib,
ikki xil fizik va kimyoviy usullar yordamida amalga oshiriladi. Fizikaviy usulda, suv
qaynatiladi, natijada suvda erigan gazlar (SO
2
va O
2
) ajralib chiqadi. Suv
deaeratsiyalanadi. Kimyoviy deaeratsiyada suvga SO
2
va O
2
ni
biriktirib oluvchi
reagentlar qo`shiladi. Suvni kimyoviy usulda yumshatilganda suv SO
2
dan
tozalanadi. Suvdagi kislorod esa kuchli qaytaruvchilar (Na
2
SO
3,
N
2
H
4
– gidrozin)
qo`shish orqali biriktirib olinadi.
Na
2
SO
3
+ O
2
=2Na
2
SO
4
N
2
H
4
+ O
2
=N
2
+2H
2
O
Sanoatda chiqindi suvlari va ularni tozalash usullari. Turli texnologik
jarayonlarda ko`plab miqdorda kimyoviy moddalarning ishlatilishi
natijasida turli
xil organik va noorganik birikmalar bilan ifloslangan chiqindi suvlari hosil bo`ladi.
Quyida ba`zi kimyoviy ishlab chiqarish korxonalari va ularning ajratadigan chiqindi
suvlarning tarkibi berilgan.
Dostları ilə paylaş: