KirkçEŞme tesisleri

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa

(1634, Köprü:'-25Aralık 1683, Belgrad) Köprülü Mehmed Paşa'nın evlatlığı olup kızı Saliha Hanımla evlenmiş ve Köprülüler ailesinden sayılmıştır. Medreseden yetişen Kara Mustafa Paşa, manevi babası ve kayınpederi Mehmed Paşa'ya telhisçilik etti. l658'de Silistre beylerbeyi, 1660'ta vezir ve Diyarbekir beylerbeyi oldu. Fazıl Ahmed Paşa'nın sadrazamlığı boyunca birkaç kez sadaret kaymakamlığı görevini üstlenerek İstanbul'un iaşe, güvenlik ve yönetim işleriyle ilgilendi. Arada kaptan-ı deryalık yaptı. Fazıl Ahmed Paşa ölünce sadrazamlığa (4 Kasım 1676-25 Aralık 1683) getirildi. Viyana bozgununun suçlusu görülerek Belgrad'da idam edildi.

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Sadaret kaymakamlığı ve sadrazamlığı boyunca İstanbul'da önemli hayır eserleri yaptırmıştır. Çarşıkapı'daki külliyesi yıkılmıştır. Top-kapı dışında köşk, Süleymaniye'de saray ve çeşme, Eyüp Bahariye'sinde Taşlıbu-run'da ve Beylerbeyi'nde yalılar, Galata'da Yelkenci Hanı ve Mescidi bunlardandır.

Köprülü kızı Saliha Hanım'dan doğan oğulları Yusuf ve Mehmed beyler "Köprü-lüzadeler", sonraki eşlerinden olan çocukları ve torunları ise "Merzifonluzadeler" o-larak anılmışlardır.

Köprülü Mehmed Paşa'nın büyük kızı Emine Hanımla evlenen Kaplan Mustafa Paşa, adı bilinmeyen bir başka kızıyla evli Seydî Ahmed Paşa, Ayşe Hanım adlı kızının eşi Sadrazam Abaza Siyavuş Paşa, küçük kızı Âbide Hanım'ın eşi Puçinli Kara İbrahim Paşa, Köprülü damadan olarak

ailenin 17. yy'ın sonu, 18. yy'ın başındaki nüfuzunu daha da güçlendirmişlerdir. Bu evliliklerden doğanlar arasında Siyavuş Paşa'nın oğlu Damat Abaza Hüseyin Paşa'nın soyuna "Sultanzadeler" denilmiştir. Puçinli Kara İbrahim Paşa'nın oğlu Kaymak Mustafa Paşa ise Lale Devri'nde kaptan-ı deryalık yapmıştır.

Bibi. Silahdar Tarihi. I-II; Tarih-i Raşid, I-III; Tarih-i Naima, VI, 217 vd; J. von Hammer, Osmanlı Devleti Tarihi, XI, ist., 1947; Ahmed Refik, Köprülüler, I-II, ist., 1331; ay, Felâket Seneleri, ist., 1332; M. T. Gökbilgin, "Köprülüler", 1A, VI, 892-908; V. Çabuk, Köprülüler, ist., 1988; Y. Öztuna, Devletler ve Hanedanlar, II, ist., 1989, s. 721-728; M. Halife, "Tarih-i Gılma-nî", TOEM, S. 78-83.

NECDET SAKAOĞLU