KirkçEŞme tesisleri

LEWIS, JOHN FKEDERICK

272

213

LİMAN LOKANTASI

Levnî'nin betimlemesiyle gece gösterisi. Surname-i Vehbî, TSM A 3593 Gürsel Renda fotoğraf arşivi

1734-1735; S. Ünver, Ressam Levnî: Hayatı ve Eserleri, ist., 1940; C. Öztelli, "XVIII. Yüzyılın Büyük Sanatçısı Ressam Levnî", Türk Dili, VI, 1957; E. Atıl, "Surname-i Vehbî. An Eighteenth

Century Ottoman Book of Festivals", (basılmamış doktora tezi), Michigan, 1970; G. Renda, Batılılaşma Döneminde Türk Resim Sanatı, Ankara, 1977; And, Şenlikler; M. F. Köprülü, Türk Sazşanien, III, Ankara, 1962, s. 395-396, 426-429; C. Öztelli, "Levnî Abdülcelil Çelebi", TDEA, VI, 86.

GÜNSEL RENDA

LEWIS, JOHN FREDERICK

(1805, Londra -15 Ağustos 1876, Wal-ton-on-Thames) İngiliz ressam.

Gravürcü Frederick Christian Lewis'in oğludur. Çocukluğunda gravür sanatını babasından öğrenen Lewis 15 yaşında resim yapmaya başladı ve hayvan ressamı olarak ünlendi. Özellikle köpek ve at portrelerinde uzmandı. Ünlü ressam Thomas Law-rence'in portrelerinin arka planlarmdaki hayvanları ve Windor Sarayı'nda av sahnelerini resimledi. Aynı zamanda suluboyada uzmanlaştığından 1829'da Kraliyet. Suluboya Ressamları Cemiyeti'ne kabul edildi.

1827'de ilk italya yolculuğuna çıkan Lewis, 1832-1834 arasında ispanya'yı gezdi ve bu sefer "İspanyol" Lewis olarak Londra ve Paris'te ün yaptı. 1835 ve 1836'da İspanya çizimlerinin taşbaskılarını yayımladı. Bundan l yıl sonra Londra'da Illustration ofConstantinople, made during a residen-ce in thatcity in theyears 1835-36. Arran-gedand drown on stonefrom the original sketches ofCoke Smyth byfohn F. Lewis adlı albümü basıldı. Bu başlıktan anlaşıldığı gibi, bugün Lewis adıyla bilinen İstanbul çizimleri, ressamın, İstanbul'a gelmeden

Lewis'in 1850'de sergilediği "Harem" adlı tablosu. S. Gennaner-Z. tnankur, Oryantalizm ve Türkiye, İst., 1989

önce Coke Smith'in eskizlerinden düzenleyip taşbaskı haline getirmiş olduğu resimlerdir. Bununla birlikte 28 adet olan bu resimler Batılılaşmanın eşiğindeki İstanbul'un en güzel görüntüleri arasındadır. Lewis'in Doğu ile ilgisi 1838'den sonra başlar. Bu tarihte Roma'da yaşayan ressam 1840'ta Korfu Adası'na ve ondan sonra Arnavutluk ve Epir'e gitti. Bu dönemden kalan Yanya'ya ait çizimleri vardır. İstanbul'a 1841 dolaylarında geldi. 1842 yazında Anadolu'yu dolaştı ve oradan Kahire'ye gitti. 1844'te dostu Thackeray onu Kahire'nin Arap mahallelerinde bir Doğulu gibi yaşarken buldu. 10 yıl kadar süren bu Doğu seyahatinden sonra Lewis'in oryantalist dönemi başlar ve 12 yıl bir aradan sonra 1850'de sergilediği "Harem" adlı tablosuy-la büyük bir ün kazanır. Ancak bu dönemin ilham kaynağını İstanbul ya da Anadolu'dan çok Mısır ve Arap dünyası oluşturur.

Bibi. M. Lewis, John Frederick Lewis, 1805-1876, Leigh on Sea, 1978; S. Germaner-Z. İnankur, Oryantalizm ve Türkiye, İst., 1989. STEFANOS YERASİMOS

LEYLA HANIM

(?, istanbul -1848, istanbul) Divan şairi.

Kazasker Moralızade Hamid Efendi'nin kızıdır. Küçüklüğünden itibaren dayısı Ke-çecizade İzzet Molla'dan(->) dersler aldı. Gençliğinde başından bir evlilik geçti. Daha sonra hiç evlenmedi ve kendini şiire verdi. Rindane şiirleri ve serbest tavırları ile dedikodulara neden oldu. Mevlevîliğe intisabı vardı. Ömrünün sonlarına doğru çektiği geçim sıkıntısı II. Mahmud'un kendisine maaş bağlamasına vesile oldu. Mezarı Galata Mevlevîhanesi haziresindedir. Şiirlerini topladığı Divan'ından (Bulak, 1844, İst., 1852, 1882) başka eseri yoktur.

İstanbul, Leyla Hamm'm şiirlerindeki bellibaşlı konular arasında yer alır. Gerek rindane eda ve tavırlarıyla gerekse kadın olmanın getirdiği duygusallıkla o dönem İstanbul konaklarmdaki kadın eğlencelerini, mesirelerindeki aşk ve alaka ortamım, sosyal hayatın kafes arkasındaki tezahürlerini canlı biçimde anlatmıştır. Eğlenceye düşkün kişiliği, şiirlerine de yansıyan Leyla Hanım aristokrat zümrenin mesire eğlencelerini de zaman zaman yâd eder. Özellikle şarkılarında Boğaziçi, Kâğıthane, Bahariye, Küçüksu gibi muhitlerin sazlı sözlü meclislerini tecrübeleriyle şiire aktarmıştır (Sürdügiyçün pâyine rûy-ı niyaz /Reşk-i me'vâdır Bahâriyye bu yaz/Dinle bülbül çaldırup ney ince saz/Kasr-ı Kâğıthane'de eyle saf d). Mensubu bulunduğu Mevlevi muhitinde devam eden ta-savvufi hayatın da yer aldığı manzumelerinde İstanbul'un mistik dünyasını detayıyla anlatır. Özellikle o dönem ıslahat hareketlerinin İstanbul'a kazandırdığı yeni çehre ve değişim süreci de zaman zaman o-nun 'beyitlerine konu olmuştur. Yeni inşa edilen yapılar için düşürdüğü birkaç tarih de bu arada anılabilir. Özetle, Leyla Hanım 19. yy İstanbul'una kadın gözüyle bakışın temsilcisidir.

İSKENDER PALA