KirkçEŞme tesisleri

Cumhuriyet Dönemi

İstanbul Rıhtımları Şirketi, Cumhuriyet'in ilanından sonra ileri sürülen ağır şartlan kabul etmeyince, iflasa sürüklenmemek için tesisleri 24.000.000 liraya devlete satmak zorunda kaldı. 29 Temmuz 1925 gün ve 2256 sayılı kararname ile İstanbul Liman İnhisarı TAŞ kuruldu. Bu kuruluşta, Sanayi ve Maadin Bankası (sonradan Eti-bank), Türkiye İş Bankası, Türkiye Seyr-i Sefain İdaresi, Bahrî Muamelât TAŞ, İstanbul Mavna ve Salapuryacılar Tahmil ve Tahliye Şirketi yer alıyordu. Bu şirket, İstanbul Limanı'na giren gemilere tatlı su ve-

rilmesi, yakıt sağlanması, ticaret eşyasının yüklenmesi ve boşaltılması, kılavuzluk, dalgıçlık ve tahlisiye işlerini de yapmakla mükellefti.

Hükümet, yabancı şirketlerin devletleştirilmesi çalışmaları sırasında, "İstanbul Rıhtım, Dok ve Antrepo Şirketi"ni satın a-larak kuruluşu 23 Kasım 1934 ve 2665 sayılı kanunla Maliye Vekâleti'ne bağlı, tüzel kişiliği olan, İstanbul Liman İşleri Umum Müdürlüğü haline getirdi. Daha sonra, 10 Haziran 1936 tarih ve 3023 sayılı kanunla Liman İşleri İnhisarı Anonim Şirketi de satın alındı ve daha önceden kurulan İstanbul Liman İşleri Müdürlüğü ile birleştirilerek İktisat Vekâleti'ne bağlı, İstanbul Liman İşleri Umum Müdürlüğü kuruldu. Böylece limandaki kara ve deniz hizmetleri aynı statü altında birleştirilmiş oldu.

Daha verimli sonuçlar almak amacıyla, deniz ulaştırmacılığı ile liman işlerinin tek bir bünye içinde birleştirilmesinin gerekli olduğu görülerek l Ocak 1938 tarih ve 3295 sayılı kanunla İstanbul Liman İşleri Umum Müdürlüğü, Denizbank'a devredildi, l Temmuz 1939 günü de 3633 sayılı kanunla Denizbank'ın kaldırılması üzerine, bu hizmetler yeni kurulan Devlet Limanları İşletmesi Umum Müdürlüğü'ne devredildi, dolayısıyla bütün bu işler Münakalât Vekâleti tarafından görülmeye başlandı.

Bu kuruluş daha sonra Devlet Denizyolları ile birleştirildi. 30 Nisan 1944'ten i-tibaren de Devlet Denizyolları ve Limanları Umum Müdürlüğü adıyla yeni bir statüye bağlandı. 10 Ağustos 1951'de, 5842 sayılı kanunla umum müdürlüğün kaldırılması üzerine, l Mart 1952'de kurulan Denizcilik Bankası TAŞ bünyesi içinde İstanbul Liman İşletmesi olarak yer aldı. Aynı zamanda Türkiye limanlarında kılavuzluk hizmetini yürütmek hakkı da Denizcilik Bankası TAŞ'ye verildi. Kuruluş, 1983'te Türkiye Denizcilik Kurumu'na, ertesi yıl da Türkiye Denizcilik İşletmesi Genel Müdürlüğü'ne bağlandı.

Liman, 30 Nisan 1986'da önce şileplere, 19 Eylül 1988 günü de karadan kamyon trafiğine kapatıldı. Limandaki şamandıralar da kaldırılarak gemilerin limanın ortasına bağlanmalarına son verildi. Günümüzde İstanbul Limanı'na yalnız yolcu ve turist gemileri yanaşmaktadır. Ticaret eşyası getiren gemiler artık Haydarpaşa Li-manı'nı(->) kullanmaktadır.

İstanbul Limanı, kuzeyde Anadolu ve Rumeli fenerleri arasını birleştiren çizgi ile, güneyde Büyükçekmece'nin Bababurnu mevkiinin 2 mil kadar güneyinden Anadolu kıyısında Yelkenkaya Feneri arasında çekilecek çizgilerin arasında kalan deniz alanıdır. İç, orta ve dış liman olarak üç bölümden oluşmaktadır:

İç liman, Karaköy Köprüsü'nden itibaren Kâğıthane Deresi'ni de içine alan, kısacası Haliç adı verilen bölümdür.

Orta liman, Karaköy Köprüsü, Dolma-bahçe Saat Kulesi, Kız Kulesi ve Ahırkapı Feneri'ni birleştiren dört çizginin içinde kalan bölgedir.