KirkçEŞme tesisleri

MAHMUD H SEBİLİ

Fatih İlçesi'nde Fatih Camii'nin Çörekçiler Kapısı karşısındadır.

**' I. Mahmud'un (hd 1730-1754) başkadı-nı Hâce Âlicenâb Kadın tarafından 1158/ 1745'te yaptırılmış ve II. Mahmud'un (hd 1808-1839) emriyle, 1245/1829'da Ebniye-i Hassa Müdürü Abdülhalim Efendi'ye tamir ettirilmiştir. Yapının başkadın efendi tarafından yaptırılıp, II. Mahmud tarafından onartıldığı, kitabenin, "Eylemiş çeşme Mahmûd Hân-ı evvelin başkadım" ve "Bu sebili eyledi tecdîd-i ihya âb iç" mısraların-dan da anlaşılmaktadır.

Bir köşe sebili özelliği gösteren yapı, barok üsluptadır. Beş bölümlü olan cephede, bölümler içeri doğru kavislidir, yuvarlak sütunlar ile birbirlerinden ayrılan bölümlerin aralan dekoratif dökme demir şebekeler ile kapatılmıştır. Şebekelerin ortası kabartma çiçek motiflidir ve alt kısımlarında su vermek için gişeler bulunmaktadır. Şebekelerin üst kısmında yine içbükey korniş üzerinde ikişer sıra halinde kitabe kuşağı yer alır. Yeşil zemin üzerine altın yaldızla boyanmış olan kitabe harap vaziyettedir. Şair Aynî tarafından düzenlenen kitabenin tarih beyti şöyledir: Ayniyâ dil-dâdedir târihine nıâ-i hayât /Bu sebili kıldı Hân Mahmûd âb iç 1245/1829.

Dışa taşkın saçak kısmı ahşap bağdadi sıvalıdır, saçağın iç yüzündeki kalem işleri zorlukla seçilebilmektedir. Yıkılmak ü-zere olan çatının kurşun kaplı bir kubbeyle örtülü olduğunu biliyoruz.

Sebilin hemen sol tarafındaki basık kemerli ahşap kapıdan içeri girilmektedir. Sebilin içi bugün tamamıyla harap olmuş durumdadır.

Bibi. Kumbaracılar, Sebiller, 53; Uluçay, Padişahların Kadınları, 95-96; M. Şimşek, "Batılılaşma Sürecinde İstanbul'da II. Mahmud Dönemi İmar Faaliyetleri", I (Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayımlanmamış doktora tezi), İst., 1993, s. 543:544; D. Yavaş, "İstanbul'da Osmanlı Mimarisi Üzerine Bir Kaynak: Hadîkatü'l-Cevâmi", I (Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayımlanmamış yüksek lisan tezi), İst., 1988, s. 9.

DOĞAN YAVAŞ