KirkçEŞme tesisleri

Madfo

ORHAN KOLOĞLU

MARKUS, DAVİD

(1870, Novgorod- 1944, lstanbul)Yz-hudi asıllı eğitimci, filozof, psikolog ve din adamı.

Yoel adlı yoksul bir terzinin 3 oğlundan biri olarak Prusya-Polonya sınırındaki Nov-gorod'da dünyaya geldi. Lomza yeşivasın-da (Yahudi din okulu) okuduktan sonra 16 yaşında eğitimini Marianpol yeşivasında sürdürdü. Burada haham olmaya hak kazanan Markus, ailesinin Hollanda'ya göç etmesiyle önce Köln Friedrich Wilhelm Li-sesi'nde, ardından da Bonn Üniversitesi'n-de psikoloji, pedagoji ve felsefe okudu. Üniversite yılları boyunca Dusseldorf ta bir sinagogda haham olarak görev aldı ve bazı Hıristiyan okullarında Latince, Yunanca ve matematik dersleri verdi.

Alman Yahudi basınında hakkında çıkan yazılar istanbul'daki Aşkenaz cemaatinin dikkatini çekti ve Aşkenaz Musevile-rine dini lider ve yine istanbul'da bulunan Godschmidt Lisesi'ne müdür olmak üzere istanbul'a davet edildi. 30 Aralık 1900' de istanbul'a gelen Markus derhal görevinin başına geçti, istanbul'a geldiğinde bir yandan Yahudiler arasında Sefarad-Aşke-naz ayrımıyla karşılaşırken, diğer yandan büyük yoksulluk içindeki toplumun genç kuşağı ihmal ettiğim gördü. Hıristiyan misyonerler bundan yararlanarak Yahudi gençleri etkilemeye ve dinlerini değiştirmeye çalışıyorlardı. Markus kısa bir süre sonra Goldschmidt Lisesi'ndeki müdürlük görevim bıraktı ve tüm Yahudi gençlerinin entelektüel gelişmesini ve eğitimini sağlamak üzere bir dini eğitim kurumunu, "Or-Tora" diye adlandırdığı bir okul haline dönüştürdü.

Bir süre sonra okula müdür oldu. tbra-niceyi çağdaş yöntemlerle öğretmeye çalıştı. En önemli ilkesi eğitimin hem Osmanlı, hem de Yahudi zihniyetine uygunluğunun gerekliliğiydi. Bu nedenle okulda hem Ibranice, hem Türkçe öğretiliyordu. Mar-kus'un istanbul'daki çalışmaları Hilfsvere-in der Deutschen Juden'in (Alman Yahudileri Yardımlaşma Derneği) ilgisini çekti. Markus kısa zamanda bu kuruluşun güvenilir adamı oldu. Elde ettiği önemli fonlarla üç Yahudi okulu daha kurdu ve her ü-çünün de müdürlük görevini üstlendi.

Yahudi okullarının hep Alliance Israeli-te Üniverselle, Hilfsverein gibi yabancı Yahudi kuruluşlarının desteğiyle ayakta kaldığını gören ve eğitimin ilköğretimden ileri gidememesinden rahatsızlık duyan Markus 1911'de istanbul'da faaliyet göstermeye başlayan Bene-Berit kuruluşunun maddi olanakları ve başta başkanı Joseph Ni-

Markopaşa gazetesinin

YIL : ! SAYI : 15 '(36)

Cengiz Kahraman arşivi