KirkçEŞme tesisleri

B U G U N V AR OLAN MEDRESE YAPILAR I

İstanbul'da bugün (1994) var olan medreselerin yapım tarihleriyle ilgili veri eksiklikleri kesin bir kronolojik sıralamayı zorlaştırmaktadır. Bununla birlikte, inşaat defterleri, vakfiyeler, külliye içinde yazılı bulunan cami ve diğer yapıların varlığı, yaptıran kişinin yaşadığı yıllar, medreseye müderris atandığı tarih gibi somut verilerden yararlanılarak medreseler kronolojik olarak şöyle sıralanmaktadırlar: 1-8. Fatih Sahn-ı Seman medreseleri (867-875/1462-1470-71); 9. Mahmud Paşa Medresesi (877/1472-73) (yalnız dershanesi mevcut); 10. Zeyni Mehmed Efendi Medresesi (yalnız dershanesi mevcut); 11. Davud Paşa Medresesi (890/1485) 12. Koca Mustafa Paşa Medresesi (1490); 13. Atik Ali Paşa Medresesi (902/1496-97); 14. Efdalzade Medresesi (15. yy'ın sonu); 15. II. Bayezid Medresesi (913/ 1507-08); 16. Üçbaş Medresesi (939/1532); 17. Haseki Hurrem Sultan Medresesi (946/1539-40); 18. Şehzade Mehmed Medresesi (954/1547); 19. Kepenekçi Sinan Medresesi (952/1545-46); 20. Rüstem Paşa Medresesi (954/1547); 21. Mihrimah Sultan Medresesi (Üsküdar) (954/1547); 22. Sultan Selim Medresesi (1548-49); 23-24. Süleymaniye Evvel ve Sani medreseleri (1552-53); 25. Süleymaniye Tıp Medresesi; 26. Sinan Paşa Medresesi (963/1555-56); 27. Süleymaniye Darülha-dis Medresesi (964/1556-57); 28-29. Süleymaniye Salis ve Rabi medreseleri (966/1558-59); 30. Cedid (Semiz) Ali Paşa Medresesi (966/1558-59); 31. Cafer Ağa (Soğukkuyu) Medresesi (967/1559-60); 32. Esekapısı (Hadım ibrahim Paşa) Medresesi (1560?); 33. Şah-ı Huban Medresesi (971/1563-64) (yalnız dershanesi mevcut); 34. Nişancı Mehmed Bey Medresesi (1566'dan önce); 35. Kara Ahmed Paşa Medresesi (16. yy'ın ikinci yarısı); 36. Mihrimah Sultan Medresesi (Edirneka-pı) (976/1568-69); 37. Sokollu Mehmed Paşa Medresesi (Eyüp) (976/1568-69); 38. Haydar Paşa Medresesi (9777 1509) (yalnız dershanesi mevcut); 39. Sokollu Mehmed Paşa Medresesi (Kadırga) (979/1571-72); 40. Şemsi Paşa Darülhadisi (980/1572-73); 41. Zal Mahmud Paşa (tahtani-alt) Medresesi (987/1579-80); 42. Zal Mahmud Paşa (fevkani-üst) Medresesi (1579-80); 43. Atik Valide Medresesi (987/1579-80); 44. Cafer Paşa Darülhadisi (990/1582); 45. Mehmed Ağa Medresesi (990/1582-83); 46. Siyavuş Paşa Medresesi (1590-91 ?); 47. Gevherhan Sultan Medresesi; 48. Kılıç Ali Paşa Medresesi (996/1587-88 ?); 49. Gazanfer Ağa Medresesi (999/1590-91); 50. Koca Sinan Paşa Darülhadisi (1001/1592-93); 51. Hadım Hasan Paşa Medresesi (1004/1595-96); 52. Hafız Ahmed Paşa Medresesi (1004/1595-96); 53. Kuyucu Murad Paşa Medresesi (1019/1610); 54. Ekmekçizade Ahmed Paşa Medresesi (1027/1618'den önce); 55. Sultan Ahmed Darülhadis Medresesi (1609-1620); 56. Bayram Paşa Medresesi (1044/1634-35); 57, Çinili Darülhadisi (1050/1640); 58. Mu'İd Ahmed Efendi Medresesi (1057/1647) (kalıntı halinde); 59. Köprülü Mehmed Paşa Medresesi (1071-72/1660-61); 60. Min-karizade Yahya Efendi Medresesi (kalıntı halinde); 61. Kazasker Mustafa Efendi Medresesi (1088/1677); 62. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Darülhadisi (1681-1091); 63. Amcazade Hüseyin Paşa Medresesi (1112/1700-01); 64. Feyzullah Efendi Medresesi (1112/1700), 65. Valide Kethüdası Mehmed Efendi Darülhadisi (1117/1705); 66. Ankaravî Mehmed Efendi Medresesi (1119/1707); 67. Çorlulu Ali Paşa Darülhadisi (1120/1708); 68. Damat ibrahim Paşa Darülhadisi (Acımusluk) (1717'den sonra); 69. Damat ibrahim Paşa Darülhadisi (Şehzadebaşı) (1132/1719-20); 70. Ah-mediye Medresesi (1134/1721-22); 71. Şeyhülislam Esad Efendi Darülhadisi; 72. Hacı Beşir Ağa Darülhadisi (Eyüp) (1157-58/1744-45); 73. Hacı Beşir Ağa Medresesi (Babıâli) (1158/1745); 74. Seyyid Hasan Paşa Medresesi (1158/1745); 75. Nuruosmaniye Medresesi (1169/1755-56); 76. Cedid Abdürrahim Efendi Medresesi (1160/1747); 77. Cedid Mehmed Efendi Medresesi; 78. Kaba Halil Efendi Medresesi (1181/1767'denönce); 79. Hamidiye Medresesi (1192-1195/1778-1781); 80. Hasodabaşı Hasan Ağa-Horhor Medresesi (çok harap durumda).

ZEYNEP AHUNBAY

tem tıp, matematik ve hadis eğitimi yapan medreselerle geliştirilmiş; sahn-ı semanla biten medrese kademelenmesine üst basamaklar eklenerek, tümü 12 derece olan yeni bir sıralama ortaya çıkmıştır. Medreselerin son dönemine kadar süren bu düzenleme şöyledir: "İptida-i hariç", "hareket-i hariç", "İptida-i dahil", "hareket-i dahil", "musıla-i sahn", "sahn-ı seman", "İptida-i altmışlı", "hareket-i altmışlı", "musala-i Süleymaniye", "hamise-i Süleymaniye", "Süleymaniye" (dört medrese: Evvel, sani, sa-lis ve rabi) ve "Süleymaniye Darülhadisi".