KirkçEŞme tesisleri

MERKEZEFENDİ

400

401

MERTEK

1960'lardan sonra blok apartmanların yapımıyla hızla büyüyen Merter'den iki görünüm. Fotoğraflar Ertan Uca, 1994

Genel Nüfus Sayımı verilerine göre, semtte yaşayan istanbul dışı doğumlular arasından 32 ayrı ilden gelen göçmenlerin tümünün, aynı illerden gelmiş nüfusun metropoliten alan ortalamasının üstünde bulunmasıdır. Bu 32 il doğumlu göçmenlerin toplamı Merter göçmen nüfusunun yüzde 53,28'idir. İstanbul'da aynı illerden gelmiş göçmen nüfusun metropoliten alan ortalaması ise yüzde 30,04'tür. Merter'de Ağrı, Bitlis, Denizli, Diyarbakır, Gaziantep, Konya, Muğla, Şanlıurfa doğumlular, aynı illerden gelenlerin metropoliten ortalamasının iki katından fazladır.

Nüfusun Sosyoekonomik Özellikleri: Merter'de eğitim düzeyi İstanbul'un birçok semtine oranla yüksektir. Kadın ve erkek nüfus arasında eğitim düzeyi farklılıkları da derin değildir. Ele alınan göstergelerin tümünde, Merter Mahallesi'ndeki nüfusun büyükşehir ortalamasının oldukça üzerinde bir eğitim düzeyine sahip olduğu görülmektedir. 6 ve daha yukarı yaşlardaki okul çağındaki toplam nüfus içerisinde okuma yazma bilmeyenlerin oranı büyükşehirde yüzde 9,5 iken, bu oran Merter'de (A. Nafiz Gürman Mahallesi'nde) sadece yüzde

Son Hafta Tuttuğu İş

Hamam • Ufak boyutlarda tutulmuş cilan tek bir hamamdır. Kubbelerle örtülü, dört halvetli bir sıcaklığa sahiptir. Merkez Efendi'nin bu hamamda, tekkesini kurarken keşfettiği şifalı su ile "hummalıları" tedavi ettiği rivayet edilir. Ayazma-çiletıane ilişkisinde olduğu gibi. burada da, muhtemelen kökü Osmanlı öncesine dayanan şifalı su geleneğinin bir Sufî-tabip tarafından yaşatılması söz konusudur, istanbul'daki Sünbülî şeyhlerinin 10 Muharrem sabahı, namazdan önce Merkez Efendi Hama-mı'nda toplanmaları, burada tarikat adabına riayet ederek topluca yıkandıktan sonra tören giysilerini giymiş olarak önce tekkenin cami-tevhidhanesinde sabah namazını eda etmeleri, daha sonra kafile halinde yürüyerek ve Kerbela şehitlerine mersiyeler okuyarak, Sünbülîliğin merkezi olan ve 10 Muharrem günü, öğle namazını müteakip büyük bir aşure cemiyetinin tertip edildiği Sünbül Efendi Tekkesi'ne gitmeleri gelenek haline gelmişti.

Bibi. Evliya, Seyahatname, I, ty, 272; Kut, Dergehname, 234, no. 60; Çetin, Tekkeler, 587; Aynur, Saliha Sultan, 36, no. 126; Âsitâne, 15; Ayvansarayî, Hadîka, I, 230-232; Osman Bey, Mecmua-i Cevâmi, I, 116-117, no. 167; Münib, Mecmua-i Tekâyâ, 15; tbsaiyat II, 21; Vassaf, Sefine, V, 273; Zâkir, Mecmua-i Tekâyâ, 4-5; Sicitt-i Osmanî, I, 45; Ziya, İstanbul ve Boğaziçi, I, 118 vd.; Konyalı, Mimar Sinan, 156, 159; T. Yazıcı. "Fatih'ten Sonra İstanbul'da ilk Halveti Şeyhleri: Çelebi Muhammed Cemaled-din, Sünbül Sinan ve Merkez Efendi", istanbul Enstitüsü Dergisi, II (1956), s. 87-113; A. Ça-lıkoğlu, Sünbül Efendi ve Merkez Efendi, ist., 1961; Öz, istanbul Camileri, I, 103; Sözen, Mimar Sinan, 373, 383; E. Esin, "Merkez Efendi (H. 870/1465 Sıraları-959/1551) ile Şah Sultan Hakkında Bir Haşiye", TM, XIX (1980), s. 65-92; Kuran, Mimar Sinan, 24, 256, 261, 287, 395; Mahmud Cemaleddin el-Hulvî, Lemezât-ıHulviyye, (yay. M. S. Tayşî), İst., 1993, 461-470, 476-477; Osmanlı Müellifleri, I, 150; Okan, istanbul Evliyaları, 31-44; N. Araz. Anadolu Evliyaları, İst., 1972 (3. bas.), s. 56-61; Bayrı, İstanbul Folkloru, 166-167.

M. BAHA TANMAN