KirkçEŞme tesisleri

MİHAELI KERULARİOS

(l 009 veya 1010, ? - 21 Ocak 1059, Konstantinopolis) 25 Mart 1043-2 Kasım 1058 arasında Konstantinopolis patriği.

Mensuplarının çoğu senato üyesi bir aileden gelen Kerularios, 1040'ta imparator IV. Mihail'e(->) karşı bir entrikaya karıştıktan sonra keşiş olur. Patrik Aleksios Stu-ditos'un ölümünden sonra imparator IX. Konstantinos Monomahos(-») tarafından Konstantinopolis patriği ilan edilir. Miha-el PseHos(->) başta olmak üzere özgürlükçü aydınlarla devamlı çekişen Kerularios, Konstantinopolis ahalisinin kuvvetli desteğini kazanmıştı.

1050 senelerinde Ortodoks patrikhanesi ile Roma papalığı arasındaki bölünme olaylarında Kerularios önemli bir rol oynadı. 11. yy'da Doğu ve Batı kiliselerinin arasında derin bir uçurum oluşmuştu. Kons-tantinopolis'te yaşayıp da ayrı bir lisan konuşan ve dini törenlerinde değişik uygulamalarda bulunan, kısacası kendisine saygı göstermeyen Latinlere, Patrik Kerularios tahammül edememekteydi. Doğu ve Batı kiliselerinin arasındaki tek ortak alan olarak Güney italya kalmıştı. Ancak burayı da dini kontrolü altına almak isteyen Roma devletinin güneydeki temsilcisi Kardinal Humbert, Konstantinopolis patriğinin Ortodoks dünyasına hükmetmesini kabul etmemekteydi. Aynı zamanda italya'yı tehlikeye sokan Norman akınlarına karşı direnmek için papa ve patriğin birleşmesi gerektiğinden 1054'te Kardinal Hum-bert'e eşlik eden Roma delegasyonu, ittifak kurmak üzere Konstantinopolis'e geldi. Patrik Kerularios'la görüşme zıtlaşmaya dönüşünce 16 Temmuz 1054'te Humbert, Ayasofya'mn sunak masasının üzerine Kerularios'un aforoz belgesini koydu. Humbert'in hareketi şehirde patriğin kontrol altına almakta zorluk çektiği bir ayaklanmaya yol açtı ve Kerularios bir dini kurul (sinod) toplayarak papalık elçilerini aforoz edip kendisini Roma'dan tamamıyla bağımsız ilan etti.

Bu olaylarda imparator IX. Konstanti-nos'a karşı çıkmaya kadar giden Kerularios, Konstantinopolis'te büyük saygınlık kazanmıştır. Kendisini makamından düşürmeye çalışan Teodora dahi bu gücü elde edememiştir. VI. Mihael döneminde devletin en nüfuzlu kişisi haline gelen Kerularios imparatorluğun I. Isaakios Komnenos'a geçmesini sağladı. Ancak kısa zamanda Kom-nenos'la ilişkisi bozuldu, ihanet ve dinsizlikle suçlanan Kerularios tutuklanarak başkentten uzaklaştırıldı. Sürgünde görevinden feragat etmeyi reddetti ve Kerularios mahkemeye çıkmadan öldü.

Washington-Dumbarton Oaks Kolek-siyonu'nda bulunan gümüş merasim haçı senelerce Mihail Kerularios haçı olarak bilinmekteydi. Haçtan kalan üç parçanın üzerine savatla işlenmiş dini sahnelerden bir tanesinde, İmparator I. Constantinus' un(-») Papa Silvestrus'a saygı gösterisi ele alınmıştır. Bu sahneyi sanat tarihçileri Isaakios Komnenos'u imparatorluk tahtına getiren güçlü Patrik Kerularios'un propaganda amacıyla ısmarlamış olduğunu var-saymışlardır. Ancak Mango(->) geniş bir makalede bu bağlantının anlamsız olduğunu ispat etmiştir.

Bibi. E. Kitzinger, "A cross of the Patriarch Michael Cerularius", Dumbarton OaksPapers, no. 21, 1967, s. 235-249; C. Mango "La croix dite de Michel le Cerulaire et la croix de Saint-Michel de Sykeön", Cahiers Arcbeologiques 36, Paris, 1988, s. 41-49.

BRlGİTTE PİTARAKİS