KirkçEŞme tesisleri

MİHAELIV

(?, ? - 10 Aralık 1041, Konstantinopolis) Bizans imparatoru (1034-1041).

Halktan gelen bir imparator ve iyi bir askerdi. Fakat onun zamanında izlenen katı devlet politikaları yüzünden imparatorluğun Balkan topraklarında büyük kargaşanın çıkmasına neden olmuştur.

Paflagonyalı (Kastamonu havalisi) bir sarraf ailesinin oğluydu. Sarayın haremine (ginakeion) kardeşi Harem Ağası İoan-nes Orfanotrofos tarafından sokulmuştu. Mihael yine kardeşi tarafından yaşlı impa-ratoriçe Zoe'ye(->) takdim edildi ve önce onun gözdesi, sonra da -Zoe'nin kocası III. Romanos Argiros'un (hd 1028-1034) şüpheli ölümü üzerine- onunla evlenerek imparator oldu. Bazı kaynaklarda sabık imparatorun cenaze töreni ile yeni imparatorun tahta çıkma töreninin aynı anda yapıldığı öne sürülür.

Mihael'in tahta çıkmasına muhalefet eden Patrik Aleksios Studites'in direnişi cömert bir bağışla sona erdirilmişti. Mihael dürüst ve basit bir insandı ve şiddetli sara hastalığından rahatsızdı. Bu nedenle, kendini ve devlet yönetimini hadım İoan-nes'in ellerine bırakmıştı.

Mihael 1037'de Fatımilerle bir barış antlaşması imzaladı. Bu antlaşma ile imparator Kudüs'teki Kutsal Kabir Küisesi'ni onarma izni almıştı. 5.000 Müslüman tutsağı serbest bırakmak kaydıyla Kudüs patriğini atama yetkisini elde ettiği de rivayet edilir. Komutanı Maniakes'in Sicilya'daki başarıları (1040) ise, muhteris planlar peşinde koştuğu iddia edilen Maniakes'in Kons-tantinopolis'e geri çağrılması yüzünden kalıcı olmamıştır.

IV. Mihael'i gösteren sikkenin ön ve arka

yüzü.

H. G. Goodacre, A. Handbook for the Coinage ofthe

Byzantine Empire, Londra, 1928-1933

Sarayın gerçek hâkimi hadım loannes Orfanotrofos, bir yandan kendi ailesini ö-nemli görevlere getirmeye çalışıyor, diğer yandan da devlet hazinesini zenginleştirmek için çeşitli tedbirler alıyordu, loannes bu amaçla ağır vergiler koyuyor ve vergilerin tahsilinde acımasız yöntemlere başvuruyordu. Bazı araştırmacılar, Bizans' taki ilk devalüasyonun IV. Mihael zamanında gerçekleştiğini ileri sürerler. Öte yandan dönemin seçkinlerinden Mihael Psel-los'un(->) senato üyelerine imparatorun iyi davrandığını kaydetmesinden anlaşıldığına göre, özünde anti-aristokratik nitelikteki bu politikalara karşılık, devlet memurları ve senato üyeleri zarar görmemişti.

loannes'in acımasız para politikaları hem Konstantinopolis aristokrasisinin (loannes Dalassenos ve Kerullarios ailesi gibi) hem de taşra halkının tepkisini çekti. Petro Delyan adlı biri 1040'ta Belgrad'da çar ilan edildi. İsyan kısa sürede yayılarak Balkan Yarımadasının tümünü kapladı fakat isyancılar arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle ayaklanma 104l'de bastırıldı. Bu seferden ağır hasta olarak dönen Mihael, sonunun yaklaştığını görerek tahttan çekildi ve Ayios Anargiroi Manastırı'na kapandı; 10 Aralık 1041'de geride veliaht bırakmadan burada öldü. Yerine loannes Orfanotrofos'un girişimleri sonucu yeğeni V. Mihael(-0 geçti. Bibi. A. Schlumberger, L'Epopee byzantine â la fin du dixieme siecle: Leş Porphyrogenetes Zoe et Theodora, 1025-1057, c. 3, Paris, 1905; Chronographia of Michael Psellus, (çev. E. R. A. Seuter), Londra, 1953; Dictionary ofByzan-tium, 1365.

AYŞE HÜR