KirkçEŞme tesisleri

MURAD PAŞA KÜLLİYESİ

518

519

MURADİYE CAMİİ

iyat II, 19; Zâkir, Mecmua-i Tekâyâ, 16; M. Gökman. Murad Molla, Hayatı, Kütüphanesi ve Eserleri, İst., 1943, s. 7 vd; Eyice, İstanbul, 63; Öz, İstanbul Camileri, I, 107; S. Eyice, "Kaybolan Bir Tarihî Eser: Şeyh Murad Mescidi", TD, 22 (1968), 124, 129; Goodwin, Ot-toman Architecture, 396; 1. Erünsal, Türk Kütüphaneleri Tarihi, II, Ankara, 1988, s. 110; Fatih Anıtları. 115; Fatih Camileri, 257-258, 288.

M. BAHA TANMAN

MURAD PAŞA KÜLLİYESİ

Külliyenin günümüzde mevcut tek yapısı olan cami Fatih llçesi'nde, Aksaray'da, Murat Paşa Mahallesi'nde, Vatan ve Millet caddelerinin kavşağında yer almaktadır.

Cami, medrese, imaret ve hamamdan oluşan bu külliyenin banisi II. Mehmed (Fatih) dönemi (1451-1481) ricalinden, Ot-lukbeli Meydan Savaşı'ndan bir hafta önce şehit olan Sadrazam Has Murad Paşa'dır (ö. 1474). Yapı topluluğunun merkezim o-luşturan cami 876/1471-1472'de tamamlanmış, külliyenin vakfiyesi Şevval 8777 Mart 1473'te tescil edilmiş, Has Murad Paşa'nın şehadeti üzerine inşaatı yarım kalan medrese Sadrazam Mesih Paşa tarafından 8827 1477-78'de bitirilmiştir.

Murad Paşa Külliyesi ve çevresi, Osmanlı döneminin sonlarında sıklaşan büyük yangınlar ve özellikle Demokrat Parti döneminde yoğunlaşan bilinçsiz imar faaliyetleri sonucunda özgün dokusunu bütünüyle yitirmiş bulunmaktadır. Caminin batısındaki medrese 1929-1930'da, doğusundaki hamam Vatan Caddesi'nin açılması sırasında, 1956'da yıktırılmış, 1957'de Millet Caddesi'nin genişletilmesi sırasında yerinden sökülen Şirmerd Çavuş Türbe-si(->) caminin güney yönündeki hazireye, aynı sırada yıktırılan Oğlanlar Tekke-si'nin(-0 sebil-türbe-çeşme grubu caminin kuzeyindeki avluya taşınmıştır. Mimar Vasfi Egeli'nin denetiminde 1935'te onarım geçiren cami, istanbul'un geleneksel dokusuna tamamen yabancı olan iki büyük caddenin kavşağında, tek başına bırakılmış durumdadır.

Cami: Murad Paşa Camii, Osmanlı mimarisinde Orhan Gazi'nin hükümdarlık yıllarında (1326-1359) ortaya çıkan ve kuruluş döneminde yaygın biçimde kullanılan tabhaneli (zaviyeli) cami tipinin istanbul'daki sayılı örneklerindendir. Yapı, mihrap ekseninde sıralanan, eşit büyüklükte, kare planlı ve kubbeli iki birimin meydana getirdiği harim ile bunun yanlarındaki ikişer tabhane biriminden ve kuzey (giriş) cephesi boyunca gelişen son cemaat yeri revağından oluşmaktadır. Ha-rimde ve tabhane kanatlarında duvarlar, iki sıra tuğla ve bir sıra kesme küfeki taşından meydana gelen almaşık örgü ile inşa edilmiş, son cemaat yeri revağında kemerler iki renk taşla örülmüş, kemerler arasında kalan yüzeylerde kesme küfeki örgü tercih edilmiştir. Üst yapıyı oluşturan tuğla örgülü kubbeler kurşunla kaplanmıştır.

Ahenkli oranları ve itinalı ayrıntıları ile dikkati çeken son cemaat yeri revağı, kare