KirkçEŞme tesisleri

MUSTAFA I- SULTAN İBRAHİM 544

545

MUSTAFA H

re revaklar veya dehlizler olduğudur. Aya-sofya Vaftizhanesi'nin güney yan cephesinin ortasında, kuzey cephede olduğu gibi bir yan girişin izleri bulunabilmiş olsaydı, güneyde de bir revak veya dehlizin varlığı hipotezi kuvvetli bir dayanak kazanmış olurdu.

Ayasofya ile bitişiğindeki vaftizhane arasında organik bir bağlantının bulunmaması, vaftizhane binasının, Ayasofya Kili-sesi'nin I. lustinianos zamanındaki (527-565) yapımından daha eski olduğunu akla getirmektedir. Vaftizhanenin Ayasofya'nın Constantinus tarafından ilk yapılışı ile yaşıt olup olmadığını ya da II. Teodosios döneminde, 404-415 arasındaki ikinci yapım zamanından kalıp kalmadığını bilemiyoruz. Yandaki porche'un mimarisinin, Stu-dios Manastırı Kilisesi'nin (461 veya 463) narteks girişi ile yakın benzerliği yapının 5. yy'dan kalma olduğuna işaret eder gibidir. Porche'daki başlıklardan ikisi, Aya-sofya'da hiçbir benzerine rastlanmayan bir türdedir. Oysa bu başlıkların benzerlerine İstanbul'da, 6. yy'dan kalan ve evvelce Sergios ve Bakhos Kilisesi olan Küçük Ayasofya Camii'nde rastlıyoruz.

Vaftizhanenin duvar örgü tekniği de Ayasofya'nınkinden farklıdır. Burada kullanılan harç pembemsi renkte olup içinde iri parçalar halinde tuğla kırıkları vardır. Oysa Ayasofya'da kullanılan harç hem daha kalındır, hem de rengi griye çalmakta ve içinde daha ufak dövülmüş tuğla kırıkları bulunmaktadır. Bu durum da her iki yapının aynı tarihlerde yapılmış olamayacağına işaret eder. Laleli'de, Mirela-ion Manastırı Kilisesi (Bodrum veya Mesih Paşa Camii) yanındaki 5. yy'a ait olarak tarihlenen bir yuvarlak yapının (rotunda) duvar örgü tekniği vaftizhanedeki örneğe çok yakındır. Vaftizhanenin bir başka elemanı da yapının tarihlenmesine ışık tutmaktadır. Bu eleman 17. yy'da vaftizhane-nin içinden çıkarılarak, porche'un bir köşesine yerleştirilen ve bugün de orada bulunan yekpare mermerden yontulmuş büyük vaftiz teknesidir. Daha önce vaftiz-hanenin tam ortasında, kısmen döşemenin içine gömülü olan bu büyük mermer kitlesi yerden 1,54 m yüksekliğindedir. Bunun 54 cm'lik bölümünün döşeme hizasından