KirkçEŞme tesisleri

KOZYATAĞI

Kadıköy'de bir semt ve aynı adlı mahalle.

Kuzey ve kuzeydoğuda Ankara yolu, ku
zeybatıda Sahrayıcedit, batıda Erenköy,
güneyde Suadiye, doğuda ise Bostancı ma
halleleri ile sınırlanmıştır. Kozyatağı An
kara yolu kuzeyindeki İçerenköy Mahal
lesi ile komşu olduğu gibi, II. Çevreyolu
Kozyatağı Kavşağı'nda Atatürk Mahallesi
ile de ortak sınıra sahiptir. Genç bir yerleş
me sayılabilecek Kozyatağı özellikle 1980'
ler sonrasında hızlı bir yapılaşmaya sahne
olmuştur. »

Kozyatağı, Kadıköy'ün Marmara sahillerinin iç kısımlarında, son dönemlere kadar çoğunlukla tarımsal amaçla kullanılan ve yararlanılan bir yer, bir kırsal alan olarak var olagelmiştir. Çevrenin bütünüyle yapılaştığı son birkaç 10 yıla kadar havasının temizliğiyle tanınan Kozyatağı'mn a-dının, yörede bir vakitler bol miktarda olduğu söylenen ceviz ağaçlarından (koz: Ceviz) geldiği sanılmaktadır. Kozyatağı u-zun süre, civarındaki Erenköy vb kırsal yerleşmeler gibi yer yer bağ, bahçe ve bostan-

larla kaplı bir tarım arazisi olarak varlığım sürdürmüştür. 1776 tarihli Kauffer Harita-sz'nda buradaki boş araziler görülmektedir.

19. yy'ın ikinci yansından itibaren hat

boylarında yeni yerleşmeler belirir ve Kı-
zıltoprak'tan Bostancı'ya kadar geniş ara
ziler içinde köşkler inşa edilirken bile, Koz
yatağı, oldukça içerlerde kalması ve demir
yoluna uzak olması nedeniyle, tarım arazi
si ve çayırlık özelliğim büyük ölçüde ko
rumuştur. 19. yy'ın sonlarında, Erenköy-
Bağlarbaşı yolu ile Şakacı Sokağı'nın Şem
settin Günaltay Caddesi ile birleştiği nok
tada basit bir çarşı ve küçük bir yerleşme
nüvesi ortaya çıkmış ve burada, 1895'te
Şeyh Süleyman Halim Efendi tarafından
bir cami inşa edilmiştir. 19. yy'ın ikinci ya
rısında, Göztepe ve Erenköy kadar olma
sa da, Kozyatağı'nda tek tuk köşkler in
şa edildiği, dönemin önde gelen yönetici
lerinin yöreye yerleştikleri görülür. Hassa
Mirlivası Seyyid Paşa, 1860'ta İçerenköy-
Kozyatağı-Sahrayıcedit yolu üzerinde bir
çeşme; II. Abdülhamid dönemi (1876-1909)
maliye nazırlarından Ahmed Reşid Paşa
da 1902'de bir başka çeşme yaptırmıştır.
Dahiliye Nazırı Memduh Paşa da bu dö
nemde bir köşk yaptırarak Kozyatağı'na
yerleşmiştir. Kozyatağı'na yerleşmiş bir di
ğer ünlü kişi de 1897 Türk-Yunan Savaşı'
nın Dömeke kahramanı Gazi Ethem Paşa'
dır. Bugün semtte, kendi adını ve Dömeke
adlarını taşıyan iki sokak bulunmaktadır.
19. yy'm sonlarında kırsal karakterli bir di
ğer yerleşme nüvesi de, Kozyatağı'mn ku
zeyinde, o zamanki Üsküdar-İçerenköy
yolu yakınlarında ortaya çıkar. Daha ku
zeyde ise, Nadir Ağa Çiftliği olarak bilinen
geniş araziler uzanmaktadır ki, bu arazinin
bir kısmı üzerine daha sonra PTT Hastane
si inşa edilmiştir.

1906'da, Kozyatağı 150 hektar genişlikte ayrı bir mahalle olur. Şehremaneti Kadıköy Dairesi Başkanı Celal Esad Arseven(->) 1913 tarihli Kadıköy Hakkında Tetkikat-ı Belediyye adlı çalışmasına göre, o tarihlerde Kozyatağı'nda 567'si erkek, 470'i kadın toplam 1.037 kişi yaşamaktadır ve 317 hane ile 20 dükkân vardır. 1910'da yapılan sağlık taramasına göre de Kozyatağı Kadıköy'de bulaşıcı hastalığa rastlanmayan tek mahalledir.

Kozyatağı 1970'lere kadar geniş çaplı bir yapılaşmanın görülmediği oldukça durağan bir mekânsal yapıya sahip olmuştur. 1973'te Boğaziçi Köprüsü ve çevreyolunun hizmete girmesi ile Kadıköy'ün bir yerleşme alam olarak cazibesinin artması ve 1972 tarihli Erenköy-Bostancı Bölgeleme İmar Planı ile de yapı yoğunluklarının artırılması sonucu, Kozyatağı bölgesi de Göztepe ve Sahrayıcedit gibi semtlerle birlikte yoğun bir yapılaşmaya sahne olmuştur. Yüksek yapılaşmaya izin verilmesi, son yirmi yılda Kozyatağı'nda toplukonut siteleri ve apartmanlardan oluşan çok katlı ve yoğun bir yapılaşma deseni ortaya çıkarmıştır.

20. yy'm*başında nüfus büyüklüğü açı

sından Kadıköy'ün 11 mahallesi arasında
9. sırada yer alan Kozyatağı'mn 1990 nü
fusu 63.492'dir ve Kadıköy'ün 26 mahal-

Kozyatağı'ndan

bir görünüm.

Banu Kutun/

Obscura, 1994

leşi arasında Göztepe'nin ardından 2. sırada bulunmaktadır.

Kozyatağı 1989'da Kozyatağı Kavşağı ve çevreyolu bağlantısının hizmete girişiyle büyük bir ulaşım kolaylığına kavuşmuş ve özellikle ofis ve ticari kullanımlar için yeni, caziptir merkez olmuştur. Ankara yolu boyunca yoğunlaşan büro yapılarına i-lave olarak Kozyatağı Kavşağı çevresinde de Metro ve Carrefour gibi geniş alanlara yayılan yeni alışveriş merkezleri inşa e-dilmiştir. Kozyatağı günümüzde konut ağırlıklı bir yerleşme olmasına karşın, ticari ve ofis türü kullanımlar için de Anadolu yakasında, süratle yeni bir gelişme odağı haline gelmektedir.

M. RIFAT AKBULUT